En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
EGO Genel Müdürlüğü
Ankara, Türkiye'de toplu taşımada hizmet veren şirket Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
Ankara Elektrik, Havagazı ve Otobüs İşletme Müessesesi veya resmî kısaltmasıyla EGO, Ankara'da Ankara Büyükşehir Belediyesine bağlı olarak toplu taşıma hizmeti veren kuruluştur.
 | Bu maddede fazla sayıda görsel veya dosya bulunmaktadır ve temizlenmesi gerekmektedir. Eğer bu maddenin temizlenmesine yardım etmek istiyorsanız sayfanın geçmişine bakarak ilgili kişilerle iletişime geçebilirsiniz. |  |
Remove ads
Remove ads
Tarihçe
Özetle
Bakış açısı
1 Ocak 1950 tarihinde Ankara Otobüs İşletme İdaresi ve Ankara Elektrik ve Havagazı İşletme Müessesesinin birleştirilmesi ile bugünkü altyapısına kavuşmuştur. 1982 yılına kadar Ankara'nın tüm elektrik işleriyle ilgilenen EGO; 1 Kasım 1982 tarihinde çıkarılan 2705 sayılı Devir Yasası gereğince, bünyesinde bulunan elektrik işlerinin tamamını hak ve vecibeleriyle birlikte TEK'na devretmiştir.[1] 1988-1989 yılları arasında Rusya kaynaklı doğal gaz hattının Türkiye'ye gelmesiyle beraber ülkemizdeki ilk doğal gaz kullanımını başlatan kurum olmuştur. Bununla beraber havagazına olan talep azaldığı için 15 Mayıs 1990 tarihinde Güvercinlik, 17 Temmuz 1990 tarihinde de Maltepe Havagazı Fabrikası kapatılmıştır.[2] 12 Haziran 2007'de Bakanlar Kurulu kararıyla üzerinde değişiklik yapılan 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanunu ile birlikte EGO'ya doğal gaz hizmetlerini özelleştirmesi için 3 ay mühlet verilmiş, 15 Haziran 2007'de Başkentgaz A.Ş. belediye iştiraki olarak kurulmuştur.[3][4] 1 Eylül 2007 tarihine kadar kademeli olarak doğal gaz hizmetlerini Başkentgaz'a devreden EGO, bu tarihten itibaren doğal gaz hizmetlerini de tamamen durdurmuştur. Günümüzde sadece toplu taşıma alanında faaliyet gösteren EGO; otobüs işletmeciliğiyle beraber özel halk otobüslerinin; otobüs hizmetleri haricinde de metronun işletilmesinde görev alan BUGSAŞ'ın işletimi, yönetimi ve denetiminden de sorumludur.[5]
Otobüs Hizmetleri
22.01.1930 tarih ve 1580 sayılı Belediye Kanunu'nun, 15.02.1934 tarih ve 2571 sayılı Kanun'la değiştirilen 19. maddesine istinaden 1 Ekim 1935 tarihinde kurulan Belediye Otobüs İdaresi, aynı yıl SSCB'den alınan 100 adet ZİS marka otobüs ile 12 hatta toplu taşıma hizmeti vermeye başlamıştır. 1942 yılında Almanya'dan alınan 7 adet Magirus, 1944-1946 yılları arasında İsveç'ten alınan 10 adet FBW ve Amerika'dan alınan 19 adet Ford marka otobüs hizmete konulmuştur.[6][7]
1 Haziran 1944'te İdare "Ankara Otobüs İşletme İdaresi" adı ile katma bütçeli bir kuruluş haline getirilmiştir. 1946 yılının Ekim ayına kadar filodaki otobüs sayısı 117'ye ulaşmış, ancak 17 Ekim 1946 tarihinde garajda çıkan bir yangın sonucu alınan tüm FBW'ler ve 5 adet Ford otobüs kullanılamaz hale gelmiştir. Otobüslerin harap olması sebebiyle ortaya çıkan ulaşım sıkıntısını giderebilmek için Bakanlar Kurulu kararıyla İstanbul'dan beş adet Ford, Hatay'dan ise ikişer adet Ford ve Twin-Coach marka otobüs Ankara Otobüs İşletme İdaresi tarafından devralınmıştır. Yangın sonrasında oluşan ulaşım sıkıntısının giderilebilmesi için 1947 yılında troleybüs şebekesi kurulmuş ve Amerika'dan 10 adet BRILL marka troleybüs alınmıştır.[8]
1951-1969 yılları arasında diğer belediyelerde de başlayan Büssing marka otobüs alma furyası Ankara'yı da vurmuş, bu yıllar içerisinde toplam 314 adet Büssing marka otobüs alınmıştır. Bu otobüslerin 15 tanesi sebebi bilinmeyen bir şekilde Ankara'ya teslim edilememiş olup birkaç tanesi günümüzde Almanya'da bir açık sergi alanında sergilenmektedir.
1974 yılında ise ilk kez toplu Mercedes marka otobüs alımı yapılmış ve 50 adet O302 model otobüs teslim edilmiştir. 1975-1982 yılları arasında yaklaşık 477 adet MAN marka otobüs alımı yapılmış olup bu otobüslerin büyük bir çoğunluğunu 590 modeli oluşturmaktaydı. 1977 yılında gecekondu bölgelerine ve yolcu potansiyeli düşük semtlere verilmesi amacıyla 20 adet Magirus marka midibüs alınmış ancak yeteri kadar talep görmeyince büyük bir kısmı sadece personel servisi olarak hizmet vermeye devam etmiştir.
1979 yılının Nisan ayında İETT tarafından Macar firması olan Ikarus'a 390 adedi solo, 160 adedi körüklü olmak üzere toplam 550 adetlik otobüs siparişi verilmiş ancak Bakanlar Kurulu kararıyla 50 adedi solo, 35 adedi de körüklü otobüs olmak üzere toplam 85 otobüsün Ankara'ya verilmesi kararlaştırılmıştır. 1980 yılında tamamı teslim alınan bu otobüsler, EGO'nun aldığı ilk üç kapılı otobüsler olmuşlardır. 1984 yılında Ikarus firmasına 70 adetlik körüklü otobüs siparişi verilmiş ve bu otobüsler 1985 yılında teslim alınmıştır. Bu otobüsler gümrükte problem yaşadığı için alındıkları tarihten hurdaya ayrıldıkları vakte kadar geçici plakaları ile hizmet vermişlerdir.[9]
1987-1988 yılları arasında MAN SL 200 alınmış olup tam sayıları bilinmemektedir. 1991 yılında son kez körüklü Ikarus alımı yapılmış olup, 1992-1993 yılları arasında ise son kez solo Ikarus alımı yapılmış ve bundan dolayı 1980'de teslim alınan solo Ikarus'lar hurdaya ayrılmaya başlamıştır. 1991-93 arası ise toplam 567 adet Ikarus marka otobüs alınmıştır. 1994 yılında ise ellişer adet MAN SG220 (körüklü) ve BMC Belde (solo) alınmıştır.
1992 yılında EGO-ODTÜ işbirliği ile 30 adet körüklü Ikarus (1991 model), MAN 590 ve SL 200 serisi otobüse doğal gaz dönüşümü yapılmış olup bu otobüsler için özel olarak Hipodrom Garajı içerisinde 6. Bölge kurulmuştur. Ayrıca bu otobüslerin doğal gaza olan dönüşümünü vurgulamak için renkleri kırmızı-krem yerine yeşil-krem olarak değiştirilmiştir. Ancak bu sistemden verim alınamadığı için bütün otobüsler geri dizele çevrilmiş ancak yeşil-krem renkleri uzun yıllar boyunca değiştirilmemiştir.[10]
1997 yılına gelindiğinde ise Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından açık arttırma usulüyle açılan ihaleyle beraber 373 adet çeşitli marka ve modellerde yeşil renk otobüs, 95 adet de çift katlı otobüs 41 farklı hatta 10 yıllığına kiralanmıştır.[11]
1998 yılında Belçikalı ERG firmasıyla anlaşma yapılmış ve ücret toplama sistemi komple değiştirilmiştir. Nitekim 80'lerden bu zamana kadar kağıt biletlerin özel bir kumbaraya atılmasından ibaret olan ücret toplama sistemi, elektronik biletlerin ve validatörün gelmesiyle birlikte daha kapsamlı ve güvenilir hale gelmiştir. 2001 yılına kadar Metro, Ankaray ve otobüsler için ayrı ayrı olan biletler birbirine entegre edilmiş ve tek bir kart altında toplanmıştır. 1, 5, 10 ve 20 binişlik seçenekleri olan bu biletlerde tam (kırmızı/pembe), indirimli/öğrenci (mavi) ve kurum (yeşil) bileti olmak üzere toplamda 3 farklı grup bulunmaktaydı. Bu biletlerde aynı zamanda son biniş hakkının kullanılmasından itibaren 45 dakika içerisinde bir kez ücretsiz transfer imkanı sağlayan bir özellik de vardı.
