Remove ads
Avrupa Konseyi (İngilizce: Council of Europe, Fransızca: Conseil de l'Europe), Avrupa çapında insan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğünü savunmak amacıyla 1949'da kurulmuş hükûmetlerarası bir kuruluştur. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Avrupa Konseyi'ne bağlıdır. Avrupa Konseyi'ne Rusya, Belarus, Kosova, Kazakistan ve gözlemci Vatikan hariç tüm Avrupa ülkeleri üyedir.
| Avrupa Konseyi | |
|---|---|
 Logo | |
.svg) | |
 | |
| Kısaltma | AK |
| Kuruluş | Londra Antlaşması |
| Tür | Bölgesel uluslararası örgüt |
| Merkez | Strazburg, Fransa |
| Üyeler |
|
| Resmî diller | İngilizce, Fransızca Diğer çalışma dilleri: Almanca, İtalyanca ve Rusça[1] |
| Genel Sekreter | Alain Berset |
| Parlamenter Asamblesi Başkanı | Theodoros Roussopoulos |
| Bakanlar Komitesi Başkanı | Dominique Hasler |
| Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi Başkanı | Leen Verbeek |
| Resmî site | Avrupa Konseyi |
25 Şubat 2022 tarihinde Rusya Federasyonu'nun Ukrayna'yı istilası sebebiyle Avrupa Konseyi Tüzüğü uyarınca Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi; Rusya Federasyonu'nun, Bakanlar Komitesi ve Parlamenterler Meclisindeki temsil haklarını askıya almaya karar vermiştir.[2]
16 Mart 2022'de Rusya, Ukrayna'yı istila etmesi nedeniyle Avrupa Konseyi'nden çıkarılan ilk devlet oldu.[3]
Örgüt, Avrupa Birliği'nden (AB) farklıdır, ancak kısmen AB'nin 1955'te Avrupa Konseyi için oluşturulan orijinal Avrupa bayrağını[4] ve Avrupa marşını[5] benimsemiş olması nedeniyle bazen AB ile karıştırılmaktadır. Daha önce Avrupa Konseyine üye olmayan hiçbir ülke AB'ye katılmamıştır.[6] Avrupa Konseyi resmi bir Birleşmiş Milletler gözlemcisidir.[7]
Remove ads
5 Mayıs 1949'da 10 ülke - Belçika, Birleşik Krallık, Danimarka, Fransa, Hollanda, İrlanda, İsveç, İtalya, Lüksemburg ve Norveç - merkezi Strazburg olmak üzere Avrupa Konseyi'ni kuran antlaşmayı imzalamıştır. Şu an Avrupa Konseyi'nde 46 üye ülke bulunmaktadır. Türkiye, anlaşmayı 1949 yılında imzalamıştır. Konsey'in çalışma alanları insan hakları, medya, hukukî iş birliği, sosyal dayanışma, sağlık, eğitim, kültür, spor, gençlik, yerel demokrasiler, sınırötesi iş birliği çevre ve bölgesel plânlamadır. Türkiye, Yunanistan ile birlikte Avrupa Konseyi kurulduktan sonra konseye ilk giren üyeler oldukları için "kurucu üye" statüsündedirler.[8]
Remove ads
Kurum, Avrupa Birliği ile herhangi bir organik bağı bulunmayan ayrı bir uluslararası teşkilattır. Ancak günümüzde Avrupa Birliği'nin Avrupa Konseyi'ne ait bayrağı kullanıyor olmasının yanı sıra Avrupa Konseyi ile AB'nin yakın iş birliği söz konusudur. Birçok ülkede Avrupa Birliği ve Avrupa Konseyi'nin müşterek projeler gerçekleştirilmektedir. Avrupa Konseyi, AB Bakanlar Konseyi ile de karıştırılmamalıdır. Konsey'in bütçesi üye ülkelerin nüfus ve GSMH'sine göre hesaplanan katkılarından oluşmaktadır. 2002 yılı bütçesi yaklaşık olarak €169 milyondur. Konsey'in resmî dilleri İngilizce ve Fransızcadır. Konsey Genel Sekreterliği'ni 2019 yılında beş yıllığına seçilen Marija Pejčinović Burić yürütmektedir.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
AİHM Avrupa Konseyi'ne bağlı bir kurumdur.
İnsan hakları kavramı, genel olarak, kişilerin insan olmaları nedeniyle insanlık onuruna uygun olarak sahip oldukları hakların bütünüdür. Geniş anlamıyla iç hukukta temel haklar ve kamu özgürlüklerin tümünü ve uluslararası hukukta öngörülen ve korunan hakları kapsar. Bu haklar tüm insanları ilgilendirdiğinden, bu hakların uluslararası alanda koruma altına alınmaları gerekmiştir. İnsan haklarının korunmasına dair ilk uygulamalar daha çok ulusal düzeydedir. İnsan haklarının uluslararası düzeyde korunması çalışmalarına 19. yüzyıl sonları ve 20. yüzyılda rastlanmaktadır. Uluslararası hukukun insan haklarını genel bir biçimde ele alması Birleşmiş Milletler antlaşması ile gerçekleşir. Bu antlaşma, insan haklarından çokça söz etmesine rağmen bu hakların neler olduğuna dair bir açıklama içermez. Bu nedenle Ekonomik ve Sosyal Konsey'e bağlı olarak bir İnsan Hakları Komisyonu kurulmuş ve bu konuda çalışma yapmakla görevlendirilmiştir. Komisyon, bu amaçla hazırladığı tasarıyı 12.12.1948 günü Genel Kurul'un bir kararı ile İnsan Hakları Evrensel Bildirisi olarak kabul etmiştir. Bu bildirinin B.M. Genel Kurul kararı olarak kendiliğinden bağlayıcı niteliği bulunmaması ve herhangi bir güvence mekanizmasını düzenlememesi nedeniyle bildiriden sonraki gelişmeler, bu eksikleri gidermeye yönelik olmuştur. Bu çerçevede iki düzeyde yeni düzenlemelere rastlanmaktadır. Bu düzenlemeler: Evrensel düzeyde “Kişisel ve Siyasal Haklara İlişkin Sözleşme” ve “Ekonomik, Toplumsal ve Kültürel Haklara İlişkin Sözleşme”, bölgesel düzeyde “Amerika-Afrika İnsan Hakları Sözleşmesi” ve “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi” ile gerçekleştirilmiştir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi diğer antlaşmalardan farklıdır. O yüzden de insan haklarının anayasası olarak ele alınan da diğer sözleşmeler değil, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'dir. Bu farklılığı sağlayan özellikler; metindeki maddelerin açıklığa sahip olması, kesin, ayrıntılı, doğrudan uygulanabilir kurallar olmasıdır.
Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi
Avrupa Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi Avrupa Konseyi'nin danışman organıdır ve Avrupa Konseyi içinde mahalli yönetimleri temsil ederek yerel demokrasiyi destekler. Biri yerel yönetimler odası, diğeri de bölgesel yönetimler odası olmak üzere iki meclise bölünmüştür, bir sekreterlik ve kongre tarafından 5 yılda bir seçilen bir genel sekretere sahiptir.
Remove ads
5 Mayıs 1949'daki kuruluşta 10 üye vardı:
Katılım tarihine göre ülkeler:
|
|
a Avrupa Konseyi kurucu üyesi sayılır.
b 1950'de Batı Almanya ve Fransız işgalindeki Saarland, ortak üyeler oldular. 1951'de (Batı) Almanya tam üye olurken Saarland, Federal Cumhuriyet'e 1955'te bir referandumdan sonra katılınca 1956'da ortak üyelikten çekildi. Sovyet işgalindeki Doğu Almanya, daha sonra Doğu Almanya, hiçbir zaman Avrupa Konseyi'ne üye olmadı. 1990'daki Alman Yeniden Birleşmesi'nden sonra, Doğu Almanya'daki beş eyalet, Almanya Federal Cumhuriyeti'ne katıldı ve Avrupa Konseyi'nde temsil edilmeye başladı.[9] Çoğu ülke, ülkeyi anayasal ismiyle tanır.
d Başlangıçta Sırbistan-Karadağ olarak katıldı.
Eski Üyeler:
 Rusya[10] | 28 Şubat 1996 - 16 Mart 2022 |
Avrupa Konseyi'ne Potansiyel Aday Ülkeler:
 Belarus[11] |
Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Nezdinde Gözlemci SIfatını Taşıyan Ülkeler:
 Vatikan | 7 Mart 1970 |
 Birleşik Devletler | 10 Ocak 1996 |
 Japonya | 20 Kasım 1996 |
 Meksika | 1 Aralık 1999 |
 Kanada |
Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisi Nezdinde Gözlemci Sıfatını Taşıyan Ülkeler:
 İsrail | 2 Aralık 1957 |
| Kanada | 28 Mayıs 1997 |
| Meksika | 4 Kasım 1999 |
Remove ads
Avrupa Konseyi, anlamlı bir amacı olmamakla ve amaçlarında Avrupa Birliği ve AGİT de dahil olmak üzere diğer pan-Avrupa organlarına göre gereksiz olmakla suçlanıyor.[12][13] 2013 yılında The Economist, "Avrupa Konseyi'nin güvenilirliğinin tehlikede olduğunu" söyleyerek bu görüşe katıldı.[14] Hem İnsan Hakları İzleme Örgütü hem de Avrupa İstikrar Girişimi, Avrupa Konseyi'ni "insan haklarını koruma ve güvence altına alma yönündeki orijinal misyonuna" geri dönmeye istekli ve yetenekli olduğunu göstermek için somut eylemlerde bulunmaya çağırdı.[15]
Ekim 2022'de, büyük ölçüde Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron tarafından düzenlenen yeni bir forum olan "Avrupa Siyasi Topluluğunun açılış zirvesi" olarak 44 devletin katılımıyla yeni ve farklı bir Pan-Avrupa toplantısı düzenlendi. Bir kenara atılan Avrupa Konseyi'nin bu gelişme karşısında "şaşkın" olduğu bildirilirken, bir sözcü şunu belirtti: "İnsan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğü alanında böyle bir pan-Avrupa topluluğu zaten mevcut: bu Avrupa Konseyi'dir".[16] Yeni forumun bir özelliği de Rusya ve Beyaz Rusya'nın kasıtlı olarak hariç tutulmasıdır;[16] bu, o zamanlar Rusya'nın artık üye olmadığı göz önüne alındığında, farklı bir varlığa olan ihtiyacı açıklayacak gibi görülmüyordu.
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads