Yâkût el-Hamevî

Yâkût el-Hamevî (1178 veya 1179 - 1229), 12 ila 13. yüzyılda yaşamış gezgin, coğrafya ve tarih bilgini.

Yâkût el-Hamevî ياقوت الحموي
Doğum	1178-1179 Anadolu
Ölüm	1229 Halep
Din	İslam
Kariyeri
Dalı	Coğrafya, Tarih, Edebiyat, Gezi

"El-Rumi" ("Rûm'dan") yani Yunan (Bizans) kökenli, "al-Hamawi" anlamı Suriye'de Hama'dan gelen ve "ibn-Abdullah"" anlamı onun babasının adı Abdullah'dır. "Yaqut" kelimesinin anlamı Yakut'dur. O İslam dünyasında bir ansiklopedi yazarı olarak tanınır.

Yaşam öyküsü

Hama'da Al-Nuri Cami minaresi

1179 yılında (Latince: Asia minor; eski Yunanca: Mikra Asia, Μικρά Ἀσία veya anatolē, ἀνατολή; Türkçe: Anadolu)'da doğmuş olan Yakut, bir köle olarak tüccar birisine satılır ve Suriye'nin Hama şehrine getirilir ve burada (nisba (نسبة‎), veya nisbe yani "köken yeri" anlamına gelen "al-Hamawi" ismini alır) büyür, daha sonra Bağdat'a satılır, 1199 yılında salıverilmiş ve İslam dini öğrenimi gördürülmüştür. Yakut al-Hamavi Bağdat'a geldiğinde Otuzdördüncü Abbâsî Hâlifesi En-Nâsır’ûd-Dîn’Allah (Arapça: الناصر لدين الله, أحمد بن المستضيء) İslam dünyasını yönetiyordu.

Gezen satıcı, Kütüphaneci, Hattatcı olarak Mısır, Suriye, Irak, Horasan ve Harezme seyahat etmiş, Tatar-Moğol saldırılarından Hazerm'den Suriye'ye kaçmıştır. Bu kaçışta bütün mal ve mülkünü geri bırakmak zorunda kalmış olan Yakut'ta büyük iz bırakmış, Tatarlara ve Türklere karşı nefret ve kin davranışı görülür ve bu yanlış anlaşım yüzünden ırkçı tahriflere alet olmuştur, hâlâ Arap milliyetcileri içindeki yankıları ve etkileri bugüne kadar kalmıştır.

Mucemü’l-Büldân (Coğrafi sözlük) ismindeki kitabında Türkleri Ye'çüc ve Me'çüc' (Arapça: يأجوج و مأجوج ; Ya'jūja Wa Ma'jūja)^[1] benzetir ve Türkleri kötüler.

1220 yılında Yakut Halep'te Macaristan'dan müslüman bir gençle karşılaşır, sonra onunla birlikte tarihte çok az rastlanan Macaristan'da İslam^[2] üzerine bir belge yazarlar.

Yakut al-Hamavi 1229 yılında Suriye'nin Halep şehrinde ölmüştür.^[3]

Eserleri

• معجم البلدان; Mucemü’l-Büldân
• معجم الادباء; Mucemü’l-Üdeba, "Yazarlar sözlüğü" 1226 yılında yazıldı.
• المشترک وضعا و المفترق صعقا; al-Mushtarak wadh'a wa al-Muftaraq Sa'qa, Heinrich Ferdinand Wüstenfeld tarafından 1845 yılında yayımlanmıştır.

Notlar

1. Qālū Yā Dhā Al-Qarnayni 'Inna Ya'jūja Wa Ma'jūja Mufsidūna Fī Al-'Arđi Fahal Naj`alu Laka Kharjāan `Alá 'An Taj`ala Baynanā Wa Baynahum Saddāan - Dediler ki: “Ey Zu'l-Karneyn, gerçekten Ye'çüc ve Me'çüc, yeryüzünde bozgunculuk çıkarıyorlar, bizimle onlar arasında bir sed inşa etmen için sana vergi verelim mi” - Kuran-ı Kerim Al-Kahf 15 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. suresi 18:94
2. The Islamic Review - Traces of Islam in Hungary, Februar 1950 17 Şubat 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
3. Yaqut al-Hamawi Muslim Heritage 29 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Kaynakça

• Yakut al-Hamavi (İngilizce)

Dış bağlantılar

• Yakut al-Hamavi'nin yaşam öyküsü12 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)