1999 yılında Mercedes firmasından toplam 267 adet O345 serisi otobüs alınmış olup bunların 197 adedi solo (O345), 70 adedi de körüklüdür (O345K). Bu otobüslerin en önemli özelliği ise, EGO tarafından alınmış olan ilk dijital flamalı otobüsler olmalarıdır.
2005 yılında EGO'nun açtığı otobüs alım ihalesini MAN firmasının kazanması üzerine 2006 yılı için 50 adet dizel ve 400 adet doğal gazlı otobüs siparişi verilmiştir. 2006 yılında dizel otobüslerin hepsi teslim alınmış ve ayrıca MAN firmasından 25 adet daha dizel otobüs hediye olarak gelmiştir (hediye gelen dizellerden 5 tanesi daha sonra belediyeye devredildi). Ancak doğal gazlı otobüslerin tamamı 2006 yılına yetiştirilememiş, kalan kısmı 2007 yılında teslim edilmiştir. 2007 yılı için 90 adetlik, 2008 yılı için de 400 adetlik yeni alım yapılmış olup 2007 yılında otobüslerin tamamı alınmıştır. 2008 yılı içerisinde de yalnızca 90 adet otobüs teslim edilebilmiştir. 2009 yılında 350, 2010 yılında 210 adet otobüs teslim edilmiş olup son kez 2011 yılında 40 adet daha doğal gazlı otobüs alınmıştır.
2007 yılında yeşil halk otobüsleri için yapılan 10 yıllık sözleşmenin süresi dolduğu için seferden çekilmeye başlamış ve yerine EGO otobüsleriyle hizmet verilmeye başlanmıştır.
2012 yılında 125 adet doğal gazlı, körüklü MAN Lion's City A40 G ve 124 adet dizel, körüklü Mercedes-Benz Conecto (II. Nesil) alınmıştır. 2013 yılında ise 75 adet MAN ve 44 adet Mercedes daha alınmıştır.
Yine 2013 yılında AnkaraKart sistemi getirilmiş ve eski validatörlerle birlikte 1 Temmuz 2014 yılına kadar kullanılmış, bu tarihten itibaren ise sadece AnkaraKart sistemi kullanılmaya başlanmıştır.
2021 yılında Karsan firmasından 51 adet midibüs, Mercedes'ten doğal gazlı 33 adet körüklü ve 21 adet solo otobüs, Otokar'dan ise 28 adet körüklü dizel otobüs teslim alınmıştır. Ayrıca eskiyen 2006 model dizel MAN marka otobüslerin bir kısmı EGO'nun kendi imkanlarıyla yenilenmiş; 22 tanesinin elektrikliye çevrilip filoya katılması planlansa da, yalnızca 7 tanesi filoya katılabilmiştir.[12]
2022 yılında toplam 245 adet Mercedes-Benz Conecto (III. Nesil) alınmış olup bunların 219 adedi doğalgazlı (körüklü ve solo birlikte) ve 26 adedi de dizeldir (sadece solo). Mercedes haricinde 3 adet Bozankaya/Sileo marka elektrikli solo otobüs ve 13 adet Otokar marka dizel solo otobüs alınmıştır.
2023 yılında yalnızca 442 AŞTİ-KIZILAY-ESENBOĞA hattına verilmek üzere 15 adet Isuzu marka şehirlerarası otobüs alınmıştır. 2024 yılında da son olarak 16 adet Otokar marka dizel solo otobüs alınmıştır.
2024 yılının Mayıs ayında E-Kent firması ile olan 10 yıllık sözleşme dolmuş, bunun üzerine ASİS firması ile yeni bir sözleşme yapılarak validatörler ve AnkaraKart sistemi yenilenmiştir. Haziran ayında tüm validatörler değişmiş ve AnkaraKart sisteminin adı da değişerek Başkent Kart olmuştur.[13]
Troleybüs
Ankara'ya başkent olduğundan beri hiçbir şekilde tramvay hattı kurulamamıştır (Halbuki İzmir ve İstanbul'da o dönemlerde tramvay sistemi aktif ve elektrikli olarak işletilmekteydi). Ancak 1947 yılında Ankara tarihinde bir ilk gerçekleştirilmiş ve troleybüs şebekesi kurularak Ankaralıların hizmetine sunulmuştur. Bu, aynı zamanda Türkiye'de hizmete giren ilk troleybüs şebekesi olmuştur. 1 Haziran 1947'de Amerika'dan alınan 10 tane BRILL marka troleybüs, Ulus - Bakanlıklar hattında sefere başlamıştır. Ertesi yıl, 1948'de, 10 adet FBW marka troleybüs daha alınmış ve servise verilmiştir. 1952 yılında Almanya'dan 13 adet MAN marka troleybüs alınmış ve böylece filodaki toplam troleybüs sayısı 33'e yükselmiştir. 1960 yılında İETT idaresi ile birlikte İtalya'dan toplam 133 adet Ansaldo San Giorgio marka otobüs alınmış, bunların 100 tanesi İETT'ye, kalan 33 tanesi ise Ankara'ya gönderilmiştir. Bu, EGO bünyesinde yapılan son troleybüs alımı olmuştur.1973 yılında, ilk alınan troleybüsler olan BRILL marka troleybüsler servisten çekilmiş ve böylece filodaki troleybüs sayısı 56'ya inmiştir.
