II. Dimitrios (Seleukos imparatoru)

II. Dimitrios Nikator, I. Dimitrios Soter'in oğullarından biridir. Annesi, kardeşi VII. Antiohos Sidetes'te olduğu gibi Laodice V olmuş olabilir. Demetrius, Parthia'daki Hyrcania'da birkaç yıllık esaretle ayrıldığı ilk olarak MÖ 145 Eylül'den MÖ Temmuz/Ağustos 138'e ve yine MÖ 129'dan MÖ 125'teki ölümüne kadar^[2] iki dönem boyunca Seleukos İmparatorluğu'nu yönetti,^[3] Kardeşi VII. Antiohos, iki hükümdarlığı arasındaki ara dönemde Seleukos İmparatorluğu'nu yönetti.

II. Dimitrios Nikator
Selefkî kralı
Hüküm süresi	Eylül 145 – Temmuz/Ağustos 138 MÖ
Önce gelen	Aleksandros Balas
Sonra gelen	Diodotus Tryphon
Hüküm süresi	129 - 126 MÖ
Önce gelen	VII. Antiohos Sidetes
Sonra gelen	II. Aleksandros Zabinas ya da Kleopatra Thea
Doğum	y. 160 MÖ
Ölüm	125 MÖ (35 yaşında)
Eş(ler)i	Kleopatra Thea Partlı Rhodogune (MÖ 138–131 evlendi)
Çocuk(lar)ı	V. Seleukos VIII. Antiohos Laodice[1]
Hanedan	Selefkî Hanedanı
Babası	I. Dimitrios Soter
Annesi	V. Laodice?

Hayatı

Erken dönem

Genç bir çocukken, Dimitrios'un babası I. Dimitrios, Seleukos tahtının kontrolü için Aleksandros Balas ile savaştı. Biraz şaşırtıcı şekilde Balas kazandı ve Dimitrios'un babası, annesi ve ağabeyi öldürüldü. Genç II. Dimitrios, koruyucuları tarafından büyütüldüğü Girit'e kaçtı.

İlk hükümdarlığı (MÖ 147-139)

Aleksandros Balas'a karşı zafer

Yaklaşık MÖ 147'de, Aleksandros Balas Kilikya'da bir isyanla meşgulken, Lasthenes adlı bir adamın önderliğindeki Giritli paralı askerlerden oluşan bir güçle Suriye'ye döndü. MÖ 145'te Mısır kralı VI. Ptolemaios Filometor, görünüşte Aleksandros Balas'ı desteklemek için bir orduyla Suriye'ye yürüdü, ancak kısa süre sonra, belki de Coele-Suriye'nin Ptolemaios işgalini resmîleştirme teklifini aldıktan sonra, desteğini Dimitrios'a çevirdi.^[4] Ptolemaios, kızı Kleopatra Thea'yı İskender'den boşayarak ve onu Demetrius ile yeniden evlendirerek ittifakı mühürledi. Kısa bir süre sonra Antakya, Mısır kuvvetlerine teslim oldu ve krallığı VI. Ptolemaios'a teklif etti. Ancak, Roma'nın Mısır ve Suriye'nin birleşmesine müsamaha göstermeyeceğine inanarak Dimitrios'un kral olacağı konusunda ısrar etti. Ptolemaios, II. Dimitrios'a "iyilikte bir öğretmen ve bir rehber" olarak hizmet etme sözü verdi. Muhtemelen Dimitrios'un kukla hükümdar olarak hizmet etmesini amaçladı.^[5][6][7]

Aleksandros ordusuyla Kilikya'dan döndü, ancak VI. Ptolemaios ve II. Dimitrios güçlerini Oenoparus nehri Savaşı'nda yendi.^[8] Aleksandros daha sonra öldürüldüğü Arabistan'a kaçtı. Ptolemaios savaşta yaralandı ve üç gün sonra öldü.^[9] Hem rakibi hem de kendi kendini vasisi olarak atadığı kişi gitmişken, Dimitrios bu fırsatı krallığı üzerindeki kontrolünü ele geçirme fırsatı olarak değerlendirdi. 145'in sonlarına doğru Dimitrios, tüm Ptolemaios birliklerini Suriye'den kovdu ve Mısır sınırına kadar kendi kuvvetlerini yöneterek Seleukos kontrolünü yeniden sağladı.^[6][10][11]

Antakyalıların isyanları

II. Dimitrios'un sikkesi. Arka yüz, Nike'ı taşıyan Zeus'u gösterir. Yunanca yazıtta ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΘΕΟΥ ΝΙΚΑΤΟΡΟΣ, yani "muzaffer kral Tanrı Demetrius'un" yazmaktadır. ΔΠΡ tarihi, MÖ 129-128'e karşılık gelen Seleukos döneminin 184 yılıdır.

