Hankendi (Azerice: Xankəndi) veya Stepanakert (Ermenice: Ստեփանակերտ, romanize: Step'anakert) Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesinde bir hayalet şehirdir.[a] 2023 Azerbaycan harekâtına kadar şehir, ayrılıkçı Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin kontrolü altındaydı ve başkenti olarak işlev görüyordu. Şehir, Karabağ dağ sırasının doğu yamaçlarında, Karkar Nehri'nin sol kıyısında, bir vadi içinde yer almaktadır.[6]
| Hankendi Xankəndi Ստեփանակերտ Stepanakert | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ülke |  Azerbaycan |
| Şehir statü | 1940[1] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 25.66 km² |
| Rakım | 1013 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 49.300 |
| Alan kodu | +994 168 |
Sovyet döneminde şehir, Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nin başkenti olarak ilan edildi ve bölgenin ekonomik ve endüstriyel faaliyetlerin merkezi haline geldi.[1] Ayrıca şehir, Dağlık Karabağ'ın Ermenistan'a birleştirilmesi çağrısında bulunan Ermeni gösterilerinin merkezi olarak siyasi aktivitenin de odak noktası oldu. Sovyetler Birliği'nin dağılması ve Birinci Dağlık Karabağ Savaşı'nın patlak vermesinden sonra Hankendi büyük hasar gördü ve Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla Ermeni güçlerin kontrolüne geçti.
Ermenilerin kontrolü altındayken şehir, eğitim ve kültürün bölgesel merkezi olarak hizmet vermekteydi. Artsah Üniversitesi, çeşitli müzik okulları ve bir kültür sarayı burada bulunmaktaydı. Ekonomi genel olarak hizmet sektörüne dayanıyordu ve çeşitli işletmeler, gıda işleme, şarap üretimi ve ipek dokuma en önemli faaliyetler arasındaydı.[6] 2021 itibarıyla Hankendi'nin nüfusu 75.000'di.[7]
29 Eylül 2023'te Azerbaycan yetkilileri şehri kontrol altına aldı ve neredeyse tüm Ermeni nüfusu, Azerbaycan güçlerinin bölgeye varmasından önce Ermenistan'a kaçtı.[8]
Tarih
Ermeni Orta Çağ kayıtlarına göre, bölgede bilinen ilk yerleşim Vararakn (Ermeniceː Վարարակն) isminde bir köydü. 10. ve 11. yüzyıllar arası bu yerleşim, Haçen Prensliği'nin parçasıydı. Sonrasında Karabağ Hanlığı'nın yönetimine giren şehir, 1847'de Hankendi (Hanın köyü) olarak adlandırılmıştır.[9]
7 Temmuz 1923'te Sovyetlerin Azerbaycan SSC içinde Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nı kurduğundan bir ay sonra Karabağ'ın merkezi Şuşa'dan 10 km kuzeyde yerleşen Hankendi kentine geçirildi. Kentin adı Ermeni Bolşevik Stepan Şaumyan'ın şerefine Stepanakert (Ermenice: Ստեփանակերտ) yapılmıştır.[10][11][12] Bu dönemde şehir hızla büyüyerek Karabağ'ın en büyük şehri haline gelmiş ve 1972 yılında şehri Bakü'ye bağlayan demiryolu hattı çekilmiştir.
De jure olarak Azerbaycan'a bağlı olan Hankendi, Birinci Dağlık Karabağ Savaşı'nda Ermenistan tarafından işgal edildi ve 6 Ocak 1992 tarihinde bağımsızlığını ilan eden de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin başkenti oldu.[13] Azerbaycan ve Ermenistan arasında devam eden İkinci Karabağ Savaşı 10 Kasım 2020 tarihinde Ermenistan'ın yenilgisiyle sonuçlanmasıyla birlikte ateşkes antlaşması imzalandı ve Hankendi şehri, Rus Barış Gücü gözetiminde Ermenilere bırakıldı.[14] 2023 Dağlık Karabağ çatışmaları sonrası şehir Azerbaycan'ın nezaretine bırakılmış olup Azerbaycan Polisi kentte ilk devriyesini 29 Eylül 2023'te atmıştır. Kentte yaşayan birçok Ermeni asıllı kişi ise büyük bir göç hareketiyle kentten ayrılıp Ermenistan'a dönmüştür. 30 Eylül tarihinde şehre gönderilen Azerbaycanlı doktorlar 1 Ekim'de görevlerine başlamıştır. Şehir, 4 Ekim 2023'te tam Azerbaycan kontrolüne geçti.[15] 15 Ekim 2023'te Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev tarafından cumhurbaşkanlığının 20. yıldönümünde Sovyet devrinde Azerbaycan Komünist Partisi Dağlık Karabağ Özerk Oblastı merkez parti komitesi için yapılan[kaynak belirtilmeli] işgal devrinde ise eski de facto Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin başkanlık binası olarak kullanılan binanın önüne Azerbaycan bayrağı göndere çekildi.[16]
Coğrafya
Hankendi, Karabağ Yaylası'nda deniz seviyesinden ortalama 813 metre yükseklikte bulunmaktadır. Köppen iklim sınıflandırmasına göre ılıman dönencealtı iklimi etkisi altındadır.
Notlar
Kaynakça
Dış bağlantılar
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