Ankara'da sıkça yaşanan elektrik kesintilerinden olumsuz etkilenmeleri ve pantograflarının katenerlerden çıkmaması için yavaş gitmelerinden ötürü trafiği aksattırdıkları gerekçesiyle 1979-1981 yılları arasında kademeli bir şekilde seferleri azaltılmış ve 1986 yılında komple hizmetten çekilmişlerdir.[14]
Elektrik Hizmetleri
Cumhuriyetin ilanının hemen ardından Ankara'nın elektrikle aydınlatılması amacıyla, ilk kez 1925 yılı başında Ankara Belediyesi tarafından Bentderesi'ne kurulan 50 HP gücündeki bir lokomobilli santralden doğru akımlı olarak elektrik üretilmiş ve kullanılmaya başlanmıştır. Santralden üretilen enerji daha çok sokak aydınlatması; TBMM, Valilik ve Belediye binaları gibi yapıların aydınlatılmasında kullanılmıştır.
Elektrik ihtiyacının artması sonucu Güvercinlik'e 720 HP gücünde bir elektrik santrali kurulmuştur. Bu doğrultuda elektrik şebekesinin genişletilmesi ve geliştirilmesi işleri de Alman Siemens firmasına verilmiştir. 1925 yılında bu yeni tesiste enerji üretiminin başlamasıyla beraber Bentderesi'ndeki lokomobilin çalıştırılması durdurulmuştur. 1926 yılının Haziran ayında tesis tam kapasiteyle işletmeye alınmıştır.
Başkent'in giderek artan elektrik üretim ve dağıtım işlerini düzene sokmak ve çözümlemek için eldeki mevcut tesislerin 60 yıl imtiyaz vermek suretiyle Alman Didier firmasına devredilmesi uygun görülmüş, 24 Mart 1927 tarihinde imzalanan sözleşmenin "sahibi imtiyaz şehir emanetinden devren alacağı tesisat dahil olduğu halde asgari 2500 kW gücünde son sistem bir müvellidi elektrik fabrikasıyla müştemilatını tesis ve inşa etmeye" maddesine istinaden firmaya elektrik işleri devredilmiştir.
1926 yılında Belediye tarafından MAN firmasına sipariş edilmiş olan 650 HP dizel elektrojen grubu 1927 yılında Ankara'ya gelmiş, Güvercinlik'teki santralle paralel çalışmak üzere 16 Ağustos 1927'de işletmeye alınmıştır.
Daha sonra Maltepe Elektrik Fabrikası 20 Ocak 1929'da tamamlanarak hizmete alınmış, ancak bu da elektrik enerjisine olan ihtiyacı karşılayamayınca 1930 yılında yine MAN Firmasına ait 3150 HP güce sahip yeni dizel elektrojen gruplar sipariş edilmiş olup 1931 yılında devreye alınmıştır. Böylece Maltepe'deki elektrik santralinde 5850 HP, Güvercinlik'teki elektrik santralinde de 740 HP gücündeki dizel elektrojen grupları ile Ankara'nın enerji ihtiyacı karşılanmaya çalışılmıştır.
Yaklaşık iki yıl kadar sürenin ardından dizel santraller ile elektrik enerjisi ihtiyacının karşılanamayacağı anlaşılmıştır. Zira dizel elektrojen gruplar oldukça fazla miktarda dizel harcamakta ve bu gruplar için gereken dizel de dışarıdan ithal edilmekteydi. Bundan dolayı Bayındırlık Bakanlığı 1933 yılında Maltepe Santralinin Zonguldak maden kömürü ile çalışan bir termik santral haline getirilmesine izin vermiştir. Mevzubahis 5100 kW gücündeki termik santral, Alman AEG ve MAN firmalarına sipariş edilmiş olup 14 Ekim 1936'da işletmeye alınmıştır.
