Hendek Muharebesi

Hendek Muharebesi (Arapça: غزوة الخندق, gazvetu'l hendek) veya Ahzab Gazvesi (Arapça: غَزْوَةُ الأَحزَاب, gazvetu'l Ahzāb"),^[3] Muhammed liderliğindeki Medine'de yerleşik Müslümanlarla, birleşik pagan Arap ve Yahudi kabilelerden oluşan konfederasyon arasında 1 Mart - 24 Mart 627 tarihinde meydana gelmiş muharebedir.

Hendek Muharebesi
İslamiyet'in İlk Savaşları
Hendek Savaşı haritası
Tarih Miladi 1/4 Mart 627 - 24 Mart 627 Bölge Yesrib çevresi Sonuç Kuşatma başarısız oldu; Müslüman zaferi
Taraflar
Müslümanlar Ensar Muhacirun	Konfederasyon kabileleri Kureyşliler ve diğer bazı Arap kabileleri Beni Kurayza, Beni Nadir ve diğer bazı Yahudi kabileleri
Komutanlar ve liderler
Muhammed Zübeyr bin Avvâm Ali Selman-ı Farisî	Ebu Süfyan
Güçler
3.000[1]	10.000[1]
Kayıplar
1 - 5 kişi[2]	10 kişi[2]

Pagan Arap ve Yahudi kabilelerinden gelen saldırıya karşılık, Yesrib'de (bugünkü Medine) Müslümanlar tarafından yapılan 20-24 günlük bir savunma muharebesiydi. Birleşik güçlerin sayısının altı yüz at ve bazı develerle yaklaşık 10.000 kişi olduğu tahmin edilirken, Müslüman savunucuların sayısı 3.000 idi.

Medine'nin büyük ölçüde sayıca az olan savunucuları, çoğunlukla İslam peygamberi Muhammed tarafından yönetilen Müslümanlar, Selman-ı Farisî'nin önerisi üzerine bir hendek kazdılar.^[4] Bu, Medine'nin doğal tahkimatlarıyla birlikte, iki tarafı bir çıkmazda kilitleyerek konfederasyonun atlardan ve develerden oluşan süvarilerini işe yaramaz hale getirdi. Müttefikler, aynı anda birkaç saldırı yapmayı umarak, Müslümanların müttefiki Medine Yahudileri Beni Kurayza kabilesini şehre güneyden saldırmaya ikna ettiler. Ancak Muhammed'in diplomasisi birliği rayından çıkardı ve konfederesyon güçleri dağıldı. İyi organize olmuş savunucular, konfederasyonun moralinin düşmesi ve kötü hava koşulları kuşatmanın başarısızlıkla sonuçlanmasına neden oldu.

Kuşatma, Müslümanların çok az zayiat vererek taktiksel olarak rakiplerini yendikleri bir "Fikir Savaşı" oldu. Müslümanları yenilgiye uğratma çabaları başarısız oldu ve İslam bölgede etkili oldu. Ardından Müslüman ordusu Beni Kurayza kabilesini kuşatarak onları teslim aldı.

Yenilgi Mekkelilerin ticaret ve prestijlerinin çoğunu kaybetmelerine neden oldu.^[5]

İsim

Savaş, Müslümanların bir savunma eylemi olarak savaşa hazırlanırken kazdıkları hendek adını almıştır. Arapça: خندق Orta Farsça kandag (Farsça: کندگ) kelimesinin Arapçalaştırılmış halidir; "kazılmış olan" anlamına gelir).^[6] İranlı Selman, Muhammed'e şehrin çevresine bir hendek kazmasını tavsiye etti. Savaş müttefikleri için Kur'an'da el-ahzâb (Arapça: الاحزاب)^{[Kur'an 33:9]}, ifadesi kullanılmıştı.

Hendek Savaşı alanı, Medine

Arka plan

Müslümanlar, Mekke'den göç ettikten sonra 624'te Bedir Muharebesi'nde^[7] ve 625'te Uhud Muharebesi'nde Mekkeli Kureyş'le savaştı.^[8] Uhud Muharebesi'nde Müslümanlar ne kazanmış ne de kaybetmiş görünmelerine rağmen askerî güçleri giderek artmaktaydı. 4 Şaban'da (Ekim 625)^[9] Muhammed, Bedir'den sonra Uhud'da ikinci kez 1000 kişilik Kureyş ordusunu karşılamak için 300 adam ve 10 attan oluşan bir kuvvet topladı. Çatışma olmamasına rağmen, kıyı kabileleri Müslüman gücünden etkilendiler. Muhammed ayrıca, sınırlı bir başarı ile, Müslüman yayılmasına karşı birçok ittifakı bozmaya çalıştı. Yine de Mekkelileri engelleyemedi.^[10]

Kaynakça

1. Rodinson, Muhammed: Prophet of Islam, p. 208.
2. Watt, Muhammed: Prophet and Statesman, pp. 167–174.
3. "İslam Ansiklopedisi 'Hendek Gazvesi' maddesi". 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2022.
4. The Sealed Nectar by Safi-ur-Rahman.
5. Watt, Muhammad: Prophet and Statesman, pp. 167–174.
6. Nomani, Sirat al-Nabi, pp. 368–370.
7. Peters, Muhammad and the Origins of Islam, p. 211—214.
8. Watt, Muhammad: Prophet and Statesman, p. 135.
9. The Sealed Nectar. Riyad. 1996. s. 306.
10. Watt, Muhammad at Medina, pp. 34–37.