Jordanes

Jordanes (İngilizce telaffuz: [dʒɔrˈdeɪniːz]), ayrıca Jordanis yazılır ya da, daha seyrek, Jornandes,^[1] 6. yüzyıl Got asıllı Bizanslı bürokrat,^[2] hayatının sonraki bölümünde tarih konusuna yönelmiştir.

Jordanes'un Getika adlı eserine göre Akdeniz dünyası. Bizans İmparatorluğu, başkent Konstantinopolis, pembe gösterilmiştir. I. Justinianus'un fetihleri yeşil gösterilmiştir.

Jordanes, Roma tarihi hakkında Romana'yı yazdı, ancak en çok bilinen eseri Konstantinopolis'te^[3] yaklaşık 551 yılında^[4] yazılmış olan Getika'dır. Bu, Gotların erken tarihini anlatan tek eski eserdir.

Jordanes'dan, bir arkadaş tarafından, devlet adamı Cassiodorus'un bir zamanlar var olan ama kaybolan çok hacimli Got tarihinin bir özeti olarak Getika'yı yazması istendi. Jordanes tarihe olan ilgisi, özlü bir şekilde yazma yeteneği ve kendi Got geçmişi nedeniyle seçildi. Modern güneydoğu Romanya'yı ve kuzeydoğu Bulgaristan'ı içeren Küçük İskitya'daki Roma sınırındaki küçük bir devlet devletinin, yüksek düzeyli bir notarius veya sekreterdi.^[5]

Prokopius gibi diğer yazarlar, daha sonra Gotların tarihine dair eserler yazdı. Got kökenli, günümüze gelen tek eser olarak Getika, birçok eleştirel incelemenin konusu olmuştur. Jordanes, klasik Cicero Latincesi yerine geç Latince yazdı. Kitabının giriş bölümüne göre, Cassiodorus'un yazdıklarını gözden geçirmek için sadece üç günü vardı, yani kendi bilgisine de güveniyor olmalıydı.

Hayatı

Jordanes kendi hakkında şöyle yazar:^[6][7]

Sciri, üstelik ve Sadagarii ve Candac isimli liderleriyle belirli Alani Küçük İskitya ve Aşağı Moesia'yı aldı. Babam Alanoviiamuth'un babası Paria, (bir başka ifadeyle, büyükbabam) yaşadığı sürece bu Candac'ın sekreteriydi. Baza olarak da isimlendirilen kızkardeşinin oğlu askerlerin efendisi Gunthigis, also called Baza, Amali soyundan gelen Andela'nın oğlu Andag'ın oğluydu, değişmeden önce cahil bir insan olan ben, yani Jordanes, sekreterdi.

1882 Mommsen metin edisyonunda Jordanes'in babasının uzun isminin ikiye böünmesi önerilmiştir: Alanovii Amuthis, her ikisi iyelik hali. Buna göre Jordanes'in babasının ismi Amuth olmalıdır. Bundan önceki kelime, bir Alan olduğunu belirten Candac'a ait olmalıdır. Ancak Mommsen, bozuk metni değiştirme önerilerini reddetti.^[8]

Paria, Jordanes'in baba tarafından büyükbabasıydı. Jordanes, Alanların aksi bilinmeyen lideri dux Alanorum Candac'a sekreter olduğunu yazar.

Jordanes önemli bir Ostrogot klanı olan Amali'den, Candac'ın yeğeni, magister militum Gunthigis Baza'ya notarius ya da sekreter idi.

Bu ante conversionem meam ("değişimimden önce") idi. Değişimin doğası ve detayları hala bilinmemektedir. Gotlar, Ulfilas (bir Got) yardımıyla değişmişler yani din değiştirmişlerdir. Fakat Gotlar Aryanizmi kabul etmişlerdir. Jordanes'in değişimi, Getika'nın belirli bir paragrafında anti-Aryanizm alarak tarif edilen teslis inancını taşıyan İznik Amentüsünü geçmesi olabilir.^[9] Vigilius'a mektubunda, vestris interrogationibus - "senin sorgulamandan" uyandığını söyler.

Alternatif olarak, Jordanes'in conversio sürecinin bir keşiş ya da bir dindar kişi ya da din adamları sınıfının bir üyesi olduğu anlamına gelebilir. Bazı el yazmaları, onun bir piskopos olduğunu, hatta Ravenna piskoposu olduğunu söyler, ancak Jordanes adı Ravenna piskoposlarının listelerinde bilinmemektedir.