1939 yılına kadar Didier tarafından işletilen tüm tesisler 5 Temmuz 1939 tarih ve 3688 sayılı kanunla devir ve satın alınmıştır. 1942 yılı sonuna kadar süren tasfiye işlemlerinden sonra 16 Aralık 1942 tarihinde kabul edilen 4325 sayılı Kanun'la Ankara Elektrik ve Havagazı İşletme Müessesesi olarak kurulmuş olan bu yeni kuruma, Ankara'daki tesis ve işletmeler devredilmiştir.[15][16]
1 Ocak 1950 tarihinde kurum, Otobüs İdaresi ile birleştirilmiş ve Ankara Elektrik, Havagazı ve Otobüs İşletme Müessesesi çatısı altında toplanmış ve 1982 yılına kadar Ankara'nın bütün elektrik işleriyle ilgilenmiştir. Ancak 1 Kasım 1982 tarihinde çıkarılan 2705 sayılı Devir Yasası gereğince, bünyesinde bulunan elektrik işlerinin tamamını TEK'na devretmiş ve elektrik işlerinden çekilmiştir.
Havagazı ve Doğal Gaz Hizmetleri
24 Mart 1927 yılında Didier firmasıyla imzalanan sözleşme aynı zamanda havagazı fabrikası ve şebekesi tesisi işini de kapsamaktaydı. Böylece Didier firması, günde 3000 m3 gaz üretme kapasitesine sahip iki adet fırın inşa etmiş ve 1929 yılı Ekim ayı içerisinde bu fırınlar işletmeye açılmıştır. Aynı dönemde gerektiğinde üretilen günlük 6000 m3 gazın depolanabilmesi için bir tane de gazometre inşa edilmiştir.
İlk kuruluş dönemlerinde 3000 m3 gazın tüketimini sağlayamayan havagazı işletmesi, kısa süre sonra diğer fırını da devreye sokmuş ancak yine de şehrin havagazı talebini karşılayamayınca 1933 yılında tesisi büyütmek zorunda kalmıştır. Ocak 1935'de havagazı üretim kapasitesi 12.000 m3'e ulaşmış, bundan dolayı mevcut gazometre yetersiz kaldığı için 1938 Kasım'ında 9000 m3'lük yeni bir gazometre inşa edilmiştir.
1939 yılında Devir Yasası gereğince şirket satın alınmış ve 1942 yılında Ankara Elektrik ve Havagazı İşletme Müessesesine devredilmiştir. Yine 1942 yılında havagazı üretim kapasitesi 20.000 m3'e ulaşmıştır. 1968 yılında mevcut abone sayısı 72.842'ye, gaz üretim kapasitesi ise 114.000 m3'e ulaşmıştır. Ancak artan abone sayısı ve havagazı satışlarından dolayı mevcut tesisler yetersiz duruma düşmüş ve 1969 yılında Güvercinlik Havagazı Fabrikası'nın inşasına başlanmış olup 1973 yılında tamamlanmış ve işletmeye alınmıştır.[17]
1988-1989 yılları arasında Rusya kaynaklı doğal gaz hattının Ankara'ya getirilmesi üzerine havagazı üretimi durdurulmuş; 15 Mayıs 1990 tarihinde Güvercinlik, 17 Temmuz 1990 tarihinde ise Maltepe Havagazı Fabrikası kapatılmış, yerlerini doğal gaz hatları ve reglaj istasyonlarına bırakmıştır. 15 Haziran 2007 tarihine kadar sürdürülen doğal gaz hizmetleri Bakanlar Kurulu kararıyla aynı gün Başkentgaz firmasına devredilmeye başlanmış ve 1 Eylül 2007 tarihinde tamamen özelleştirilmiştir.
Remove ads
Araç filosu
Özetle
Bakış açısı
Otobüs Filosu
*Filo kodu her otobüsün kendine özgü numarası olup 5 hanelidir. İlk iki hane model/hizmete giriş yılını, 3. hane bölge numarasını, kalan iki hane ise bölgede kaçıncı sırada olduğunu göstermektedir. Örnek: EGO 07-308 filo numaralı otobüs; 3. Bölge'nin 2007 model, 8. otobüsü olarak kabul edilir.
Ancak bölge numaralarında bir istisna vardır, o da 6xx numaralılardadır. Zira 6xx numaralılar 6. Bölge olarak kabul edilmez. Bunun sebebi ise EGO bünyesinde 5 adet bölge bulunmakta olup 6xx'li numaralar, 5. Bölge'nin adedi 100'den fazla olan otobüsler için kullandığı numaradır. Örnek: EGO 09-666 filo numaralı otobüs; 5. Bölge'nin 2009 model, 166. otobüsü olarak kabul edilir.
Raylı Sistemler Filosu
Bölgeler
Remove ads
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads