Kıbrıs'a özgü keçi peyniri Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Hellim (Yunanca: χαλούμι; Arapça: حلوم, ḥallūm), Kıbrıs kökenli, sık dokulu, sarımsı beyaz renkte taze bir peynirdir. Genelde ızgarada ya da yağsız tavada kızartıldıktan sonra yenir.[1] Ayrıca, hellim Kıbrıs Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs'ın önemli bir ihraç kalemidir.[2]
Hellimin içinde başta keçi sütü olmak üzere süt, tuz ve bazen de nane bulunur.[1] İçerisindeki süt, keçi, koyun veya inek sütü olabilir. Bunların içinde keçi ve koyun sütlerinden yapılanları daha dayanıklıdır, bunlar bir yıl kadar dayanabilir. İnek sütünden yapılan hellim ise birkaç ay içinde bozulur.[3] Bazen, bu üç farklı hayvanın sütü karışıtırılarak hellim yapımında kullanılır.[4][5]
Türk Dil Kurumu Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü, hellim sözcüğünün anlamını "Bir çeşit peynir." olarak vermekte ve bu sözcüğün bu anlamda Kıbrıs'ın yanı sıra Adana'da da kullanıldığını belirtmektedir.[6] Mısır'da ise hâlûm adında bir peynir türü bulunur. Bu peynir türü taze, salamura edilmiş veya baharatlanmış olarak yenir.[7]
Hellim, makarnanın üzerine lezzet vermesi için serpiştirilir.[8]
Hellim, Kıbrıs'ta yüzlerce yıldır üretilmektedir.[9]
Türkiye'de yayılması 20. yüzyılda gerçekleşmiştir.[10]
Hellim, Kıbrıs Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs'ın önemli bir ihraç kalemidir.[2] Kıbrıs Cumhuriyeti'ndeki hellim üretimi son yıllarda büyük artış göstermiştir. Ülkenin ihraç ettiği tarımsal ürünler arasında %27'lik bir pay tutan hellim, ülkenin en çok ihraç ettiği tarımsal üründür.[9] Orta Doğu'da ve Kıbrıs kökenli insanların yaşadığı her yerde popüler bir peynir türüdür.[11]
Kıbrıs Cumhuriyeti Tarım Bakanlığı, 2007 yılında, hellimi "Halloumi" adı altında tescilletmek için Avrupa Birliği'ne başvuruda bulunmuştur.[12][13] Bu başvuru, 2010 yılının Temmuz ayında reddedilmiştir.[14] 7 Temmuz 2010'da ise, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından Kuzey Kıbrıs'a tescillenmiştir.[15]
2008'den beridir her yıl, Geçitkale Belediyesi tarafından "Geçitkale Hellim Festivali" düzenlenmektedir.[16] Bu festivalde "En Lezzetli Taze Hellim Yarışması"[17] ve "Hellim Güzellik Yarışması"[18] gibi etkinlikler düzenlenmektedir.
Günümüzde Orta Doğu'da da pek çok ülke hellim üretmektedir.[19] 1999 yılında ABD'de, 2000'de Yunanistan'da ve 2002'de ise Avrupa Birliği'nde ticari marka olarak bazı firmalara tescillenmiştir.[20]
Hellim, aynı zamanda Alman Gazi firması tarafından da üretilmektedir.[21] Bunun dışında, sanayi ürünü olan hellimler, Almanya da Türkler, Yunanlar ve Araplara ait olan bakkaliyelerde ve bazı süpermarketlerde mevcuttur.[22]
100 gramlık bir ticari olarak üretilmiş hellimde, aşağıdaki besin değerleri aşağıdaki gibidir:
Hellim içerdiği yüksek miktardaki kalsiyum ve proteinle, bu mineraller bakımından zengindir. Yine de, içeriğindeki yüksek miktardaki yağ ve 100 gram başına 90 ila 100 miligramlık kolestrolla, bunlara bağlı hastalıkları olanları dikkatli olarak tüketmesi gereklidir.[11]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
