AI tools

Filistin adının zaman çizelgesi

Filistin ve kökdaşları olan Filastin ve Palaestina isminin tarih boyunca geçirdiği evreler Vikipedi'den, özgür ansiklopediden

Filistin adının zaman çizelgesi

Bu makale, Filistin adının zaman çizelgesini yani Filistin ve kökdaşları olan Filastin ve Palaestina isminin tarih boyunca geçirdiği evreleri konu alır.

Thumb
~MÖ 830'larda güney Levant haritası
  Yehuda Krallığı
  İsrail Krallığı
  Filist şehir devletleri
  Fenike devletleri
  Ammon Krallığı
  Edom Krallığı
  Aram-Şam Krallığı
  Aramî kabileleri
  Arubî kabileleri
  Nabatî kabileler
  Asur İmparatorluğu
  Moav Krallığı

Mısır hiyerogliflerinde P-r-s-t olarak geçen Peleset isminin, Mısır'ın yirminci hanedanlığında ~MÖ 1150'lerdeki belgelerde komşu halk ve topraklar için kullanıldığı görülür. İlk olarak Medinet Habu Tapınağı'ndaki metinlerde beliren Peleset ismi, kendisini III. Ramses iktidarlığındaki Mısır'ı işgal eden bir deniz kavmi olarak gösterir.[1] ~MÖ 8. yüzyılda III. Adad-nirari'den bir asır sonra II. Sargon'a kadar Asur kayıtlarında bu bölge için Palaştu veya Pilistu ismi kullanıldığı görülür.[2][3][4] Hem Mısır hem Asur kaynakları, bu ismin kullanıldığı toprakların sınırlarından bahsetmemektedir.

Açıkça bugünkü anlamıyla kullanılan Filistin terimi ilk olarak MÖ 5. yüzyılda Antik Yunanistan'da kullanılmıştır. Herodot, Tarihler kitabında "Suriye'nin bölgesi Palaistine" yazmıştır; bu kitap, Yehuda Dağlarını ve Ürdün Vadisi'ni içinde barındıran Filistin topraklarını açıkça tanımlayan ilk tarihi çalışmadır.[5][6][7][8][9][10] Yaklaşık bir asır sonra Aristoteles, Meteoroloji isimli eserinde benzer bir tanımlama yapıp "Filistin'de bir göl vardır, öyle ki eğer bir insan veya canavar içine atılırsa su üstünde süzülür, batmaz, bu söylenen doğrudur. Dediklerine göre bu göl o kadar acı ve tuzludur ki içinde balık yaşamaz ve giysilerinizi suya batırıp silkelerseniz temizlenir" demektedir; uzmanlara göre Aristoteles Ölü Deniz'den bahsetmektedir.[11] Polemon ve Pausanias gibi sonraki yazarlar da aynı bölge için bu ismi kullanmıştır. Sonraki dönemlerde Ovidius, Tibullus, Pomponius Mela, İhtiyar Plinius, Dio Chrysostom, Statius ve Plutarkhos gibi Romalı yazarların yanı sıra, Philon ve Josephus gibi Romalı Yahudi yazarlar da aynı ismi kullanmaya devam etmiştir.[12] Eserlerini Yunanca yayınlayan Romalı yazar Strabo gibi bazı diğer yazarlar ise bu bölge için Koele-Suriye adını daha uygun bulmuştur.[13][14] Resmi vilayet adı olarak ilk defa 135 yılında Roma yetkilileri tarafından, Bar Kohba İsyanı bastırıldıktan sonra Yahudiye, Celile ve Aşkelon gibi komşu şehirleri içine alan bölgeye Suriye Filistini adı verilmiştir; uzmanlara göre bunun sebebi topraklarla Yahudilerin duygusal bağını kesmekti.[15][16]

