Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Der Rosenkavalier (Güllü Şövalye) Richard Strauss tarafından Hugo von Hofmansthal'ın orijinal Almanca librettosuna göre hazırlanmış üç perdelik bir komik operadır. Eserin ana konusu çok serbestçe Louvet de Couvrai'in "Les amours du chevalier de Faublas" romanından ve Moliere'in "Monsieur de Pourceaugnac" oyunundan uyarlanmıştır. Bu eser Max Reihardt direktörlüğü ve Ernest von Schuh'un orkestra efliği altında ilk defa 26 Ocak 1911de Dresden "Konigliches Opernhaus" operaevinde sahnelenmiştir. İlk sahnelenmeye kadar esere verilen geçici ad "Ochs von Lerchenau" idi.
 Rosenkavalier'in sahnelenmesi ve orkestra şefi Ernst Edler von Schuch Ressam: Robert Sterl | |
| Özgün isim | Der Rosenkavalier |
|---|---|
| Müzik | Richard Strauss |
| Libretto | Hugo von Hofmannsthal |
| Gala | 26 Ocak 1911 |
| İlk gösterim yeri | Königliches Opernhaus, Dresden |
| Oyuncular |
|
Bu eser prömiyer temsilinde ve sonra seyirciler tarafından çok tutulup ve sonra da gayet başarılı olarak görüldü. Viyana'daki ilk temsilden sonra bestecisi Richard Strauss'a şehrin şeref hemşehriliği verildi. Bu eserin popüler olmasına baş neden bu eserde vals dansına baş köşe verilmesi olduğu iddia edilir. Vals dansı tüm 18. yüzyılda yüksek ve orta tabakaya hiç hitap etmeyen güney Almanya ve Avusturya'ya özel bir halk dansı ve bestesi olarak kabul edilmekte idi. Bu dönem kadar vals bir erkek ve bir damın birbirine dokunmadan grup halinde yapılmakta idi. Fakat 18. yüzyıl geçtikçe bir çiftin yaptığı dans oldu. 1780'li yıllarda bu dans 1770'lerden itibaren Viyana'da yayıldı ve dans sanki dans pistinde iki çiftin kayarmış gibi hareket etmesi ile Viyana'dan Avrupa'nın diğer ülkelerin yayıldı. Der Rosenkavalier operasındaki vals Viyana'daki vals popülerliğinin zirvesini geçtikten sonra hazırlanmış ve bir başıma valsi daha da yüksek sınıfın bir kültür sembolü haline geçirmiştir.
Bu eserin İtalya'da ilk prömiyer temsili 1 Mart 1911'de orkestra şefi Tülio Serafın idaresinde Milano'da La Scala Operae'nda yapıldı. Fakat İtalyan seyirciler bu eserde Valzacchi ve Annina olarak İtalyan ismi taşıyan hain iki kötü adama karşı reaksiyon olarak bu eseri yuhalayıp protestoda ettiler. Bunun üzerine eserin bestecisinin de izini alınarak bu isimler İtalya'da yapılan temsillerde Galal ve Zefir olarak anılmaya başladı ve bu isimler bazı opera kitaplarında kullanılmaya başlandı. Fakat eserdeki bu iki hain kötü adama İtalya'da verilen yeni isimler İtalyanlar tarafından Orta Doğulu Levantin ismi olarak algılanmaktadır. Neden İtalyan ismi taşırken İtalyanlara küfür gibi görülmekte iken, Orta Doğulu Levantin ismi verilmesinin orta doğululara küfür edilmesinin kabul edilmesi pek anlaşılır tutum olmadığı açıktır.
