Bolu (il)

Bolu, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nin Batı Karadeniz Bölümü'nde yer alan bir ildir.

Bu madde Bolu il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. Başlığın diğer anlamları için Bolu (anlam ayrımı) sayfasına gidiniz.

Bolu
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İl sınırları haritası
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	Karadeniz
İdare
• Vali	Abdulaziz AYDIN
Yüzölçümü
• Toplam	8.313 km²
Nüfus  (2023)[1]
• Toplam	284.789
• Yoğunluk	38/km²
• Kır	89.432
• Şehir	195357
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu	374
İl plaka kodu	14
Resmî site bolu.gov.tr bolu.bel.tr

2023 itibarıyla nüfusu 324 bin 789 olan ilin yüzölçümü 8.313 km²'dir. İlde km²'ye 39 kişi düşmektedir. (Bu sayı Merkez'de 132'dir).^[2] İl merkezinin denizden yüksekliği 741 metredir.

2020 yılında TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 9 ilçesi, 12 belediyesi, bu belediyelerde 93 mahalle ve ayrıca 487 köyü vardır.^[2]

Tarihçe

Bolu yöresine ilk yerleşenlerin Bebrikler olduğu sanılmaktadır. Bebrikya adıyla anıldığı sanılan bu yöreye MÖ 8. yüzyıl sonra batıdan gelen Bithynialılar yerleşti. Daha sonra Bithynia olarak adlandırılan bu topraklardaki başlıca yerleşme yerleri Kienos (daha sonra Prusias, bugün Konuralp) ile Bithynion (bugünkü Bolu)'du. İskender'in ölümünü izleyen dönemde Bolu yöresinde bağımsız Bitinya Krallığı kuruldu.

Roma döneminde Bithynium olarak anılan kente İmparator Claudius'un hüküm sürdüğü yıllarda Claudiopolis adı verildi. M.S. 12. yüzyıl başlarında İmparator Hadrianus'un sevgilisi Antinoos'un doğum yeri olması nedeniyle önem kazanan kent daha sonra Hadrionapolis olarak adlandırılmaya başlandı. Bir piskoposluk merkezi olan ve Bizans döneminde Polis denen kenti, 11. yüzyılda yöreye gelmeye başlayan Türkmenler Bolu olarak adlandırdılar.

Roma döneminde önemi artan Bithynia, Bizans yönetimi altındayken elverişli doğal konumu sayesinde 7. ve 9. yüzyıllardaki Arap akınlarından etkilenmedi. 11. yy'dan sonra Bizanslılar ile Anadolu Selçuklular arasında el değiştiren yöre 13. yüzyılda Anadolu Selçuklularının, daha sonra İlhanlıların eline geçti. Osman Gazi döneminde (1299-1324) Konur Alp tarafından Osmanlı topraklarına katıldı ve sancak merkezi yapıldı. 1324-1692 dönemine Bolu'yu yöneten sancak beyleri arasında Konur Alp, Gündüz Alp, I. Süleyman (Kanuni) ve Zor Mustafa Paşa dikkat çeker.

Bu dönemde, bir ara İsfendiyaroğulları'nın istila ettiği Bolu, 1692'de sancak beyleri yerine atanan Voyvodalarca yönetildi. 1811'de II. Mahmud voyvodalığı kaldırınca, Bolu-Viranşehir adıyla yeniden sancak oldu. 1864 Vilayet Nizamnamesi ile Bolu Sancağı Kastamonu Vilayeti'ne bağlandı. II. Meşrutiyet ilan edildiğinde Bolu Kastamonu'ya bağlı olduğundan, ilk Bolu Mebusları Kastamonu mebusları arasında yer almıştır. II. Meşrutiyetten (1908) Cumhuriyet dönemine kadar bağımsız sancak olarak yönetilen Bolu, 1923'te Vilayet haline getirildi. Bolu'nun son Mutasarrıfı Ahmet Fahrettin Bey, Bolu'nun ilk valisi oldu. Batı Anadolu ağzı kullanılmaktadır.^[3]

Coğrafya

Bolu yaylalarından bir görünüm

Türkiye yüzölçümünün %1,015'lik bölümünü kaplayan Bolu İli, 8.276 km² (827.600 Ha.) yüzölçümü ile Karadeniz Bölgesi'nin Batı Karadeniz bölümünde yer alır. İl arazisinin yaklaşık %18'ini tarım alanlar oluşturmaktadır. Orman alanları ise %59'luk bir oran ile Türkiye ormanları içinde %2,55'lik paya sahiptir. Çayır ve meraların kapladığı alan yaklaşık %15'tir. Geriye kalan %8 dolayında alan ise tarım dışı alanlardır.

