Dimitrios İoannidis (Yunanca: Δημήτριος Ιωαννίδης, 13 Mart 1923 - 16 Ağustos 2010), Yunan asker. Yunanistan'ı 1967'den 1974'e kadar yöneten cuntanın önde gelen generallerinden birisidir. "Yunanistan'ın Kaddafisi" olarak görülen İoannidis; Türk, Yunan ve Rum kamuoyunda "Türkiye'yi Kıbrıs'a çıkartan adam" olarak biliniyordu.[1][2][3] Arka planda kalarak, aralarında Yunanistan cumhurbaşkanı Yeoryos Papadopulos'un görevden alınması ve 1974 Kıbrıs Darbesini planlamakta dahil birçok askerî müdahalede rol oynadı. 1975'te işlediği suçlardan tutuklandı ve müebbet hapis cezasına çarptırıldı. Otuz beş yıl boyunca hapis yattıktan sonra 16 Ağustos 2010'da 87 yaşında öldü.
| Dimitrios İoannidis | |
|---|---|
| Lakabı | Görünmez diktatör (Yunanca: ο αόρατος δικτάτωρ, ο aóratos diktátōr) |
| Doğum | Δημήτριος Ιωαννίδης 13 Mart 1923 Atina, Yunanistan Krallığı |
| Ölüm | 16 Ağustos 2010 (87 yaşında) Atina, Yunanistan |
| Bağlılığı |  Yunanistan |
| Branşı | Yunanistan Kara Kuvvetleri |
| Rütbesi |  Tuğgeneral |
| Çatışma/savaşları | II. Dünya Savaşı Yunan İç Savaşı |
İlk yılları ve eğitimi
İoannidis, kökleri Epirus'a dayanan varlıklı, üst orta sınıf bir ailenin çocuğu olarak 13 Mart 1923'te Yunanistan Krallığı'nın başkenti Atina'da doğdu.[4] Yunanistan'ın Mihver Devletleri tarafından işgali sırasında Ulusal Cumhuriyetçi Yunan Birliği (EDES) direniş grubunun bir üyesi olarak yer aldı. Savaştan sonra Yunan Askeri Akademisi'ne katıldı ve askeri eğitimini 1952'de piyade okulu, 1954'te atom-kimyasal-biyolojik harp okulu, 1956 yılında ise Harp Okulunda tamamladı.[5] 1961'de piyade birliklerinin eğitim programı kapsamında Batı Almanya'yı ziyaret etti.[5]
Askerî kariyeri
1950-1959 yılları arasında çeşitli birimlerde görev yaptı. 1959-61 yılları arasında Genelkurmay kadrosunda yer aldı ve 1963'te Kıbrıs'ta görev yaptı.[5] 1966'da Muhafız Okulu taburunun lideri olarak atandı. Bir subay olarak Yunan İç Savaşı'na katıldı. Yunan Askeri Akademisi direktörü olarak 21 Nisan 1967 askerî darbenin planlanması ve uygulanmasında aktif rol alanlar arasında yer alan İoannidis, gücüne rağmen altı yıl boyunca Albaylar Cuntası'nın arka planında kalmayı tercih etti.[6] Ülkeyi yöneten diktatör Yeoryos Papadopulos'un ilgi odağı olmasına izin verdi. İoannidis, 20.000'den fazla güçten oluşan paramiliter Yunan Askeri Polisi'nin (ESA) başına geçti.[7] Askeri polisin özel sorgulama bölümü olan EAT/ESA'nın karargahının oluşturulmasında öncülük etti ve burada hem sivil hem de askeri rejim muhaliflerine sistematik olarak işkence yapıldı.[8]
17 Kasım 1973'te Atina Politeknik Üniversitesi öğrencilerinin askerî cuntaya karşı başlattıkları ayaklanmadan sonra İoannidis, Papadopulos liderliğinin liberalleştirici eğilimlerine karşı çıkarak ESA güçlerini kullanarak Papadopulos'u devirmek için bir komplo kurdu.[7] 25 Kasım 1973 tarihinde Başbakan Papadopulos'a karşı kansız ve başarılı bir darbe yaparak görevden aldı.[9] Bu, demokrasiyi ortadan kaldıran Nisan 1967 darbesinin ardından İoannidis'in ikinci başarılı darbesi oldu. Papadopulos, Doğu Attika'daki sahil kasabası Lagonissi'de İoannidis'in adamları tarafından tutuklandı. Arkadaşı ve yoldaşı Phaedon Gizikis'i Yunanistan cumhurbaşkanı olarak görevlendirdi.[10] İoannidis, yüksek askeri hiyerarşiyi tamamen kontrol etmedi, ancak "küçük cunta" lakaplı alt rütbelerin desteğiyle iradesini arka planda dayatmayı sürdürdü. Baskıcı ve otoriter politikaları yüzünden "Yunanistan'ın Kaddafisi olarak nitelendirildi.[11]