| Rol | Ses | İlk gösterim rolleri, 26 Ocak 1911 (Orkestra şefi: Ernst von Schuch)) |
|---|---|---|
| Marşallin, Prenses Marie Thérèse von Werdenberg | soprano | Margarethe Siems |
| Octavian, Kont Rofrano, Genç sevgilisi | mezzo-soprano | Eva von der Osten |
| Baron Ochs auf Lerchenau, Marșallin'in kuzeni | bas | Karl Perron |
| Sophie von Faninal | soprano | Minnie Nast |
| Herr von Faninal, Sophie'nin yeni zengin babası | bariton | Karl Scheidemantel |
| Marianne, Nedimesi | soprano | Rıza Eibenschutz |
| Valzacchi, Entrikacı | tenor | Hans Rudiger |
| Annina, yeğeni ve ortağı | kontralto | Erna Freund |
| Bir noter | bas | Ludwig Ermold |
| Bir İtalyan şarkıcı | tenor | Fritz Soot |
| Üç soylu yetim çocuk | soprano, mezzo- soprano, kontralto |
Marie Keldorfer, Gertrude Sachse, Paula Seiring |
| Kadın şapkacısı | soprano | Elisa Stunzner |
| Ev hayvanı satıcısı | tenor | Josef Pauli |
| Faninal'nın Kahyası | tenor | Fritz Soot |
| Polis müfettişi | bas | Julius Puttlitz |
| Marşallin'in Kahyası | tenor | Anton Erl |
| Bir Hancı | tenor | Josef Pauli |
| Dost uşak | tenor, bas | Josef Pauli, Wilhelm Quidde, Rudolf Schmalnauer, Robert Büssel |
| Dört garson | tenor, bas | Wilhelm Quidde, Rudolf Schmalnauer, Robert Büssel, Franz Nebuschka |
| Muhammed, Marschallin'in genç siyahi hizmetkarı | konuşmasız rol | |
| Bir flüt çalgıcısı, bir aşçı, bir berber ve yardımcısı, bir bilgin, bir soylu dul kadın | hepsi konuşmasız rol | |
| Hizmetkarlar, kiralanmış hilekarlar, çocuklar, bekçiler | ||
Sabah erkenden Mareşallin'in yatak odası
Mareşallin Marie Therese, von Werdenberg Prensesi, genç sevgilisi Kont Rofrano Octavian ile yatağındadır. Mareşallin'ın küçük genç hizmetlisi olan Mohammed kahvaltılarını getirip odaya girince Octavian kendini yorganlar içinde saklar. Biraz sonra da bir yatak odaya giriş odasından diğer sesler duyulmaya başlar. Beklenmedik misafir Mareşalın'ın bir kırsal alanda oturan kuzeni Baron Ochs auf Lerchenau'dir. Zengin bir burjuva tüccarın kızı olan Sophie von Faninal ile yapmayı kararlaştırdığı evlilik hakkında konuşmak için yakın akrabası Mareşallin'e gelmiştir. Talip olduğu kıza geleneksel olarak bir nişanlılık alameti gümüş gulu sunmak istemektedir. Bu gümüş gulu sözlüsü kıza takdim edebilecek bir şövalyeyi tavsiye etmesini Mareşalin'e sorar. Mareşallin genç sevgilisi olan Kont Octavian Rofrano'nun bu işe en uygun kişi olacağını açıklar ve onun resmi bulunan bir minyatürü Baron Ochs'a gösterir. Bu sırada kendini gizlemek için "Mariandel" adını taşıyan bir genç kız kılığına girmiş olan Octavian Mareşallin'in odasına gelir.
Baron Ochs bu genç kızla Kont Octavian arasındaki benzerliği görür ve ayrıca ona yakınlık hissedip onunla buluşmaya karar verir. Bu sırada Mareşallin'in odası onunla konuşmak için hizmetlilerle dolamaya başlar. Gelenler arasında bir noter, aşçıbaşı, bir kadın terzisi ve birkaç müzisyen vardır. Bunlar arasında bulunan ve bir aryaya başlayan bir İtalyan şarkıcı tenorun şarkısı, evlilik kontratı hakkında noter ile Ochs arasında çıkan bir sert münakaşa dolayısıyla yarıda kalır. Bu karışıklık içinde "Mariandel" çıkıp kaybolmuştur.
Baron Ochs bu kadınla buluşup birlikte olmayı çok arzu etmektedir. Onu bulmak için bu türlü entrikalara karışmak ile isimleri çıkmış olan Valzacchi ve Annina adlı iki İtalyan'ı hizmetine alır.
Oda boşaldığı zaman Mareşallin gençliğini kaybettiğini düşünüp bir melankoliye bürünür. Octavian geri geldiği zaman sevgilisinin bu hissi durumun ne çabuk değiştiğine şaşırır. Ama Mareşallin ona nasıl olsa bir gün gencin kendinden bıkıp soğuyacağını bildirir. Octavian itiraz edip onu sevdiğini ve Mareşallin kendine gelmesi için birlikte bir gezintiye çıkmalarını teklif eder. Ama Mareşallin bunu reddedince canı sıkılan Octavian bir ayrılma öpücüğü bile vermeden onun yanından ayrılır. Sonradan ruh hali iyileşen Mareşallin'in aklı başına gelir ama Octavian çoktan evinden uzaklaşmıştır. Mareşallin genç hizmetlisi Mohammed'i çağırarak onu gümüş gulu Octavian'a götürüp vermesi için emir verir.
Monsieur de Faninal'ın evi
Birkaç hizmetlisiyle birlikte ve çok heyecanlı olarak Kont Octavian Faninal'lerini çok süslü girişine gelir ve orada bulunan Sophie'ye gümüşten gülü sunar. İki gencin birbirleriyle konuşması sırasında Sophie'nin nedimesi Marianne'da yanlarında bulunmaktadır. İki genç bu konuşmadan birbirlerine çok yakınlaşıp birbirlerini sevdiklerini anlarlar. Bu sırada Ochs da çok terbiyesiz şekilde Sophie'nin yanına gelip konuşmayı keser ve bu edepsizce hareketi Sophie'yi çok şaşırtır. Ama çok geçmeden evlilik için yapılması gerek işleri Sophie'nin babası Faninal'la konuşması gerekeceğini açıklayan Ochs oradan ayrılır. Sophie Octavian'la yalnız kalınca ondan Ochs'la evlenmemeye karar verdiğini ve bunun için Octavian'ın kendine destek vermesini ister. Kont Octavian Sophie'yi kucaklar. Bunu Annina ve Valzacchi görürler ve durumdan Ochs'u haberdar ederler. Octavian Baron'dan Sophie ile evlikten vazgeçmesini ister ve aralarında bir söz dalaşı çıkar. Sonunda ikisi kılıçlarını çekerler ve Octavian Ochs'u kolundan hafifçe yaralar. Baronun bağırıp çağırması herkes tarafından bir skandal olarak görülmektedir. Bu karışıklık içinde Sophie babasına Ochs ile hiç evlenmek istemediğini söyler ama Faninal o halde kızını bir manastıra rahibe olarak göndereceğini bildirir.
Kont Octavian bir entrika döndürmek için, zaten Ochs'ın elinin sıkılığından hoşnutsuz olan İtalyan Annina ve Valzacchi'yi kendine yardım etmek için tutar ve bunlarla bir entrika hazırlarlar. Ochs tek başına oturup, bir şarap bardağı elinde, durumu düşünmekte iken Annina ona "Mariandel"'den bir pusula getirir. Annina ve pusula Octavian tarafında gönderilmiştir ve pusulaya göre "Mariandel" Ochs'la buluşmak birlikte olmak için bir randevu istemektedir. Bunun kendi şahsi cazibesinden olduğuna inanan Ochs bir yalnız bir kadınla birlikte olma fırsatını kaçırmak istemez. Fakat pusulayı kendine getirmiş olan Annina'ya bir bahşiş vermeyi unuttuğu için, ona hizmet etmekten zaten hoşnutsuz olan Annina'yı ondan öç almaya daha da azimli yapar.
Bir han odası
Octavian'nın yaptığı planlara uyan entrikacılar bir köhne handa bir odanın hazırlanmasına yardım ederler. Çok geçmeden Ochs ve "Mariandel" bu handa akşam yemeği yemek için gelirler. Yalancı hizmetkar kız cilveli tavırları ile kendine talip olan erkeği odaya getirmektedir. Bu sırada entrikacı baronu korkutacak şekilde gizli panellerin ve ufak tahta gözleme yerlerinin açılıp kaptığı han odasına onları götürür. Matem elbiseleri giyerek kıyafet değiştirmiş olan Annina koşarak gelir ve kendisinin birlikte çocukları olduktan sonra Ochs tarafından kapı dışarı ettiği karısı olduğunu ağlayarak açıklar. Çocuklar ise birden "Baba..Baba.." diye ağlayıp sızlamaya başlarlar.
Bir polis komiseri gelir. Ochs ona bunun sözlüsü ile birlikte basit bir akşam yemeği olduğunu eder. Fakat hemen sonra Faninal girer ve Faninal Ochs'un birlikte getirdiği "Mariandel"'in gerçekte onun sözlüsü olmadığını ortaya çıkarmak için Sophie'nin çağrılmasını ister.
Ochs'un hizmetkarlarından birinin çağırdığı Maraşellin gelir ve durumu hemen anlayıp olaylara hakim olur. Baron'u zorla Sophie'ye olan nişanını bozmaya sağlar ve böylece skandalın büyümesini önler. Ochs'un şerefini korumak için hemen ortadan kaybolmasını ona emreder ve Ochs hemen oradan ayrılır. Baron'un ayrılması ona hizmet edenlerin arasında geçmiş hizmetleri için kendilerine verilmesi gereken ücretlerini almadıkları için büyük bir karışıklığın çıkarmalarına neden olur. Durum biraz sakinleşince Mareşallin uzun zamandır korkuyla beklediği kötü durumun gerçekleştiğini anlamıştır ve genç sevgilisi Octavian'i o kadar çabuk kaybetmekten canı sıkılmakla beraber olanları kabul eder. Octavian'a döner ve olanlardan çok şaşkına dönmüş genç adamın karşına Sophie'yi götürür. Sonra hemen oradan ayrılır.
İki genç rüyalarının gerçekleşmesi ve ne kadar mesut oldukları hakkında bir şarkıyı söylemeye koyulurlar. Onlar da sahneden ayrıldıktan sonra Muhammed Sophie'nin arkada bıraktığı mendili almak için görünür.