Ortalama rakım 1000 m, merkez ilçe rakımı ise 725 m civarındadır. Matematiksel konum açısından 30 derece 32 dakika - 32 derece 36 dakika doğu boylamları ile 40 derece 06 dakika - 41 derece 01 dakika kuzey enlemleri arasındadır.

Bolu, Karadeniz iklimi ile karasal iklim arasındaki geçiş alanında bulunur. Karadeniz kıyısındaki ilçelerde Karadeniz ikliminin özellikleri ağır basarken; iç bölgelere gidildikçe, kıyıya paralel uzanan dağların Karadeniz üzerinden gelen nemli havanın önünü kesmesiyle iklim karasallaşır. Seben, Mudurnu ve Kıbrısçık, Gerede'nin en güneyi ve Dörtdivan'ın güneyinde karasal iklim özellikleri ağır basmaktadır.

Bolu, iklimlerin kesiştiği bir il olmasından ötürü çok çeşitli flora ve fauna özelliklerine sahiptir. Kıyılardaki otsu bitkiler yıl boyu yeşil kalırken; karasal iklimin görüldüğü güney kesimlerde yaz kuraklığı ile sararırlar. Orman oranı açısından en zengin illerimizden biridir. Karadeniz iklimin görüldüğü kıyı bölgelerde kayın ve meşe, yüksek yerlerde göknar ve sarıçam türleri ağır basmaktayken; karasal olan iç bölgelerde antropojen bozkırlar görülür. Karasal yerlerdeki yüksek dağlarda yer yer karaçam ve meşe topluluklarına rastlanmaktadır.

Bolu İl Merkezine göre; Dörtdivan, Yeniçağa ve Gerede İlçeleri doğuda, Mengen kuzeydoğuda, Göynük ve Mudurnu İlçeleri güneybatıda, Seben ve Kıbrıscık İlçeleri ise güneyde yer almaktadır. Bolu'nun, batısında Düzce ve Sakarya, güneybatısında Bilecik ve Eskişehir, güneyinde Ankara, doğusunda Çankırı, kuzeyinde Zonguldak ve kuzey doğusunda Karabük İlleri yer alır. İl sınır uzunluğu 621,4 km.dir.

Düzce'nin 584 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile (09.12.1999 tarih ve 23901 sayılı R.G.) il olarak ayrılmasıyla, Bolu'nun denizle bağlantısı kalmamıştır.

Yönetim

Ayrıca bakınız: Bolu'nun ilçeleri

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclisleri oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.^[4][5]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Bolu Valisi, 1978- doğumlu Abdülaziz AYDIN’dır. Eylül 2024/321 sayılı kararla Ümraniye Kaymakamı iken atanmıştır.^[6]

Bolu Belediye Başkanı, 1973-Bolu doğumlu Tanju Özcan(CHP), 31 Mart 2024 seçimlerinde %52,89 oy oranıyla seçilmiştir.^[7]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Bolu İl Genel Meclisi üye sayısı, 16 AK PARTİ, 5 CHP ve 2 MHP olmak üzere 23’dür. Bolu Belediye meclisi ise 18 CHP ve 13 AK PARTİ olmak üzere 31 üyeden oluşur.^[8]

2023 Türkiye genel seçimleri sonucuna göre Bolu'nun Türkiye Büyük Millet Meclisindeki üye sayısı 3'tür: AKP (Yüksel Coşkunyürek), CHP (Türker Ateş) ve MHP (İsmail Akgül)

Nüfus

Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri^[9])

Bolu ili nüfusu: 324.789'dur. Bu nüfusun %74,484'si şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 8.313  km²dir. İlde  km²'ye 39 kişi düşmektedir. (Bu sayı Merkezde 136’dir.) İlde yıllık nüfus artış oranı % 1,22 olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Gerede (% 5,45)- Merkez ilçe (% -0,20)

06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 9 İlçe, 12 belediye, bu belediyelerde 93 mahalle ve ayrıca 487 köy vardır.

2023 yılı sonunda Bolu ili ve ilçelerinin yerleşim yeri ve nüfusla ilgili sayısal bilgileri
İlçe	Nüfus 2022	Nüfus 2023	Fark	Nüfus Artışı %	Belediye Sayısı	Mahalle Sayısı	Köy Sayısı	Köy Nüfusu	Şehir nüfusu	Şehirde oturan %	Alanı  km2[10]	km2'ye düşen kişi
Dörtdivan	6.418	6.703	285	4,35	1	8	24	3.969	2.734	40,79	634	11
Gerede	34.257	36.177	1.920	5,45	1	8	92	11.470	24.707	68,29	1060	34
Göynük	14.434	14.711	277	1,90	1	6	66	10.137	4.574	31,09	1407	10
Kıbrıscık	2.932	2.980	48	1,62	1	2	22	1.893	1.087	36,48	562	5
Mengen	13.578	14.113	535	3,87	2	8	56	6.942	7.171	50,81	874	16
Merkez	219.476	219.913	437	0,20	2	44	112	31.380	188.533	85,73	1616	136
Mudurnu	18.456	18.576	120	0,65	2	12	71	11.093	7.483	40,28	1314	14
Seben	4.648	4.807	159	3,36	1	2	28	2.401	2.406	50,05	683	7
Yeniçağa	6.625	6.809	184	2,74	1	3	16	2.441	4.368	64,15	163	42
Bolu	320.824	324.789	3.965	1,22	12	93	487	81.726	243.063	74,84	8313	39

İlin yıllara göre nüfusları

Bolu il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1927[11]	218.246	23		%10     21.929 196.317     %90
1935[12]	248.027	31	%14	%10     25.527 222.500     %90
1940[13]	257.393	32	%4	%10     26.456 230.937     %90
1945[14]	276.367	33	%7	%10     28.144 248.223     %90
1950[15]	303.111	31	%10	%11     31.944 271.167     %89
1955[16]	318.219	35	%5	%13     41.322 276.897     %87
1960[17]	353.004	37	%11	%15     54.136 298.868     %85
1965[18]	383.939	37	%9	%18     70.459 313.480     %82
1970[19]	403.766	38	%5	%21     84.321 319.445     %79
1975[20]	428.704	39	%6	%23     96.780 331.924     %77
1980[21]	471.751	38	%10	%24     113.569 358.182     %76
1985[22]	504.778	39	%7	%28     143.787 360.991     %72
1990[23]	536.869	38	%6	%38     203.122 333.747     %62
2000[24]	270.654	62	%50	%53     142.685 127.969     %47
2007[25]	270.417	62	%0	%58     157.938 112.479     %42
2008[26]	268.882	62	%1	%63     169.486 99.396     %37
2009[27]	271.545	62	%1	%63     170.071 101.474     %37
2010[28]	271.208	62	%0	%63     169.962 101.246     %37
2011[29]	276.506	61	%2	%63     175.553 100.953     %37
2012[30]	281.080	61	%2	%65     181.613 99.467     %35
2013[31]	283.496	61	%1	%67     190.276 93.220     %33
2014[32]	284.789	61	%0	%69     195.357 89.432     %31
2015[33]	291.095	60	%2	%70     203.696 87.399     %30
2016[33]	299.896	59	%3	%71     213.544 86.352     %29
2017[33]	303.184	59	%1	%72     218.001 85.183     %28
2018[33]	311.810	59	%3	%71     220.274 91.536     %29
2019[33]	316.126	59	%1	%72     226.629 89.497     %28
2020[33]	314.802	59	%0	%72     227.724 87.078     %28
2021[33]	320.014	59	%2	%73     234.554 85.460     %27
2022[33]	320.824	59	%0

Not: 1999 yılında Düzce ilinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Konum

Konum Bilgileri
İlçe	Kuruluş Yılı[34]	Önceden bağlı olduğu ilçe	Alanı km²	Rakım mt.	Merkeze Uzaklık km[35]	Ulaşan Yollar[35]
Bolu Merkez			1.616	741		/, D.100-12, D.160-06, 14.25
Dörtdivan	1990	Gerede	634	1.168	45	/, D.100-12=>14.05
Gerede	Cumh.önce		1.060	1.326	54	/, D.100-12, D.750-04, 14.05
Göynük	Cumh.önce		1.407	740	96	D.160-05, D.170-01
Kıbrıscık	1958	Seben	562	1.139	66	D.100-12=>14.25
Mengen	1948	Gerede	874	616	56	D.750-03, 14.03, 14.02
Mudurnu	Cumh.önce		1.314	859	52	D.160-06, D.140-04, D.655-02
Seben	1946	Merkez	683	759	55	D.100-12=>14.25=>14.26
Yeniçağa	1990	Gerede	163	1.002	38	/, D.100-12, D.750-03, 14.06
BOLU	Cumh.önce		8.313

Özel Gün ve Etkinlikler

İzzet Baysal Şükran Günleri

Bolu Valiliği, Bolu Belediye Başkanlığı ve Abant İzzet Baysal Üniversitesi işbirliği ile, çeşitli sivil toplum örgütlerinin de katılımıyla, her yıl Mayıs ayının 2. haftasında düzenlenen ve bir hafta devam eden günlerdir. Boluluların "Bolu'nun Babası" lütfuna mazhar olmuş Merhum İzzet Baysal, bu günlerde düzenlenen çeşitli sanatsal ve kültürel etkinliklerle anılır.

Aşçılık ve Turizm Festivali

Bolu'nun Mengen ilçesinde, her yıl Haziran ayında düzenlenmektedir. Türkiye'de tek aşçılık okulunun bulunduğu yer olan Mengen'de düzenlenen festivalde çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir.

Köroğlu Yayla Şenlikleri

Dörtdivan'a bağlı Köroğlu Yaylası'nda her yıl Temmuz ayı içinde düzenlenmekte; halk oyunları gösterileri, yarışmalar, güreş müsabakaları, konserler gibi çeşitli etkinlikler yapılmaktadır.

Atatürk'ün Bolu'ya Gelişi

Atatürk'ün Bolu'ya geliş tarihi olan 17 Temmuz 1934 yılından beri her yıl aynı gün düzenlenmektedir. Atatürk'ün Bolu'ya gelişi, çeşitli sanatsal, kültürel ve sportif etkinliklerle kutlanmaktadır.

Etkinlik ve Günlerin Takvimi

• İzzet Baysal Günleri: Mayıs ayı 2. haftası (Bolu)
• Akşemsettin Anma Günü: Mayıs ayı son Pazar günü (Göynük)
• Babahızır Anma Günü: Haziran ayı son Pazar günü (Mengen)
• Şair Dertli Anma Günü: Temmuz ayı içinde (Yeniçağa)
• Şeyh-ül Ümran Günü: Temmuz ayı 1. Pazar günü (Mudurnu)
• Tekke Ümmi Kemal Günü: Temmuz ayı ilk Cuma günü (Bolu)
• Hayrettin-i Tokadi Günü: Temmuz ayı 3. Pazar günü (Bolu)
• Atatürk'ün Bolu'ya Gelişi: 17 Temmuz (Bolu)
• Ahilik Kültür Haftası: Ekim Ayı 2. haftası (Mudurnu)

Festival ve Şenlikler

• Karagöl Şenlikleri: Haziran ayı içinde (Kıbrıscık)
• İpekyolu Kültür Festivali: Haziran ayı içinde (Mudurnu)
• Aşçılık ve Turizm Festivali: Haziran ayı 3. hafta sonu (Mengen)
• Dörtdivan Şenlikleri: Temmuz ayı içinde (Dörtdivan)
• Sarıalan Yayla Şenliği: Temmuz ayı 2. hafta sonu (Bolu)
• Yamaç Paraşütü Festivali: Temmuz ayı 3. hafta sonu (Abant/Mudurnu)
• Esentepe Yağlı Güreşleri: Temmuz ayı içinde (Gerede)
• Elma Festivali: Ekim ayı ilk haftası (Seben)
• Bolu Beyaz Et Festivali: Temmuz Ayı içinde (Bolu)
• Marka Şehir Bolu ve Uluslararası Köroğlu Festivali Eylül-Ekim (Bolu)^[36]

Bunlar dışında Bolu merkez ve ilçelerindeki yaylaların hemen hemen hepsi, yaz aylarında kendi yaylalarında yayla bayramları düzenlemektedir.

Panayırlar

Bolu'da, Temmuz-Ağustos ayları içinde yaklaşık 1 ay boyunca devam eden panayır düzenlenmekte iken, depremden sonra panayır kaldırılmış, sadece lunapark eğlencesi devam etmektedir. Bazı ilçelerde de her yıl düzenli olarak panayırlar açılmaktadır. Bolu'nun olduğu kadar Türkiye'nin de en ünlü panayırları arasında yer alan Gerede Panayırı bunların en önemlisidir. Gerede Panayırı her yıl Eylül ayının üçüncü cuma günü başlamaktadır.^[36]

Sisli bir günün sabahı, Bolu kırsalından bir kare.

Spor

Ana madde: Bolu'da spor

2018-2019 Sezonu sonunda, Futbol takımı Boluspor, 1.Ligde 9. olmuştur. BAL 'daki takımı Yeniçağaspor küme düşmüştür. Voleybol Kadınlar liglerinde 2 takımı ligde kalmıştır. Basketbol erkeler 2.ligde Boluspor 5. olmuştur. Hentbol erkeler 1.liginde Seben Gençlik 5.olurken, kadın 1.ligindeki Bolu Belediyespor küme düşmüştür.

Futbol Türkiye Kupası 'nda, Yeniçağaspor 1.turda elenirken, Boluspor, son 16 turunda Galatasaray 'a elenmiştir. Hentbol Türkiye Kupası'nda Seben Gençlik Spor, 2.tur grubunda elenmiştir.

Bolu'nu önemli spor tesisleri: Bolu Atatürk Stadyumu (8.881), Merkez Karaçayır Spor Salonu (3.000), Karaçayır Kapalı Yüzme Havuzu-y.olimpik (250) ve Kartalkaya, Dorukkaya, Esentepe Aykut Kayak merkezleri.

Bolu'da Yerel Medya

Bolu Yerel TV Kanalları

• Köroğlu TV

Bolu Yerel Radyo Kanalları^[37]

• Yankı FM (91.0)
• Köroğlu FM (93.7)
• Bolu Polis Radyosu (97.1)
• Radyo 14 (92.3)
• Radyo Üni14 (96.1)

Bolu Yerel Gazeteleri

• Bolu Gazetesi
• Bolu Köroğlu Gazetesi
• Bolu Express Gazetesi
• Bolu Gündem Gazetesi
• Bolu Olay Gazetesi
• Bolu Takip Gazetesi
• Bolunun Sesi Gazetesi
• Gerede Haber Gazetesi
• Gerede MedyaTakip Gazetesi
• Sonsöz Bölge Gazetesi
• Gerede Gazetesi (Mercan Medya)
• Mudurnu Haber Gazetesi

Ayrıca bakınız

• Bolu ilindeki yerleşim yerleri listesi

Kaynakça

1. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
3. Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996)
4. "Özel İdare". 5 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020.
5. "İl Özel İdaresi Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.t. 18 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020.
6. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2024/09/20240919-1.pdf 19 Eylül 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ^{[yalın URL]}
7. "Başkan Özgeçmiş". 22 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020.
8. "Mahalli İdareler Seçimi". biruni.tuik.gov.tr/. 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020.
9. "Arşivlenmiş kopya". 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2024.
10. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
11. "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.
12. "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
13.  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
14.  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
15.  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
16.  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
17.  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
18. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
19. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
20. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
21. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
22. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
23. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
24. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
25. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
26. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
27. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
28. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
29. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
30. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
31. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
32. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
33. • "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
    • "Bolu Nüfusu". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
    • "Bolu Nüfusu". nufusune.com.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
    • "Bolu Nüfusu". nufusubu.com.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
34. İçişleri Bakanlığı- İller İdaresi Genel Müdürlüğü
35. Karayolları Genel Müdürlüğü
36. "2023 Gerede Panayırı tarihleri belli oldu". 4 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2023.
37. "Bolu Radyoları Listesi | canliradyodinle.fm". Radyo Dinle | canliradyodinle.fm. 16 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2024.

Dış bağlantılar

• Bolu Valiliği14 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Bolu Belediyesi23 Ağustos 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.