İbranice peleşet (פלשת) ismi Sami dillerinde p-l-ş kökünden gelip "bölmek, içinden geçmek, yığınla gelmek, kapsamak veya işgal etmek" anlamlarına gelir[17] ve bir ihtimal içinde "göçmen" veya "işgalci" anlamı barındırır.[18] Türkçeye Filistin olarak tercüme edilen bu kelime Tanah'ta "Filist" adıyla 250'den fazla kez kullanılmıştır. Tevrat'ta ise 10 kere kullanılan bu bölge isminin sınırları tanımlanmamaktadır. Tanah'ın Tarihsel kitaplarında (bkz Tesniye esaslı tarih) 200'den fazla kullanılan bu bölgenin ismi en çok Hakimler kitabı ve Samuel kitaplarında geçmektedir ve güneydeki sahiller olan Yehuda Krallığı'nın batısını ifade etmektedir.[2][3][12][19]

Bizans İmparatorluğu döneminde, bölgenin tamamına (Suriye Filistini, Samarya ve Celile) Palaestina denmekteydi ve bu alan Palaestina I ve Palaestina II olmak üzere iki alt bölgeden oluşmaktaydı.[20] Bizanslılar, Negev, Sina ve Arap Yarımadasının batısını kapsayan bölgeye Palaestina Salutaris veya bazen Palaestina III demekteydi.[20] Arapçada Filistin (فلسطين) kelimesi için Filistin, Filastin veya Falastin denir.[21] Moshe Sharon'un yazısına göre, Araplar Büyük Suriye'yi 7. yüzyılda ellerine geçirdiği zaman, Bizanslıların koydukları isimleri kullanmaya devam ettiler. Dolayısıyla Filastin kelimesinin kökeni Roma ve Semitik İbraniceden gelmektedir.[2] Jacob Lassner ve Selwyn Ilan Troen, Jund Filastin isimli çalışmasında olaya daha farklı yaklaşır.[22] Avrupa'da bu bölgeye "Filistin" denmesinin kabul edilmesi Avrupa rönesansına denk gelmektedir.[23] Osmanlı İmparatorluğu'nun çökmesinin ardından İngilizler bu bölge için Filistin adını tekrar canladırmıştır ve burada Filistin Mandası kurulmuştur.

Tarihi kaynaklar

Özetle
Bakış açısı

Antik dönem

  • ~MÖ 1150: Medinet Habu Tapınağı: Tapınakta Peleset (P-r-s-t) isimli bir deniz kavminin III. Ramses zamanında Mısır'ı istila ettiği kayıtlıdır.[1]
  • ~MÖ 1150: I. Harris Papirüsü: "Mısır'ın tüm sınırlarını genişlettim; topraklarından kalkıp istila edenleri tahtlarından ettim. Denyen'i adalarında kılıçtan geçirdim, Tekel ve Peleset (Pw-r-s-ty) küle döndü".[24]
  • ~MÖ 1000: Amenope Adlar Kümesi ve Wenamun Hikayesi
  • ~MÖ 900: Pedeset heykelindeki ibare: "elçi - Kenan - Peleset"[25]
  • ~MÖ 800: Nemrut Levhası'nda III. Adad-nirari
  • ~MÖ 717: Dur-Sharrukin, II. Sargon'un hatıratı: Bölgeden Palaştu veya Pilistu diye bahseder.[2][3][3][4]

Klasik antik dönem

Pers (Ahameniş) İmparatorluğu dönemi

  • ~MÖ 450: Herodot, Tarihler kitabında, Ahitsel Filist'ten daha geniş bir alan için kullanıldığını gösteren ilk tarihi kaynaktır. Kitapta "Suriye'nin bölgesi Palaistinê" diye geçmektedir.[26][27][28] Aynı kaynakta İbranilerin sünnet anlayışıyla ilgili bilgilerde mevcuttur: "İlk zamanlardan beri Kolhisler, Mısırlılar ve Etiyopyalılar sünnet icra eden tek uluslardı. Fenikeliler ve Filistinli Suriyeliler bu geleneği Mısırlılardan öğrendiklerini itiraf etmişlerdir... Şimdi sadece bu uluslar sünnet uygulamaktadır".[29]
  • ~MÖ 340: Aristoteles, Meteoroloji isimli eserinde "Filistin'de bir göl vardır, öyle ki eğer bir insan veya canavar içine atılırsa su üstünde süzülür, batmaz, bu söylenen doğrudur. Dediklerine göre bu göl o kadar acı ve tuzludur ki içinde balık yaşamaz ve giysilerinizi suya batırıp silkelerseniz temizlenir" demektedir; uzmanlara göre Aristoteles Ölü Deniz'den bahsetmektedir.[11]

Helen Krallıkları (Ptolemaik/Selevkos/Haşmonayim) dönemi

  • ~MÖ 150: Atinalı Polemon, Yunan Tarihi: "Foroneus oğlu Apis zamanında Mısır orduları Mısır'dan kovuldu, Arabistan'a uzak olmayan Suriye'nin Filistin denen bölgesine yerleştiler"[30]
  • ~MÖ 130: Pausanias, Yunanistan Tanımı: "Tapınağın önünde palmiye ağaçları yetişir, meyveleri, Filistin hurmaları gibi tam olarak yenilebilir değildir, yine de İyonya'dakilerden daha olgundur."[31]

Roma Kudüs dönemi

  • ~MS 2: Ovidius, Ars Amatoria: "Filistinli Suriyeliler tarafından kutlanan yedinci gün bayramı"[32]
  • ~MS 10-19: Tibullus, Tibullus ve Sulpicia: Şiirler: "Neden söyle, Filistin şehirlerinde zarar görmeden uçan güvercin Suriyeliler için kutsaldır?"[33]
  • ~MS 17: Ovidius, Fasti: "Jüpiter cenneti savunmak için silah kuşandığında, küçük aşk tanrısıyla Fırat'a geldi ve Filistin sularının kenarında oturdu."[34]
  • ~MS 40: Philon, "En çok Yahudi nüfusu barındıran Filistin ve Suriye de ibret verici bilgelik ve erdemden yoksun değildir. Halkın bir kısmına Esseniler denir." Ayrıca Philon, Filistin ile Kenan topraklarını bir tutmaktadır.[35]
  • ~MS 43: Pomponius Mela, De situ orbis: "Syria late litora tenet, terrasque etiam latius introrsus, aliis aliisque nuncupata nominibus: nam et Coele dicitur et Mesopotamia et Damascene et Adiabene et Babylonia et Iudaea et Commagene et Sophene. Hic Palaestine est qua tangit Arabas, tum Phoenice; et ubi se Ciliciae committit Antiochia, olim ac diu potens, sed cum eam regno Semiramis tenuit longe potentissima. Operibus certe eius insignia multa sunt; duo maxime excellunt; constituta urbs mirae magnitudinis Babylon, ac siccis olim regionibus Euphrates et Tigris immissi."[36]
  • ~MS 78: Plinius, Doğal Tarih, 13.konu: "Bu ülkelerin yanında Suriye, bir zamanlar farklı isimlerle anılan ve büyük topraklar olan sahili işgal etti; Arabistan ile birleşen bu bölgeye eskiden Palaestina, Yahudiye, Koele ve Fenike denirdi. Ülkeye, içinde Damascena (Şam), güneye gidildikçe Babil denilir". 14. konu: "Serboniye bataklığının görünmeye başlamasının ardından Edom ve Filistin başlar... Kentleri, Refah, Gazze ve içeri girildikçe Antedon'dur ayrıca Argaris Dağı bulunur"[37]
  • ~MS 90: Dio Chrysostom, Ölü Deniz için, Filistin'in içinde ve Sodoma yakınlarında demiştir.[38][39]
  • ~MS 97: Josephus, Apion'a Karşı: "Ne de Halikarnaslı Herodot ulusumuz hakkında bir şey bilmezken kendince bahsetmiştir... bu nedenle 'Filistin'deki Suriyeliler sünnetlidir' demektedir. Fakat, Filistin'de Yahudiler dışında sünnetli yoktur"[40]
  • ~MS 94: Josephus, Yahudi Gelenek ve Görenekleri: "...Gelenekler insanın yaratılışından Nero'nun 12. yılına kadar aktarıldı, ta ki Yahudilerin, Mısır'ın, Suriye'nin ve Filistin'in başına gelene kadar"[41]
  • ~MS 100: Statius, Silvae, "liquores Palestini"[38][39]
  • ~MS 100: Plutarkhos, Paralel Hayatlar:"Krallar kralı Tigran'ın iktidarda olduğu Ermenistan... Yunan şehirlerini Med'e itti, Suriye ve Filistin'i fethetti..."[42]

Fakat, Roma Kudüs döneminde bu coğrafik bölge için kullanılan tek terim "Filistin" değildi. Örneğin Strabon, Kudüs ve Yahudiye'yi tanımlarken Koele-Suriye derken Plinius her iki terimi birden kullanmaktadır.[43][44][45]

Roma Aelia Kapitolina dönemi

  • 135: 132 ile 135 yılları arasında süren Bar Kohba İsyanı bastırıldıktan sonra Roma İmparatoru Hadrianus, Yahudiye'yi de içine alan bölgenin tamamına Suriye Filistini adını verdi,[46] bazı uzmanlara göre bunun nedeni, Yahudilerin bu topraklara olan duygusal bağını koparmaktı.[47][48]
  • ~150: Appian, Roma Tarihi: "Roma tarihini yazmaya niyetlenirken ulusumuzun hükmettiği toprakların sınırlarını belirtmeyi gerekli görüyorum... Filistin-Suriye'yi aldık, bunun ardından Arabistan'ın bir kısmını. Fenikelilerin ülkesi, Filistin'in yanında denizdeydi, Fenikelilerin topraklarının ardında Koele-Suriye vardır, bir bölümü denizden Fırat'a kadar uzanmaktadır...[49]
  • ~150: Arrian, Anabasis Alexandri: "Ardından Tire ele geçirildi... İskender şimdi Mısır'a sefere çıkmayı kafasına koydu. (Denilişe göre) Suriye Filistini, bir hadım dışında kendisine gelmişti, Gazze'nin patronu Batis ise İskender'e katılmadı."[50]
  • ~150: Batlamyus, Coğrafya, harita içerir
  • ~225: Cassius Dio, Historia Romana, Titus Tarafından 70'te Kudüs'ün Yıkımı: "Vespasian ve Titus elçilik görevi üstlendi; ilki Mısır'ın ikincisi Filistin'in"[51]
  • 311: Kayseryalı Eusebius, Filistin Şehitlerinin Tarihi. "Kilise Tarihinin Babası" olarak Eusebius'un kullandığı Filistin terimi, ardından gelen Hristiyan yazarlar tarafından da benimsendi.[52][53]

Son antik dönem

Son Roma İmparatorluğu (Bizans) dönemi

  • ~380: Ammianus Marcellinus, Kitap XIV, 8, 11: "Suriye'nin son eyaleti Filistin'dir".[54]
  • ~384: Aziz Jerome, 33. Mektup: "Sadece Filistin, Arabistan, Fenike ve Akaya piskoposları farklı düşünmüştür"[39][55]
  • ~390: Palaestina üç farklı idari bölgeye bölündü: Palaestina Prima, Secunda ve Tertia (Birinci, İkinci ve Üçüncü Filistin).[56] Vali makamının Kasarya'da bulunduğu Palaestina Prima, Yahudiye, Samarya, sahil ve Perea'yı kapsar. Vali makamının Bet Şean'da bulunduğu Palaestina Secunda, Celile, Yezreel (Emir) Vadisi, Celile'nin doğusu ve eski Dekapol'un batısını kapsar. Vali makamının Petra'da bulunduğu Palaestina Tertia, Negev, bir zamanlar Arabistan'ın bir parçası olan güney Ürdün ve Sina Yarımadası'nın büyük kısmını kaplar. Palestina Tertia, aynı zamanda Palaestina Salutaris olarak da bilinmekteydi.[57]
  • ~400: Yahudi midraşı Yaratılış Rabba'ya göre Tekvin 41:54'teki "bütün ülkeler" ibaresi Fenike, Arabistan ve Filistin'i ifade etmektedir.[39][58] (ויהי רעב בכל הארצות: בשלש ארצות בפנקיא ובערביא ובפלסטיני)
  • ~400: Yahudi midraşı Ağıtlar Rabba'da Arabistan, Fenike, Filistin ve İskenderiye liderlerinin güçlerinin Roma İmparatoru Vespasian'a katıldığı anlatılır.[39] (שלש שנים ומחצה הקיף אספסיאנוס את ירושלם והיו עמו ארבעה דוכסין, דוכס דערביא, דוכס דאפריקא, דוכוס דאלכסנדריא, דוכוס דפלסטיני)
  • ~560: Prokopius, Justinian Savaşları: "Filistin'in sınırları doğuda Kızıl Deniz denen denize kadar uzanır."[59] Prokopius ayrıca, "Pers Kralı I. Hüsrev kendisini Filistin'in patronu yapmayı arzuladığını" yazar.[60]

Orta Çağ

Dört halife, Emeviler ve Abbasiler dönemi

Fatımiler dönemi

  • 951-978: İstahrî, Ülkelerin Gelenekleri ve İbn Havkal, Dünya'nın Yüzü: "Suriye'nin eyaletleri Cund Filistin, Jund al Urdunn, Jund Dimaskh, Jund Hims ve Jund Kinnasrin'dir.... Filastin, Suriye'nin en batı eyaletidir.... en uzun yeri Rafah'tan Lacun'adır... genişliği Yafa'dan Eriha'yadır... Suriye eyaletleri içinde Filastin en bereketlisidir... Ağaçların ve işlenmiş toprakların suni sulamaya ihtiyacı yoktur... Filastin eyaletinde, küçük boyuna rağmen, 29 adet cami bulunur... Başkenti ve en büyük şehri Ramla'dır fakat Kutsal Şehir (Kudüs) buna çok yakındır"[63]
  • 985: Al-Makdisi, Filistin Dahil Suriye'nin Tanımı: "Filistin eyaletinde 36 ürün bulunur ve bunlar bir arada başka bir toprakta bulunmaz... Filistin'den zeytin, kuru incir, kuru üzüm, harnup, ipek ve pamuk karışımı şeyler, sabun ve eşarp gelir."[63]
  • 1029: Kudüslü Rabbi Solomon ben Judah'nın, Kahire Genizasında, Filastin eyaletinden bahsettiği mektubu bulunur.[64]
  • 1047: Nasır-ı Hüsrev, Sefername[63]
  • 1051: İbn Butlan[63]

Haçlılar dönemi

  • 1154: El İdrisi, Uzak Diyarlara Keyifli Seyahatler Kitabı[63]
  • 1173: El Haravi, Ziyaret Edilen Yerleri Bildirme Belirtileri Kitabı[63]
  • c.1180: Surlu Vilyam, Historia Hierosolymitana[65]

Eyyubi ve Memluk dönemi

  • 1185: İbn-i Cübeyr, İbn-i Cübeyr'in Seyahatleri[63]
  • 1225: Yakut al-Hamavi, Coğrafyalar Sözlüğü "Filastin, Mısır'a doğru Suriye'nin son eyaletidir. Başkenti Kudüs'tür."[63]
  • 1300: El-Dimeşkî[63]
  • 1321: Abu al-Fida, Ülkeler Taslağı: "Nahr Abi Futrus, Filastin'deki Ramla'nın yakınlarında akan bir nehirdir"[63]
  • 1322: İştori Haparhi, Sefer Kaftor Vaferach, iki kere Ramla'nın Filastin olarak da bilindiğini belirtir.
  • 1338 Robert Mannyng Tarihler
  • ~1350: Filistin'e Kılavuz: "O (Kudüs), Suriye'nin bir parçası olan Yahudiye ve Filistin'de, etrafında tepeler olan yüksek dağlar üzerinde inşa edildi, süt ve bal akar, mısır, şarap, yağ ve her türlü dünyevi şeyle doludur."[66]
  • 1351: Jamal ad Din Ahmad, Muthir al Ghiram: "Suriye beş eyalete bölünmüştür, isimleri şöyledir: i. Filastin, başkenti Aelia (Kudüs)'dır, Ramla'nın 18 mil uzağındadır, Kutsal Şehir'dir, Davud ve Süleyman'ın metropolüdür. Şehirleri Aşkelon, Hebron, Sebastia ve Nablus'tur."[63]
  • 1355: İbn Battuta, Rihla[63] İbn Battuta, Ramla'nın aynı zamanda Filastin olarak bilindiğini yazmıştır[67]
  • 1377: İbn-i Haldun, Mukaddime: "Filastin Eyaleti vergileri - 310.000 dinar ve 300.000 ratl zeytinyağı"[63]
  • 1430: Abu al-Fida İshak, Muthir al Ghiram[63]
  • 1470: Celaleddin Suyuti[63]
  • 1496: Mujir al-Din al-Ulaymi, Kudüs ve Hebron'un Görkemli Tarihi[63]

Erken modern dönem

Erken Osmanlı dönemi

  • ~1561: Richard Hakluyt tarafından yayınlanan Anthony Jenkinson'ın The Principall Navigations, Voiages, and Discoveries of the English Nation eseri
  • 1563: II. Felipe'nin doktoru Josse van Lom, A treatise of continual fevers: "Bu sebeple, İskoçlar, İngilizler, Livonyalılar, Danimarkalılar, Polonyalılar, Hollandalılar ve Almanlar kışa kıyasla yazın daha çok kan akıtırlar; bunun aksine, Portekizliler, Morolar, Mısırlılar, Filistinliler, Araplar ve Farslar yazdan çok kışın kan akıtırlar"[68]
  • 1563: John Foxe, Foxe'nin Şehitler Kitabı: "Filistin yerlisi Romanus, Kasarya Kilisesi'nde diyakozdu".[69]
  • 1591: Johannes Löwenklau: Historiae Musulmanae Turcorum: "Hiyerosolima veya İbranice Jerusalem denen 'Kuds Barış' Filistinlilerin şehridir. İsmin anlamı 'kutsal olan' veya 'görkemli olan'dır."[70]
  • ~1600: Shakespeare: Kral John'un Hayatı ve Ölümü, Sahne 2.1: "Aslanın kalbini soyan Richard, Filistin'de kutsal savaşlarda çatıştı."[71] / Othello Sahne 4.3: "Filistin'e yalın ayak yürüyen Venedikli bir kadın biliyorum..."[72]
  • 1616: Pietro Della Valle: Viaggi di Pietro della Valle il Pellegrino
  • 1639: Thomas Fuller[73]
  • 1647: Sadık İsfahani, Sadık İsfahani'nin Coğrafik Çalışmaları: "Suriye'nin bölgeleri Filistin, Şam ve Mısır, Ramla, Aşkelon, Beit al Mukuddes (Kudüs), Kanaan, Bilka, Masisah ve diğer şehirlerdir; bu eyaletten "Tiah Beni-İsrail" de denen "Biaban-i Filistin" (Filistin Çölü)'e hükmettiler"[74]
  • ~1649: Evliya Çelebi, Filistin Seyahatleri: "Tüm tarihler bu ülkeye Filistin toprakları der"[75]
  • 1696: Adriaan Reland, Palaestina ex monumentis veteribus illustrata
  • 1688: John Milner[76]
  • 1743: Richard Pococke: Doğu'nun Tanımı
  • 1746: Tüm Ulusların Modern Tarihi Veya Şu Anki Durumu: "Kudüs hala Filistin'in başkenti olarak tanınmaktadır"[77]
  • 1751: The London Magazine[78]

Modern dönem

Son Osmanlı dönemi

  • 1809: Reginald Heber, Filistin: bir Şiir
  • 1833: Heinrich Friedrich Pfannkuche: "Filistinli Yahudiler"[79][80]
  • 1837: Lord Alexander Lindsay, Mısır, Edom ve Kutsal Topraklara Dair Mektup: "...Kudüs'e adieu dedik... Niyetimiz (doğru söylenişiyle) Filistin'i araştırdıktan sonra Ürdün'ü geçip Ceraş'ı ziyaret etmekti"[81]
  • 1841: Sir Moses Montefiore'ye Charles Henry Churchill'in cevabı: "Kaynaklar Suriye ve Filistin'in yeniden yapılanması için yönlendirildi"
  • 1843: John Kitto: Filistin: Kutsal Toprakların Ahit Tarihi[82]
  • 1856: James Redhouse, İngilizce - Türkçe Sözlük: Holy Land (Kutsal Topraklar) sözlükte dari-filastin (Filistin Evi) diye tercüme edilmiştir.[83]
  • 1897: I. Siyonist Kongre: Basel programında belirlenen Siyonist hareketin amacı: "Siyonizm'in amacı Filistin'de yasal bir Yahudi devleti kurmaktır"
  • 1911: Filastin gazetesi
  • 1913: Al-Karmil gazetesi: "Bu takımın elinde büyük güç vardır; ülkeleri Filistin'in bir zamanlar Osmanlı'nın bir parçası olduğu hiçe sayılmamalıdır."[84]

İngiliz Mandası dönemi

  • 1918: Avam Kamarası: Zabıt: "Binbaşı Earl Winterton Dışişleri Bakanı'na, Mısır'da bulunan Filistin ve Suriye siyasi liderlerine Filistin'i ziyaret etmek için ne gibi olanaklar sunulduğunu sordu"[85] İngiltere siyasetinde Filistin kelimesi ilk defa bu zamanda kullanılmıştır ve bundan sonra da İngiliz hükûmetlerince de kullanılmaya devam edilmiştir.[86]
  • 1919: Dünya Siyonist Örgütü, Paris Barış Konferansı'nda Filistin ile ilgili demeci: "Filistin'in sınırları aşağıda belirtildiği gibi olmalıdır..."[87][88][89]
  • 1919: Milli Suriye Kongresi: "Ne Suriye'nin Filistin olarak bilinen güney parçasının ne de Lübnan'ın dahil olduğu Suriye kıyılarının bütünlüğünün bozulmasını talep ediyoruz."[90]
  • 1920: Franko-İngiliz Sınır Anlaşması - Birleşik Krallık Filistin Mandası'nın sınırları 7 Mart 1923'te kesinleşti.[91]
  • 1921: Suriye-Filistin Kongresi
  • 1926: Kalıcı Manda Komisyonu: "[İspanyol temsilci] M. Palacios, Arapların milli isim, marş ve bayrak ile ilgili olan kaygılarını dile getirdi... Araplar, "Filistin" adının ardından "Eretz İsrael" denmesinin Manda kurallarının 22. maddesine aykırı olduğunu belirtip "Surial Janonbiah" ("Güney Suriye") ismine de karşı çıkmaktadır. İngiliz hükûmeti Arap isminin kullanılmasını kabul etmedi, bunun yerine 2000 yıldır İbranice kelime olan Filistin'i tercih etti ve sonuna "alef yod"[92] baş harflerini koydu..."[93]

Ahitsel kaynaklar

Özetle
Bakış açısı

Filistiler ve Filist kelimeleri Tanah'ta 250 kereden fazla geçmektedir.[94][95][96] İbranice Peleşet (פלשת) kelimesi Türkçeye genelde Filist olarak tercüme edilmiştir ve Ahit'te güney sahillerinde yaşayan Filistlerin topraklarını işaret etmektedir.[19] Filistiler ilk defa Nuh'un oğlu Ham'ın soyundan gelenlerin listesinde yer alır.[97] Filist kelimesinin Filistin kelimesiyle kökdaş olduğu kabul edilir. Fakat, MÖ 2. yüzyılda beri ahitsel Filist ile coğrafi Filistin arasında farklılıklar bulunur. Ahitin MÖ 132'de tamamlanan Yunanca tercümesinde Filistler için Philistieim bölge için Palaistine adı kullanılır.[98]