Çalışmaları

Daçyalılar ve Getae (burada Trajan sütunundan) eylemleri yanlış bir şekilde Jordanes tarafından Gotlara atfedilmiştir.

Jordanes, Romana adlı eserini Vigilius isimli birisini emri ile yazmıştır. Bazı alimler bu kişinin Papa Vigilius olduğunu söylemelerine rağmen, ismi dışında bu kimliği destekleyecek elde başka bir veri yoktur. Jordanes'in kullandığı hitap biçimi ve Vigilius'un "Tanrı'ya dön" yönündeki tavsiyesi bu tanımlamayı dışlıyor gibi görünüyor.^[8][10]

Getika'nın önsözünde, Jordanes, Cassiodorus'un Gotların Tarihi isimli eserinin on iki cildinin evinde olduğunu açıkça bilen bir kardeşi Castalius'un emriyle Romana'daki çalışmalarını kesintiye uğrattığını yazar. Castalius konuyla ilgili kısa bir kitap istiyor ve Jordanes, muhtemelen erişebildiği diğer materyallerle desteklenmiş olarak, belleğe dayalı bir alıntı yapıyor. Getika, Kuzey, özellikle Scandza (16-24) coğrafyası / etnografyası ile yola çıkar. Gotların tarihinin, Berig'in Scandza'dan Gothiscandza'ya (25, 94) üç gemi ile göç etmesine başlamasını sağlar. Jordanes'in kaleminde, Herodot'un Getian yarı tanrı Zalmoxis, Gotların kralı olur (39). Jordanes, Gotların Agamemnon (108) ile olan savaşta bir miktar geri kazanıldıktan hemen sonra "Troy ve Ilium"'u nasıl yağmaladıklarını anlatır. Ayrıca Mısır firavunu Vesosis ile de karşılaştıkları söylenir (47). Jordanes'in çalışmalarının daha az kurgusal kısmı, Gotların MS üçüncü yüzyılda Roma askerî güçleriyle karşılaştıklarında başlar. Eser, Bizans generali Belisarius tarafından Gotların mağlup edilmesi ile sona ermektedir. Jordanes, 2030 yıllık bir tarihten sonra Gotlar'da muzaffer olanları onurlandırmak için yazdığını belirterek çalışmayı tamamlar.

İhtilaf

Birçok Roma tarihçisi, Jordanes'in Getae'yı Gotlar olarak düşünmesi üzerine yazı yazmıştır. Daçyalılar ve Getae'nın birçok tarihsel bilgisi yanlış bir şekilde Gotlara atfedilmiştir.^{[11][12][13][14]}

Kaynakça

Özel

1. According to Schanz-Hosius (Geschichte der Römischen Literatur, 4, vol. 2 (1920), pp. 115, 118) the best MSS of his work present his name as Jordanes, as does the 'Geographus Ravennas'. Jordanis is a 'vulgar' form that is also used, while Jornandes only appears in lesser MSS. The form Jornandes, however, was often used in older publications.
2. "If Jordanes was a bishop (as is frequently assumed) and if he lived in Italy (also frequently assumed), those elements of his background have left no trace in his two histories" (Brian Croke (1987), "Cassiodorus and the Getica of Jordanes", Classical Philology, cilt 82, ss. 119 (117-134)., doi:10.1086/367034
3. "Constantinople is "our city" (Getica 38).
4. He mentions the great plague of 542 as having occurred "nine years ago" (Getica 104). Still, there are some modern scholars who opt for a later date, see Peter Heather, Goths and Romans 332-489, Oxford 1991, pp. 47-49 (year 552), Walter Goffart, The Narrators of Barbarian History, Princeton 1988, p. 98 (year 554).
5. Croke 1987.
6. Jordanes, Mierow (Ed.), Getica 266, 20 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Mart 2019
7. Jordanes, De origine actibusque Getarum L, 13 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Mart 2019
8. Arne Søby Christensen (2002), Cassiodorus, Jordanes, and the History of the Goths. Studies in a Migration Myth, ISBN 978-87-7289-710-3, 21 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Mart 2019
9. Getica 132, 133, 138, noted by Croke 1987:125
10. James J. O'Donnell (1982), "The Aims of Jordanes", Historia, cilt 31, ss. 223-240, 9 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 25 Ekim 2015
11. Walter Goffart, The Narrators of Barbarian History, Princeton 1988, p. 70.
12. Pârvan, Vasile (1928). Dacia: An Outline of the Early Civilization of the Carpatho-Danubian Countries. The University Press
13. Oțetea, Andrei (1970). The History of the Romanian people. Scientific Pub. Hoose.
14. Ioan Bolovan, Florin Constantiniu, Paul E. Michelson, Ioan Aurel Pop, Christian Popa, Marcel Popa, Kurt Treptow, A History of Romania, Intl Specialized Book Service Inc. 1997

Genel

• Alonso‐Núñez, José Miguel. "Jordanes on Britain", Oxford Journal of Archaeology, 6.1 (1987), pp. 127–129.
• Brodersen, Kai, Könige im Karpatenbogen: Zur historischen Bedeutung von Jordanes' Herrscherliste. In: Zeitschrift für Siebenbürgische Landeskunde 36 (2013) pp. 129–146 (ISSN 0344-3418)
• Christensen, Arne Søby. Cassiodorus, Jordanes, and the History of the Goths. Studies in a Migration Myth, 2002, 978-87-7289-710-3
• Croke, Brian. "Cassiodorus and the Getica of Jordanes", Classical Philology, Vol. 82, No. 2, pp. 117–134.
• Ersoy, Tolga. "Attilâ’nın Hun Ordusuna Söylevleri Temelinde Garbiyâtçı Bir Iordanes Okuması", Sosyologca, Sayı: 27 (2024), s. 25-42.
• Goffart, Walter. The Narrators of Barbarian History (AD 550–800): Jordanes, Gregory of Tours, Bede, and Paul the Deacon. Princeton: Princeton University Press. 1988.
• Kaçar, Turhan. “Iordanes'i Nasıl Okumalıyız?”, XVII. Türk Tarih Kongresi, Ankara: 15-17 Eylül 2014, Kongreye Sunulan Bildiriler, C. I, Ankara: Türk Tarih Kurumu, 2018, s. 545-546.
• Kim, Hyun Jin. “'Herodotean' Allusions in Late Antiquity: Priscus, Jordanes, and the Huns”, Byzantion, Vol. 85 (2015), pp. 127–142
• Kulikowski, Michael, Rome's Gothic Wars, p. 130.
• Mierow, Charles Christopher, The Gothic History of Jordanes: In English with an Introduction and a Commentary, 1915. Reprinted 2006. Evolution Publishing, 978-1-889758-77-0. 7 Haziran 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• O'Donnell, James J. "The aims of Jordanes", Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, H. 2 (1982), pp. 223–240.
• Swain, Brian. "Jordanes and Virgil: A case study of intertextuality in the getica", The Classical Quarterly, 60/1 (2010), pp. 243–249.
• Troya, Carlo (1842). Storia d'Italia del medio-evo (İtalyanca). Tip. del Tasso stamp. reale. ss. 1331-. 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2013.
• Türel, Tunç. "Ammianus Marcellinus, Priscus ve Iordanes'de Attila ve Hun Tasvirleri", Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 23 (2015), s. 325-345.
• Üstün, Abdullah. “Iordanes’dan Yansıyan Scythia: Altıncı Yüzyıldan Bir Sahne”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. 35, S. 1 (2020), s. 297-332.
• Üstün, Abdullah. "Paradigmalar ve Şahitlikler: Getica'da 'Rex/Kral' ve 'Regnum/Krallık' Kavramları Üzerine", Halil İnalcık Armağanı, C. III, Ankara: Doğu-Batı, 2016, s. 13-34.
• Üstün, Abdullah. "Tarihsel Veri ve Tarihsel Bilgi: Geç Roma Müverrihlerinin Hunların Ortaya Çıkışına Dair Anlatıları", Türk Tarihçiliğine Katkılar: Mustafa Kafalı Armağanı, haz. Ü. Bulduk, A. Üstün, Ankara: TKAE, 2013
• Üstün, Abdullah. Türk Tarihinin Bir Kaynağı: De Origine Actibusque Getarum, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, 2007.

Dış bağlantılar

• Jordanes çalışmaları – Gutenberg Projesi
• Internet Archive'daki Jordanes tarafından oluşturulan ya da hakkındaki eserler
• Jordanes, The Origins and Deeds of the Goths24 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., translated by Charles C. Mierow. alternative.
• James J. O'Donell (1982), "The Aims of Jordanes", Historia, cilt 31, ss. 223-240, 9 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 25 Ekim 2015
• The Origins and Deeds of the Goths 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.