II. Gennadios

II. Gennadios ve Gennadios Skolarios (Yunanca: Γεώργιος Κουρτέσιος Σχολάριος) (d. 1400 – ö. 1473), Bizanslı Yunan filozof ve ilahiyatçı ve 1454-1465 yılları arasında çeşitli dönemlerde Konstantinopolis ekümenik patriğiydi.

Başlığın diğer anlamları için Gennadios sayfasına bakınız.

II. Mehmed ve II. Gennadios

St. John the Baptist manastırı freskinde II. Gennadios. (Serez yakını, Yunanistan)

II. Gennadios, akıl hocası Efesli Mark ile birlikte Ortodoks ve Katolik kiliseleri arasındaki ayrılığa son vermeyi amaçlayan Floransa Konsili'ne katılmıştı. II. Gennadios, Katolik teolojisi üzerine kapsamlı çalışmalar yapmış ve yazılar yazmıştı. Floransa Konsili'nde birleşmenin başarısızlığa uğraması ve Konstantinopolis'in düşmesinin ardından, II. Gennadios, Osmanlı yönetimi altında Konstantinopolis'in ilk ekümenik patriği oldu.

VIII. İoannis döneminde 1438-1439 yılları arasında Basel Konsili, XI. Konstantinos döneminde İstanbul'a gidip Pantokrator Manastırında keşiş oldu. Osmanlı Padişahı II. Mehmed döneminde 1453–1456, 1458, 1462–1463 ve 1464 yıllarında 3 kez patrik oldu.^[1]

II. Mehmed, patriğin ikâmet ettiği kilise olan Hazret-i Meryem Kilisesini ziyaretinde Hristiyanlık inancı ile ilgili birçok soru sordu. Gennadios Skolarios uzun açıklamalarda bulundu. Gennadios, padişahın isteği üzerine anlattıklarını ayrıca yazıya dökerek teslim etti.^[2]

1473'te öldü. II. Gennadios ayrıca felsefe öğretmeni idi.^{[kaynak belirtilmeli]}

Floransa Konseyi

II. Gennadios, VIII. John (1425-1448) altındaki hukuk mahkemelerinde yargıç olarak 1438-1439'da Ferrara ve Floransa'da düzenlenen Ferrara-Floransa Konseyine eşlik etmiştir ve bu tarihsel bir önem arz etmektedir. Amacı ise, o sırada desteklediği Yunan ve Latin Kiliseleri arasında bir birlik sağlamaktı.

İstanbul'a Dönüşü

1448 yılında VIII. John'un ölümünden sonra Georgios, Konstantin XI (1448-1453) altında olan Konstantinopolis'teki Pantokrator manastırına girdi ve değişmez geleneğe göre yeni bir isim aldı: Gennadius. 1444'te Efes Mark, ölüm döşeğinde Gennadius'un Latinler ve sendikaya karşı uzlaşmaz tutumunu övdü. Gennadius'a öfkeli insanlar, büyük Ayasofya kilisesinde Doğu Katolik Kilisesi hizmetlerini gördükten sonra gittiler. Kendini sakladığı, ancak hücresinin kapısında bir not bıraktığı söyleniyor: "Ey mutsuz Romalılar, neden gerçeği terk ettiniz? İtalyanlara değil Tanrı'ya neden güvenmiyorsunuz? Şehrinizi kaybedeceksiniz."^{[kaynak belirtilmeli]}

Osmanlı Dönemi

Konstantinopolis'in düşmesinden sonra Gennadius Türkler tarafından esir alındı. II. Mehmet, Türk hakimiyeti altındaki Yunanlar için birlik figürü olarak kullanabileceği Katolik Kilisesi karşıtı bir din adamı aradı.^{[kaynak belirtilmeli]} Gennadius uygun bir seçimdi. Şehrin düşmesinden sadece üç gün sonra 1 Haziran 1453'te, yeni Patriğin alayı Mehmet'in Gennadius'u nezaketle karşıladığı sokaklardan geçti. Gennadius, Osmanlı altındaki tüm halefleri gibi siyasi bir otorite olduğu kadar dini bir otorite haline geldi.

Şehrin ünlü ataerkil bazilikası olan Ayasofya, Fatih Sultan Mehmet tarafından zaten bir camiye dönüştürülmüştü, bu yüzden Gennadius, Kutsal Havariler Kilisesi'ne geldi. Üç yıl sonra harap durumda olan yapı (1461'de Fatih Camii'ni yapmak için Osmanlılar tarafından yıkıldı), yeniden Pammakaristos Kilisesi'ne taşınan Patrik tarafından terk edildi.

Patriklik

1454 baharında Heraclea Perinthus metropolü tarafından kutsandı, ancak Gennadius patrik olarak mutsuzdu^{[kaynak belirtilmeli]} ve 1456'da pozisyonunu en az iki kez çekmeye çalıştı. Bunun nedeni, padişahın Hristiyanlara muamelesiyle yarattığı hayal kırıklığıydı. Sonunda ise, Rumlar ile Osmanlılar arasındaki gerginliği ezici buldu. Daha sonra, İsidore Patrikhanesi'ni izleyen çalkantılı dönemde Hristiyan topluluğuna patrik olarak rehberlik etmesi için iki kez çağrıldı.

Gennadius, haleflerinin çoğu gibi, eski bir patrik ve bir keşiş olarak günlerini sona erdirdi. Makedonya'daki Serrae yakınlarındaki Vaftizci Yahya manastırında yaşadı ve 1473'te ölene kadar kitap yazdı.

Gennadius Bizans tarihinde önemli bir yere sahiptir. Yazıları onu sadece Batı felsefesinin değil, Yahudi ve Müslüman tartışmalarının üstadı olduğunu gösteriyor. Türkler altındaki ilk Konstantinopolis Patriği olarak başka bir önemi daha var. Bu açıdan Kilisesinin tarihinde yeni bir dönemin başında rol almaktadır; Türk İmparatorluğu'ndaki Ortodoks Hristiyanların durumunu düzenleyen ilkeler, II. Mehmed'in kendisiyle yaptığı anlaşmanın sonucudur.

Günümüz kültürüne etkisi

2012 tarihli Fetih 1453 filminde Adnan Kürkçü tarafından canlandırılmıştır.