Tanah'ın ilk beş kitabı olan Tevrat'ta bu isim 10 kere geçmektedir, bunlardan bazıları şunlardır:[94][95]

  • Tekvin 10:14: "ve Patrusîlerin ve Kasluhîlerin (Filistîler bunlardan çıktılar) ve Kaftorîlerin babası oldu."
  • Tekvin 21:32-34: "Böylece Beer-şebada muahede yaptılar; ve Abimelek ile ordusunun başbuğu Fikol kalkıp Filistîler diyarına döndüler. Ve İbrahim Beer-şebada bir ılgın ağacı dikti ve orada RABBİN, Ebedî Allahın, ismini çağırdı. Ve İbrahim Filistîler diyarında hayli zaman misafir oldu."
  • Çıkış 13:17: "Ve vaki oldu ki, Firavun kavmı salıverdiği zaman, Allah onları Filistîler diyarının yolundan yakın olduğu halde götürmedi; çünkü Allah dedi: Kavm harp gördüğü zaman, belki nadim olup Mısıra döner;"
  • Çıkış 23:31: "Ve Kızıl Denizden Filistîlerin denizine kadar ve çölden Irmağa kadar sana hudut koyacağım; çünkü memleketin ahalisini sizin elinize vereceğim; ve onları kendi önünden kovacaksın."

Tesniyesel Tarih gibi Ahit'in diğer kitaplarında 250'den fazla kez kullanılan bu ismin yaklaşık 200 tanesi Hakimler ve Samuel kitaplarında yer alır. Bunlardan bazıları şöyledir:[94][95]

  • Yeşu 13:1-3: "VE Yeşu kocamış ve yaşta ilerlemişti; ve RAB ona dedi: Sen kocadın ve yaşta ilerledin ve mülk olarak alınacak pek çok yer kaldı. Kalan yer şudur: bütün Filistîler havalisi ve bütün Geşur; Mısır önünde olan Şihordan şimale doğru, Kenânlıların sayılan Ekron sınırına kadar; Filistîlerin beş beyleri, Gazalılar ve Aşdodlular, Aşkelonlular, Gatlılar ve Ekronlular, cenubta da Avlar;"
  • 1 Krallar 4:21: "Ve Süleyman Irmaktan Filistîler diyarına ve Mısır sınırına kadar bütün ülkeler üzerinde saltanat sürdü; onlar vergi getirdiler ve ömrünün bütün günlerince Süleymana kulluk ettiler."

Bilgelikler Kitabında bu isim yalnızca 6 kere geçer ve bunların hepsi Mezmurlar'da yer alır. Örneğin:[94][95]

  • Mezmurlar 87:4: "Beni bilenler arasında Rahabı ve Babili anayım; İşte, Filistin ve Sur ile Habeş ili; Bu adam orada doğmuştur."

Büyük Peygamberler ve Küçük Peygamberlerde 20 kez yer alan bu isimden bazılarına örnek şunlardır:[94][95]

  • Sefanya 2:5: "Deniz kıyısında oturanların, Keretîler milletinin vay başına! Ey Kenân, Filistîler diyarı, RABBİN sözü size karşıdır; seni yok edeceğim, öyle ki, artık sende oturan kimse olmayacak."
  • Amos 9:7: "Benim için Habeşlerin oğulları gibi değil misiniz, ey İsrail oğulları? RABBİN sözü. İsraili Mısır diyarından ve Filistîleri Kaftordan, Suriyelileri de Kirden çıkarmadım mı?"

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Kaynakça

Wikiwand - on

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.