Der Rosenkavalier operasının orijinal orkestra notalarına göre şu çalgılar gereklidir:
Sahne içindeki çalgılar: 2 flüt, oboa, 3 klarinet, 2 fagot, 2 korno, trompet, davul, salon orgu, piyano, yaylı çalgılar (her yaylı çalgıdan 2'den fazla olmadan 5 tane solist)
| Yıl | Roller: (Maraşellin, Octavian, Sophie, Ochs, İtalyan şarkıcı) |
Orkestra şefi, Opera Evi, Orkestra, Koro |
Marka |
|---|---|---|---|
| 1976 | Evelyn Lear, Frederica von Stade, Ruth Welting, Jules Bastin, José Carreras |
Edo de Waart [[Rotterdam Filharmonik Orkestrası |
CD, Decca Cat: 473 361-2 |
| 1984 | Anna Tomowa-Sintow, Agnes Baltsa, Janet Perry, Kurt Moll, Vinson Cole |
Herbert von Karajan Viyana Filarmonik |
CD, Deutsche Grammophon Cat: 423850 |
| 1990 | Kiri Te Kanawa, Anne Sofie von Otter, Barbara Hendricks, Kurt Rydl, Richard Leech |
Bernard Haitink Staatskapelle Dresden |
CD, EMI Cat: 358618-2 |
| 2009 | Renée Fleming, Sophie Koch, Diana Damrau, Frank Hawlata, Jonas Kaufmann |
Christian Thielemann Münchner Philharmoniker Orkestrası |
CD, Decca |
| Year | Roller: (Marşallin, Octavian, Sophie, Ochs, İtalyan şarkıcı) |
Orkestra şefi Operaevi, orkestra ve koro |
Marka |
|---|---|---|---|
| 1960 [3] | Elisabeth Schwarzkopf, Sena Jurinac, Anneliese Rothenberger, Otto Edelmann, Giuseppe Zampieri |
Herbert von Karajan Viyana Filarmonik Orkestrasi ve korosu, |
Videoland; Cat: VLD 379 Kultur Video Cat.: D4686 (Blu-ray) |
| 1979 [4] | Gwyneth Jones, Brigitte Fassbaender, Lucia Popp, Manfred Jungwirth, Francisco Araiza |
Carlos Kleiber Bavyera Devlet Operası Orkestrası ve korosu |
DG, Cat: 073 4072 GH2 |
| 1982[5] | Kiri Te Kanawa, Tatiana Troyanos, Judith Blegen, Kurt Moll, Luciano Pavarotti |
James Levine New York Metropolitan Opera Orkestra ve Korosu |
DVD, The Metropolitan Opera Cat. No. 811357013304 |
| 1984 [6] | Anna Tomowa-Sintow, Agnes Baltsa, Janet Perry, Kurt Moll, Vinson Cole |
Herbert von Karajan Viyana Filarmoni Orkestra ve Viyana Devlet Operası korosu |
DVD, Sony Cat: 88697296039 |
| 1985 [7] | Kiri Te Kanawa, Anne Howells, Barbara Bonney, Aage Haugland, Dennis O'Neill |
Georg Solti Royal Opera House, Covent Garden Orkestra ve Korosu |
DVD, Warner Vision Cat: 0630 19391-2 |
| 1994 [8] | Felicity Lott, Anne Sofie von Otter, Barbara Bonney, Kurt Moll, Keith Ikaya-Purdy |
Carlos Kleiber Viyana Filarmonik Orkestrası ve Viyana Devlet Operası Korosu |
DVD, Deutsche Grammophon Cat: 073 008-9 |
| 2004 | Adrianne Pieczonk, Angelika Kirchschlager, Miah Persson, Franz Hawlata, Piotr Beczała |
Semyon Bychkov Viyana Filarmonik Orkestrası |
DVD, TDK, Cat: DVWW OPROKA |
| 2004 | Nina Stemme, Vesselina Kasarova, Malin Hartelius, Alfred Muff, Boiko Zvetanov |
Franz Welser-Möst Zürich Operası Orkestra ve Korosu |
DVD, EMI, Cat: 5 44258 9 |
| 2009 | Renée Fleming, Sophie Koch, Diana Damrau, Franz Hawlata, Jonas Kaufmann |
Christian Thielemann Münchner Philharmoniker ve Viyana Philharmonia Korosu |
DVD ; Encore, Cat: DVD 3407 |
| 2012 [9] | Cheryl Barker, Catherine Carby, Emma Pearson, Manfred Hemm, Henry Choo |
Andrew Litton, Opera Australia |
DVD, EPC Distribution Naxos, DVD OPOZ56026DVD |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
