Fayton

Fayton; körüklü, dört tekerlekli, atlı binek arabası.

Fayton kelimesi Türkçeye Fransızcadan geçmiştir^[1] ve kökeni Yunan mitolojisindeki güneş tanrısı Helios'un oğlu Phaethon'a dayanır.^[1] Hikâyeye göre Phaethon babasının güneş arabasını kullanmak için izin alır; ancak atların kontrolünü kaybederek Dünya'yı ateşe vermeye başlar. Zeus, daha fazla zarar vermesini önlemek için Phaethon'u bir şimşek ile vurur. Phaethon, sonradan Po olarak adlandırılan Eridanus Nehri'nin ağzına düşer.^[2]

Osmanlılar zamanında arabalara genellikle kupa adı verilirdi. Son zamanlarda talika, kinto, kâtip odası, lando denilen çeşitli tipte arabalar yapıldı. Bütün bunlarla sadece insan taşınırdı. Otomobilin icadından sonra fayton yavaş yavaş bırakıldı, büyük şehirlerde neredeyse tamamen ortadan kalktı. Anadolu kasabalarında ise sayısı azaldı. Son yıllarda özellikle turistik şekilde tekrar canlanan fayton kültürü birçok şehirde çoğaldı.

Lando ile kupaların oturma yerleri tamamen kapalıdır. Tek veya çift atla çekilen faytonların körükleri yarı yarıya ve öne doğru kapanacak şekildedir, sürücü için ön kısımda yüksek bir yer vardır. Bir dönem İstanbul adalarında motorlu taşıt kullanma yasağı olduğu için faytonlar bu adaların özelliğini teşkil etmekteydi. 19 Haziran 2020 tarihinden itibaren Adalar'da elektrikli araç kullanılmakta.^[3]