Loading AI tools
dev sauropod Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Brakiyozor ya da Brachiosaurus,[1] Brachiosauridae ailesinden[2] soyu tükenmiş bir sauropod dinozor cinsidir. Bu hayvanlar Geç Jura'da (Kimmeridgiyen ve Titoniyen), yaklaşık 157,3 ile 145,0 milyon yıl önce yaşadı.[2] Bilinen en büyük dinozorlardan biridir.[3]
| Brachiosaurus | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Montelenmiş iskeleti | |||||||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||||||
| †Brachiosaurus altithorax Riggs, 1903 | |||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||
| Dağılımı | |||||||||||||||||||||
2008 yılında kırk beş fosil örneği listelenmiştir.[2] Tip tür ve günümüzde cinse açıkça bağlı olan tek tür olan Brachiosaurus altithorax'ın iyi korunmuş fosilleri Colorado'da keşfedildi. Amerika Birleşik Devletleri'nin Oklahoma, Utah ve Wyoming gibi diğer eyaletlerinde daha yalıtılmış başka kemikler de bulunmuştur.[4][5][6]
Brachiosaurus cins adı, Elmer Samuel Riggs tarafından Antik Yunanca βραχίων [brachiôn], "kol" ve σαυρος [sauros], "kertenkele" sözcükleri kullanılarak oluşturulmuştur.[7]
Brachiosaurus, şimdiye kadar var olan en büyük ve en ağır kara hayvanlarından biridir.
Yaklaşık 26 metre uzunluğunda, 12 metre yüksekliğinde ve 40 ton ağırlığındaydı ama ağırlığıyla ilgili farklı (40-80 ton arası) kestirimler de söz konusudur.[8] Boynunun uzunluğu (70 cm'lik 12 omur) paleontologları bölen soruları ortaya koydu. Bazıları, boynunu bir zürafa gibi kaldıracak kadar kaslı olmadığını düşünüyor. Kanın yüksekte konumlu beynine ulaşması için büyük bir basınca sahip olması gerektiği kesindir.
Brachiosaurus'un morfolojisi, boynunu dört katlı bir binanın yüksekliğine kadar sağdan sola, yukarıdan aşağı sallamasına izin verdi. Bu nedenle, sikadlarda otlayabilir ve beslenmek için ağaçların tepelerine ulaşabilir (kozalaklılar ve eğrelti otları). Sindirim bir taşlık ve bir çekumda gerçekleşti. Brachiosaurusların yetişkinlerin gençleri büyük teropod avcılarından koruduğu küçük sürüler hâlinde yaşadığı düşünülüyor.
Brachiosaurus, Saurischia takımına aittir.
İki büyük dinozor takımı vardır ki bunlar ornithischia (kuş kalçalılar) ve saurischia'dır. Kuş kalçalı dinozorlar kuş benzeri bir pelvise sahip olmaları ile karakterize edilirken, tersine saurischia dinozorlar sürüngen kalçalı bir yapı barındırırlar.
Saurischia iki alt takıma ayrılır: teropodlar (Tyrannosaurus, Velociraptor vb) ve sauropodomorflar (Diplodocus, Apatosaurus vb).
Brachiosaurus, prosauropodlar ve uzun boyunlarıyla ünlü sauropodlar olarak ikiye ayrılan sauropodomorfların bir parçasıdır. Brachiosaurus, sauropodların bir parçasıdır ve titanosauridler, brachiosauridler, euhelopodidler, camarasauridler ve huanghetitanidler gibi birçok aileye bölünmüş macronaria soyunun bir parçasıdır. Brachiosaurid ailesi, şimdiye kadar var olan en uzun dinozorları içerir. Bu ailenin üyeleri Kuzey Amerika (Amerika Birleşik Devletleri ), Avrupa(Porteki)) ve Afrika'da (Cezayir, Tanzanya)[9] yaşıyordu.
Brachiosaurus'un ilk örneği 1900 yılında Colorado'nun batısındaki Grand River Valley'de Elmer S. Riggs tarafından keşfedildi. 1909 ve 1913 yılları arasında Tanzanya'da (Afrika ) Berlin Üniversitesi (şimdi Humboldt Berlin Üniversitesi ) tarafından neredeyse tam ünlü bir iskelet keşfedildi ve uzun süre Brachiosaurus cinsine karşıtlık olmadan ilişkilendirildi. 1958'de Cezayir'de kemikler keşfedildi. 1988'de Amerikalı paleontolog Gregory Scott Paul, Afrikalı örneğinin aslında Brachiosaurus cinsine ait olmadığını öne sürdü. Daha sonra o, bazı araştırmacıların kabul ettiği Giraffatitan adlı başka bir cins adı önerdi, ama Tanzanya örneğinin Brachiosaurus cinsine ait büyük bir birey olduğunu düşünen diğer grupla fikir birliğine varamadı. Giraffatitan'ın (veya kaynaklara bağlı olarak Brachiosaurus'un) bu iskeleti, 1933'ten beri Almanya'nın Berlin kentindeki Doğa Tarihi Müzesi'nde kalıcı olarak sergilenmektedir. 2005 yılında 21. yüzyılın anatomik bilgileri kullanılarak yeniden birleştirildi.
Brachiosaurus, en büyük Jura dinozorlarından biriydi. Eğrelti otları, bennettitaler ve equisetum ile dolu çayırların baskın olduğu manzaralarda yaşadı ve kozalaklı ağaçlardan oluşan geniş ormanlar ve sikad, pteridospermatofit ve ginkgo koruluklarından geçti. Çağdaşları arasında Stegosaurus (büyük sırt plakaları olan dört ayaklı bir dinozor), Dryosaurus (küçük, çevik bir otobur), Apatosaurus (bir sauropod) ve Diplodocus (bilinen en uzun dinozorlardan biri) bulunur.[8]
Brachiosaurus'un büyük ve düz bir burnu olan kalın kubbeli bir kafaya sahipti. Ama bedenine göre küçücüktü. Çeneleri kazık şeklinde dişlerle karakterize edildi. Paleontologlara uzun zamandır Brachiosaurus'un zamanının büyük kısmını su altında yaşadığını düşündüren, kafasının üst kısmında yer alan burun deliklerine sahipti. Bugün biliyoruz ki, bu dinozoru suya daldırmak için gerekli olan büyük derinlikteki suyun basıncı nefes almayı olanaksız hale getirirdi. Ayrıca burun açıklıklarının termal düzenleme işlevine sahip olmasının mümkün olduğu düşünülmektedir. : bu açıklıklar nemli bir ciltle kaplanmış olabilir, bu da çok sıcak iklim durumunda Brachiosaurus'un beyninin soğumasına yardımcı olabilirdi.[9]
Yeni çalışmalara göre Brachiosaurus vb dinozorların burun deliklerinin kafataslarının üst kısmında değil de ön kısmında olduğu ortaya konmuştur.[10]
Brachiosaurus'un boynu son derece uzun, yaklaşık boyunun yarısı kadardı. Boynunun diğer sauropodlardan daha fazla omuru yoktur, ancak yine de bunlar sırt omurlarından 3 kat daha uzundur.[9]
Brachiosaurus; Apatosaurus, Diplodocus ve Brontosaurus ile birlikte halk arasında (çocuk kitapları dahil) en popüler sauropod dinozorlardan biridir ve biz onu medyanın genelinde de facto buluruz.[8]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
