Caki Kalesi

Caki Kalesi (Gürcüce: ჯაყის ციხე; okunuşu: “caqis tsih’e”), tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı Yurtbekler köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Kale, Samtshe-Saatabago prensliğini yöneten Gürcü hanedanı Cakelilerin ikametgâhıydı ve hanedanın adı da buradan gelir.^[1]

Caki Kalesi

ჯაყის ციხე
Posof Çayı'nın sağ kolu olan Caki Deresi kenarındaki Caki Kalesi'nin bir çizimi, 1905.
Diğer ad(lar)	Cak Kalesi
Genel bilgiler
Durum	Yıkıntı
Tür	Kale
Konum	Yurtbekler, Posof
Koordinatlar	41°30′26″K 42°48′07″D
Yükseklik
Mimari	Gürcü mimarisi
Teknik ayrıntılar
Malzeme	Moloz taş

Tarihçe

Caki Kalesi'nin bulunduğu Samtshe, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve kaleyi 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Kalenin etrafındaki yerleşim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde "Rabat-i Cağ" adıyla kaydedilmiştir. Caki Kalesi'nin bu tarihten önce inşa edilmiş olduğunu bu kayıt da göstermektedir. Rabatın yakınlarında "Cağisman" (Gürcüce: ჯაყისმანი) ve "Zeda Çağ" (Gürcüce: ზედა ჯაყი) adlarıyla kaydedilmiş iki köy daha bulunuyordu. Bu üç yerleşim yerinin de nüfusu Gürcülerden oluşuyordu.^[2][3][4]

Mimari

Caki Kalesi, Gürcistan ile Türkiye arasında sınır oluşturan Cak Suyu ve Cakistzkali'nin hemen batı kıyısında bir tepede yer alır. Moloz taşlarla kireç harcı inşa edilmiş olan kale, deniz seviyesinden 1370 metre yüksekliktedir. Batı kenarının yarım yuvarlak planlı olması dışında dikdörtgen planlı (20x19,7 m) bir yapıdır. Günümüze kadar sağlam bir şekilde korunagelmiş bu kale, Orta Çağ içlerinde inşa edilmiş olmalıdır. Kalenin batı tarafında bir yamaçta yer alan tek nefli bir kilise bulunmaktadır. Bu yapıdan geriye sadece yıkıntılar kalmıştır.^[5][6]

Kaynakça

1. "Aleksandre Proneli, Görkemli Mesheti (დიდებული მესხეთი), Gori, 1914, s. 184". 29 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2024.
2. "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 455-456". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2024.
3. "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 312-313, 317". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2024.
4. "" 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre "Gürcistan Vilayeti"nin etnik haritası". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
5. Sami Patacı, Ardahan Kale ve Kuleleri, Ardahan, 2016, s. 86. 25 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-605-030-254-7
6. Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 232, ISBN 978-9941-478-17-8.