Bozcaada Deniz Muharebesi (1697)

Bozcaada Deniz Muharebesi, 1684-1699 Osmanlı-Venedik Savaşı'nda evre.

Bozcaada Deniz Muharebesi
1684-1699 Osmanlı-Venedik Savaşı/Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları
Kuzey Ege (Kitâb-ı Bahriye/Pîrî Reis)
Tarih 6 Temmuz 1697 Bölge Bozcaada açıkları, Ege Denizi Sonuç Osmanlı zaferi
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu	Venedik Cumhuriyeti
Komutanlar ve liderler
Mezamorta Hüseyin Paşa	Lord Contarini
Güçler
26 kalyon ve çektiri	25 kalyon ve çektiri, 4 yardımcı gemi
Kayıplar
Sancak gemisi ağır hasarlı	1 kalite ve 1 kadırga esir 4 kalyon ağır hasarlı 71 ölü, 163 yaralı, 100+ esir

Mezamorta Hüseyin Paşa komutasındaki Osmanlı donanması 6 Temmuz 1697 tarihinde Bozcaada açıklarında meydana gelen deniz muharebesinde Lord Contarini komutasındaki Venedik donanmasına karşı taktiksel bir zafer kazandı.^[1]

Muharebe öncesi

Mezamorta Hüseyin Paşa

Mezamorta Hüseyin Paşa komutasındaki 26 parçalık Osmanlı donanması 1697 Mayıs'ında İstanbul'dan hareketle Çanakkale Boğazı'ndan çıkarak Foça'ya ulaşarak İzmir'de hazır edilen barutları gemilere yükledi ve Çanakkale Boğazı'na döndü.

Lord Contarini komutasındaki Venedik donanmasıysa 3 Haziran'da Anabolu'dan ayrılarak Limni ve Gökçeada yakınlarından geçip 23 Haziran'da Çanakkale Boğazı önüne ulaştı.

29 Haziran'da Osmanlı donanmasının üzerine geldiğini öğrenen Venedik donanması Cunda adası civarına sığındı. 4 Temmuz'da yeniden kuzeye yönelen Venedikliler Osmanlı donanmasının Bozcaada ve anakara arasında demirlediğini gördüler.

Muharebe

Mezamorta Hüseyin Paşa Venedik donanmasına taarruz niyetindeyse de, rüzgârın elverişsizliği nedeniyle hareketsiz kaldı. 29 parçalık Venedik donanması dört alay şeklinde konumlanırken Osmanlı donanması çift sıra yaparak muharebe düzeni aldı. 6 Temmuz'da taraflar arasında çarpışma başladı.

Venedik çektirileri rüzgardan olumsuz etkilenerek Osmanlı donanmasına doğru sürüklenmeye başladı.^[2] Bir mavna ve bir çektiri Osmanlı kalyonları arasında kaldı. Mavna kaçarak kurtuldu, ancak çektiri bir Osmanlı mîrî kalyonunun alabanda top ateşine denk gelerek hasar aldı. İçindeki 50 Müslüman esir kurtarılıp, 100 Venedikli asker esir edildi.^[3]

Venedik donanması çektirilerinden umudu kesince donanmalarını kurtarmak için kalyonlarıyla hücuma geçtiler. Mezamorta Hüseyin Paşa'nın kapudane kalyonu beş Venedik kalyonuyla çevirildi ve günün ağardığı vakitten ikindi vaktine kadar taraflar arasında şiddetli bir cenk meydana geldi. Diğer taraftan Lord Contarini'nin sancak gemisi Osmanlıların tehdidi altına girdi. Yardıma gelen bir Venedik 1 kalitesi Osmanlılarca ele geçirildi.^[4]

Saat 18.00 civarında, yaklaşık 15 saatlik bir muharebenin sonucunda 4 kalyonu (Santa Vittorio, Santa Anna, Fama ve Salute) ağır hasar gören Venedik donanması önce Midilli'ye (7 Temmuz) oradan da Andıra adasına çekildi (15 Temmuz).

Muharebe sonrası

Osmanlı başkenti Bozcaada Deniz Muharebesinde kazanılan başarı üzerine gönderdiği iki hükümde, Mezamorta Hüseyin Paşa'ya serâser hil'atı ve 5.000 kuruş, kaptanlara ise mükafat gönderileceğini bildirdi ve Venedik donanmasının tamamen mağlup edilmesi için Boğazhisar, Sakız veya civar kalelerden hangisi uygun görülürse donanma için gerekli mühimmatın tedarikinin sağlanmasını istedi.^[5]

Osmanlı donanması Sakız ve Foça'da hasarlı gemilerini onardıktan sonra yeniden denize açılarak 1 Eylül'de Venedik donanmasının sığındığı Andıra adasına ulaştı ve iki donanma burada yeni bir muharebeye tutuştular.

Kaynakça

1. "İslam Ansiklopedisi, "Mezemorta Hüseyin Paşa" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, Ankara (2004), c.29. s.525". 20 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022.
2. "From Lepanto to Lemnos / The evolution in the employment of galleasses in the Venetian navy", Guido Candiani, "Dal Mediterraneo alla Manica", Roma (2022), s.100
3. "Nusretnâme", Silâhdâr Fındıklılı Mehmed Ağa, s.467
4. "Naval wars in the Levant, 1559-1853", R.C. Anderson, Princeton University Press (1952), s.229
5. Başbakanlık Osmanlı Arşivi, MD, 110, Temmuz 1697, s.86