Kıbrıs askerî darbesi ve sonrası
İoannidis, içeride baskı ve dışarıda ise agresif bir yayılmacılık politikası yürüttü. Kıbrıs adasını Yunanistan'a bağlamayı amaçlayan Enosis'i elde etmeye kararlıydı.[7] Fırsatçı ve komünist olarak gördüğü ve "Kızıl rahip" olarak tanımladığı Kıbrıs Cumhuriyeti cumhurbaşkanı başpiskopos III. Makarios'a karşı kişisel antipati besledi.[12] Makarios ise Kıbrıs'taki Yunan subayların 20 Temmuz 1974'e kadar adadan ayrılması için emir verdi. İoannidis bunun üzerine, 15 Temmuz 1974'te bu defa Kıbrıs Cumhuriyeti'nde III. Makarios'a karşı darbe yaparak hükümeti devirdi.[12] Bu, İoannidis'in düzenlediği üçüncü başarılı askeri darbe oldu ve ilk başta her şey plana göre ilerliyormuş gibi görünüyordu. İoannidis, tartışmalı bir isim olan Nikos Sampson'ı iktidara getirdi. Yunanlar ve Kıbrıs Rumları'na göre Kıbrıs'ta doğan bu karışıklık, Türkiye'ye garantör ülke olarak adaya askerî müdahalede bulunma fırsatını verdi ve bu harekâtın sorumluluğu İoannidis'e yüklendi. 20 Temmuz'da Türkiye tarafından gerçekleştirilen Kıbrıs Barış Harekatı, 23 Temmuz'da İoannidis askerî diktatörlüğünün sonunu getirdi.[6] 24 Temmuz 1974 tarihinde Yunanistan, 7 yıl boyunca ülkeyi sert tedbirlerle yöneten cunta idaresine bir daha dönmemek üzere demokrasiye geçiş yaptı.[13]
İoannidis, daha sonraki yıllarda Yunan medyasına verdiği bir mülakatta, Türk ordusu'nun Kıbrıs'tan çıkmaması durumunda Yunanistan'ın NATO'dan ayrılıp Türkiye'ye savaş ilan edeceğini dönemin Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı Henry Kissinger'a ilettiğini söyledi. Yunanistan'ın askerî olarak Türkiye'den üstün olduğuna inanan İoannidis, o dönemde Girit açıklarındaki Türk gemilerine saldırı düzenlenmesi emri verdiğini ileri sürdü. Ancak Gizikis ve Yunanistan Genelkurmay Başkanı Türkiye ile çatışmaya girmemek için aralarında bir anlaşma yaparak İoannidis'i saf dışı bıraktı. İoannidis gazeteye yaptığı röportajda "Bana ihanet ettiler. Deniz Kuvvetleri Komutanı Petros Arapakis benden habersiz denizaltılara geri dönmeleri ve tek bir uçağın bile kalkmaması emrini verdi" ifadelerini kullandı.[14]
Yargı süreci ve ölümü
İoannidis, Yunanistan'da 24 Temmuz 1974 yılında demokrasinin yeniden inşa edilmesiyle başlayan süreçte, 14 Ocak 1975 tarihinde "cunta yapılanmasında rol almak", "vatana ihanet", "isyan" ve "Atina Politeknik Üniversitesi'ndeki işkence ve cinayetlerde rol oynamak" suçlarından tutuklandı ve yargılandı. Yunan Cunta Mahkemeleri tarafından idam cezasına çarptırılan İoannidis'in cezası Konstandinos Karamanlis döneminde müebbet hapis cezasına çevrildi.[14][15] 21 Temmuz 2007'de 84 yaşındayken sağlık nedenlerinden dolayı tahliye talebinde bulundu fakat bu isteği reddedildi. Hapishanede evlenen İoannidis, 1975-2010 yılları arasında 35 yıl boyunca hapis yattı ve Yunan halkından özür ve af dilemekten kaçındı.[7]
15 Ağustos 2010'da kaldığı Koridalos Hapishanesinden Atina'daki Nikea Hastanesine solunum sorunları nedeniyle nakledildi.[15] Bir gün sonra tedavi gördüğü hastanede solunum yetmezliği nedeniyle 87 yaşında öldü.[16]
Kaynakça
Dış bağlantılar
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