Ancak kısa süre sonra yeni sorunlar ortaya çıktı. Mısır kuvvetlerini kovduktan sonra ordusunun büyük bir bölümünü terhis etti.^[12] Görünüşe göre mali durumu, askerlerin maaşlarını ve madeni paraların değerini düşürmesine neden oldu.^[13] II. Dimitrios, Aleksandros'u babasına karşı desteklediği ve onunla saygısızca konuştuğu için Antakya şehrini de ağır bir şekilde cezalandırmıştı. Vatandaşları silahsızlandırdı ve Lasthenes komutasındaki Giritli paralı askerler, aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu direnenleri katletti. Bu, Antakyalıların ayaklanıp Dimitrios'u sarayında kuşatmasına neden oldu. Yahudi birlikleri, bu süreçte şehrin büyük bir bölümünü yakarak Dimitrios'un kontrolünü şiddetle geri getirdi. Bu, şehri ona daha da düşman bıraktı.^[14][15]

Diodotus'un İsyanı

Dimitrios, iktidardaki kontrolünü güvence altına almak için Aleksandros Balas ile bağlantılı yetkilileri ortadan kaldırmıştı. Bu yetkililerden biri olan general Diodotus, Arabistan'a kaçtı ve burada Aleksandros Balas'ın küçük oğlunu güvence altına aldı ve onu VI. Antiohos Dionisus olarak kral ilan etti.^[16][15] Dimitrios'un askerlerinin çoğu, davranışlarına veya maaşlarındaki kesintilere kızarak Dionisus'a sığındı. Dimitrios savaşta yenildi ve Epemiye ve Antakya'nın kontrolünü Diodotus'a kaptırdı.^[17] Nümizmatik kanıtlar, Epemiye'nin 144'ün başlarında ve Antakya'nın 144'ün sonlarında veya 143'ün başlarında kaybolduğunu gösteriyor.^[18][19]

Dimitrios, başkenti geri alamadığını kanıtladı, bunun yerine Seleucia Pieria'da yerleşti.^[20] VI. Antiohos 142 veya 141'de öldü ve Diodotus kendisini Tryphon olarak kral yaptı. Krallığın Seleucia'daki Dimitrios ve Antakya'daki Diodotus arasındaki bölünmesi devam etti. Başlangıçta Diodotus, Yahudilerin lideri Yonatan Apfus'u kendi tarafına çekmeyi başardı, ancak bu ilişki bozuldu; sonunda Diodotus, Yonatan'ı yakaladı ve idam etti. Becerikli diplomasi ve geniş özgürlükler tanıyarak, II. Dimitrios, Yonatan'ın kardeşi Şimon HaTarsi'yi yakın bir müttefik olarak güvence altına almayı başardı. Bu hibeler daha sonra Haşmonayim Yahudi devleti tarafından tam bağımsızlığa kavuştukları an olarak görüldü.^[21][22]

Part savaşı ve esaret (MÖ 139-130)

Suriye Kralı II. Dimitrios Nikator Sur'a inmeye çalışırken öldürüldü

Partların Babil'i fethi, Seleukos kralı II. Dimitrios Nikator'un MÖ 141'de Part hükümdarı I. Mithridatis tarafından yenilgiye uğratılması. Babil, Irak'tan. British Museum

Part kralı I. Mithridatis, MÖ 144'te Susa ve Elymais'in ve MÖ 141'in ortalarında Mezopotamya'nın kontrolünü ele geçirmek için Dimitrios ile Tryphon arasındaki çatışmadan yararlandı.^[23] 139/8'de Dimitrios, bu bölgeleri Partlardan geri almak için doğuya gitti. Başlangıçta başarılı oldu, ancak İran dağlarında yenildi ve MÖ 138 yılının Temmuz veya Ağustos aylarında esir alındı. Mezopotamya'nın Part kontrolü böylece yeniden hakim oldu. Suriye'de, Tryphon kısa bir süre kalan Seleukos topraklarının tartışmasız hükümdarı olarak bırakıldı, ancak Seleukos hanedanının kontrolü, yine Kleopatra Thea ile evlenen Dimitrios'un küçük kardeşi VII. Antiohos Sidetes altında yeniden kuruldu.^[24][25]

Kral I. Mithridatis, II. Dimitrios'u hayatta tutmuş ve hatta onu çocukları olan Rhodogune adlı bir Part prensesiyle evlendirmişti. Bununla birlikte, Dimitrios huzursuzdu ve Hazar Denizi kıyısındaki Hyrcania'daki sürgününden iki kez kaçmaya çalıştı, bir kez kralı kurtarmak için büyük çaba sarf eden arkadaşı Kallimander'in yardımıyla: Babil'den gizlice seyahat etmişti ve Partlı İki arkadaş yakalandığında, Part kralı Kallimander'ı cezalandırmadı, ancak Dimitrios'a olan sadakatinden dolayı onu ödüllendirdi. Dimitrios kaçmaya çalışırken ikinci kez yakalandığında, Mitridates ona altın bir zar vererek onu küçük düşürdü ve böylece II. Dimitrios'un oyuncaklara ihtiyacı olan huzursuz bir çocuk olduğunu ima etti. Bununla birlikte, Partların II. Dimitrios'a nazik davranmalarının nedeni siyasi sebeplerdi.

MÖ 130'da Antiohos Sidetes kendini Partlara karşı yürüyecek kadar güvende hissetti ve başlangıçta büyük başarılar elde etti. Şimdi II. Fraates, güçlü olduğunu düşündüğü bir hamle yaptı: iki kardeşin bir iç savaş başlatacağını umarak Dimitrios'u serbest bıraktı. Ancak Sidetes, kardeşinin serbest bırakılmasından kısa bir süre sonra yenildi ve onunla hiç tanışmadı. II. Fraates, insanları Dimitrios'u takip etmeleri için gönderdi, ancak o güvenli bir şekilde Suriye'ye dönmeyi başardı ve tahtını ve kraliçesini de geri aldı.

İkinci hükümdarlığı (MÖ 130-125)

Bununla birlikte, Seleukos krallığı artık eski ihtişamının gölgesinden başka bir şey değildi ve Dimitrios hükmetmekte zorlandı. Özellikle, ilk karısı Kleopatra Thea, geri dönen kocasından nefret ediyordu. Belki aşağılayıcı yenilgisinin anılarından ve İmparatorluğun gerilemesinden duyduğu genel hoşnutsuzluktan ve belki de Partlara gönderilen bu kadar çok Seleukos askeri ve aile üyesi ölürken yaşadığı için kızgınlıktan görünüşe göre popüler değildi.^[26] Ancak Demetrius'un şansına, II. Fraates, doğusundaki Saka göçebelerinin istilasıyla karşı karşıya kaldı. Partlar, yakalanan Yunanlıları Sakalara karşı kullanmaya çalıştı, ancak çoğunlukla kaçtılar ve Phraates savaşta öldürüldü. Bir sonraki Part kralı I. Erdevân'da Partların batısından ziyade doğuda savaşan kısa ve şiddetli bir saltanat geçirdi. Bu, Seleukos İmparatorluğu'na Parth tehdidinden geçici olarak bir süre sonra mühlet verdi.^[27]

O zamanlar Ptolemaios Mısır'ında, Kraliçe II. Kleopatra ile kardeşi kral VIII. Ptolemaios arasında bir güç mücadelesi gelişti. Kleopatra, başkent İskenderiye'de Yunan yönetiminin desteğine sahipken, VIII. Ptolemaios, kırsal kesimin ve yerli Mısırlıların desteğine sahipti. II. Kleopatra, II. Dimitrios'a yardım talebinde bulunmuş olabilir veya gezginlerden ve casuslardan VIII. Ptolemaios hükûmetinin zayıf olduğu izlenimini almış olabilir. MÖ 128 civarında, II. Dimitrios, II. Kleopatra'yı "kurtarmak" için Mısır'a bir askeri sefer düzenledi. Antik kaynaklar, Seleukos İmparatorluğu için bu kadar çok sorun devam ederken, II. Dimitrios'u bu eylemi için aptalca olarak kınadı. Modern bir tarihçi olan John Grainger, bunu makul bir kumar olarak savunuyor: küçük güçler yakın tarihte daha önce de iltica dalgaları başlatmıştı, bu nedenle VIII. Ptolemaios gerçekten bildirildiği kadar popüler değilse, işe yarayabilir. Daha genel olarak, hem Seleukoslar hem de Ptolemaios için jeopolitik durum, Antigonid Makedonya'nın önceki on yıllarda Roma tarafından ezilmiş olduğu düşünülürse, kalan büyük Yunan devletlerini birleştirmek onlar için geçerliliğini korumanın tek yolu olabilir. Ne olursa olsun, kumar geri tepti. II. Dimitrios, Mısır'a açılan kapı olan Pelusium kalesinin dışında kamp kurdu, ancak VIII. Ptolemaios'un birlikleri sadık kaldı; kitlesel bir kaçış olmadı. Kuru çölde isyan çıkaranlar Dimitrios'un kendi birlikleriydi. Kral VIII. Ptolemaios, açıkça düşman olan II. Dimitrios'u baltalamak için başka bir potansiyel Seleukos kraliyet iddiası bularak tepki gösterdi. Alexander Balas'ın gayri meşru oğlu olduğu iddia edilen II. Aleksandros Zabinas adında bir adamı bulup Ptolemaios tarafından desteklenen Dimitrios 'a karşı bir iç savaş vermesi için gönderdi.^[28]

Dimitrios'un saltanatının geri kalanı, II. Aleksandros'a karşı yavaş yavaş kaybedilen bir savaşta harcanacaktı. Coele-Suriye ve Kilikya'nın sadakatini korudu, ancak başkent Antakya'yı değil. MÖ 126'da Dimitrios, Şam'da bir savaşta yenildi.^[26] Ptolemais'e kaçtı ama karısı Kleopatra Thea kapıları ona karşı kapattı.^[29] Karısı onu terk ettikten ve tapınağa sığınma hakkı reddedildikten sonra^[26] Sur yakınlarında bir gemide yakalandı ve öldürüldü.

Yerine muzaffer gaspçı II. Aleksandros geçti ve Dimitrios'un kraliçesi Kleopatra Thea, iki oğlu V. Seleukos Filometor ve VIII. Antiohos Grypus ile birlikte Ptolemais Akko'da hüküm sürdü.

Operada

II. Dimitrios Nikator ve Kleopatra Thea'nın hayatından olaylar, Pietro Metastasio'nun yazdığı Demetrio librettosunun temelidir. Besteci Antonio Caldara tarafından 1731'de Viyana imparatorluk sarayı için bestelenen bu eser, Metastasio'nun en popüler librettolarından biriydi ve sonunda 1790 yılına kadar düzinelerce 18. yüzyıl bestecisi tarafından kuruldu.

Ayrıca bakınız

• Suriye tarihinin zaman çizelgesi

Kaynakça

Özel

1. Ogden, Daniel (1999). Polygamy Prostitutes and Death. The Hellenistic Dynasties. Londra: Gerald Duckworth & Co. Ltd. s. 150. ISBN 07156-29301.
2. "Demetrius II Nicator". Livius.org. 25 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2022.
3. "Demetrius II Nicator". Livius.org. 25 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2022.
4. Grainger 2010, p, 351–355
5. 1. Makabeler 11; Josephus Yahudilerin Eski Eserleri 13.106-107, 115
6. Bevan Chap 9
7. Chrubasik 2016, s. 133–134.
8. Strabo 16.2.8.
9. 1. Makabeler 11.1-11.19
10. Josephus, Yahudilerin Eski Eserleri 13.120; Babil astronomi günlükleri III.144 obv. 35
11. Chrubasik 2016, ss. 134–135.
12. 1. Makabeler 11.38; Josephus AJ 13.129.
13. Chrubasik 2016, s. 135 not 45.
14. Diodorus Bibliotheca 33.4.2–3; 1. Makabeler 11.45–50; Josephus AJ 13.137–41
15. Chrubasik 2016, ss. 135–136.
16. Diodoros Bibliotheca 33.4.2; 1. Makabeler 11.39–40
17. Diodoros Bibliotheca 33.4a; 1. Makabeler 11.55-56; Josephus AJ 13.144
18. Houghton, Arthur (1992). "The Revolt of Tryphon and the Accession of Antiochos VI at Apamea". Schweizerische Numismatische Rundschau. Cilt 71. ss. 119-141.
19. Chrubasik 2016, ss. 136–7.
20. Livy Periochae 52
21. 1. Makabeler 13.35-49
22. Chrubasik 2016, ss. 139–140.
23. Chrubasik 2016, s. 137 not 50 & 51.
24. Astronomical Diaries III 137 A rev. 8–11; I Maccabees 14.1-3; Josephus AJ 13.186; Porphyry FGrH 260 F32.16; van der Spek, Robertus (Ağustos 1997). "New Evidence from the Babylonian Astronomical Diaries Concerning Seleucid and Asarcid Chronology". Archiv für Orientforschung. Cilt 44/45. s. 172. 13 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2022.
25. Chrubasik 2016, s. 140.
26.  Önceki cümlelerden bir veya daha fazlası artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Demetrius s.v. Demetrius II". Encyclopædia Britannica. 7 (11. bas.). Cambridge University Press.
27. Grainger 2010, s. 370–375.
28. Grainger 2010, s. 375–380.
29. Bevan Chap 10

Genel

• Chrubasik, Boris (2016). Kings and Usurpers in the Seleukid Empire: The Men who would be King (İngilizce). Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780198786924.
• Grainger, John D. (2010). The Syrian Wars (İngilizce). Brill. ISBN 9789004180505.

Dış bağlantılar