Remove ads
Arthur Charles Clarke (16 Aralık 1917, Minehead - 19 Mart 2008, Kolombo), Britanya İmparatorluk Nişanı'na sahip İngiliz mucit ve bilimkurgu yazarı. Aynı zamanda Mysterious World adlı İngiliz televizyon serisinin yapımcılığını ve sunuculuğunu da yapmıştır. Clarke, Robert A. Heinlein ve Isaac Asimov'la birlikte, bilimkurgunun "üç büyük yazar"ından biri olarak kabul edilmektedir.
| Sör Arthur Charles Clarke | |
|---|---|
 Arthur C. Clarke'ın Sri Lanka'da çekilmiş bir pozu | |
| Doğum | 16 Aralık 1917 Minehead, Birleşik Krallık |
| Ölüm | 19 Mart 2008 (90 yaşında) Kolombo, Sri Lanka |
| Takma adlar | Charles Willis,[1] E.G. O'Brien[1] |
| Meslek | Yazar, mucit, fütürist |
| Tür | Sert bilimkurgu, popüler bilim, fantastik |
| Konu | Bilim, gelecek |
| Önemli eser | Çocukluğun Sonu, 2001: Bir Uzay Destanı, Rama'yla randevu, The Fountains of Paradise |
| Evlilik | Marilyn Mayfield (e. 1953; b. 1964) |
Etkiledikleri
| |
Etkilendikleri | |
| Resmî site | |
Clarke 1941-1946 yılları arasında Kraliyet Hava Kuvvetleri'nde radar eğitmeni ve teknisyeni olarak çalıştı. 1945 yılında teklif ettiği "uydu iletişim sistemi" önerisinden dolayı 1963'te Franklin Institute Stuart Ballantine'den altın madalya kazandı. 1947-1950 yılları arasında ve daha sonra tekrar 1953'te "British Interplanetary Society" (İngiliz Gezegenlerarası Topluluğu) başkanlığı yaptı.
Clarke dalışa olan merakından dolayı 1956 yılında Sri Lanka'ya yerleşti ve ölümüne dek orada yaşadı. 1998 yılında İngiliz Krallığı tarafından şövalye ilan edildi ve 2005 yılında Sri Lanka'nın en yüksek sivil onuru Sri Lankabhimanya ile onurlandırıldı.
Remove ads
İlk yıllar
Clarke, İngiltere'nin Somerset eyaletinin Minehead kıyı kasabasında doğdu[2] ve yakınlardaki Bishops Lydeard'da büyüdü. Çocukken bir çiftlikte yaşadı; yıldızları gözlemlemekten, fosil toplamaktan ve Amerikan ucuz bilimkurgu dergilerini okumaktan hoşlanıyordu. Orta öğrenimini Taunton'daki Huish's Gramer Okulunda aldı.
Onu ilk etkileyenlerden bazıları arasında dinozor sigara kartları vardı ve bu da 1925'lerden itibaren fosillere yönelik bir ilgiye yol açtı.
Clarke, bilimkurguya olan ilgisini okuduğu şu üç makaleye bağladı: 1929'da Amazing Stories'in Kasım 1928 sayısı; Olaf Stapledon'un 1930'da yazdığı Son ve İlk İnsanlar; ve 1931'de David Lasser'ın yazdığı Uzayın Fethi.[3]
Gençliğinde Junior Astronomical Derneğine katıldı ve Glasgow'da Marion Eadie tarafından düzenlenen, derneğin dergisi Urania'ya katkıda bulundu. Clarke'ın isteği üzerine, Marion Eadie uzay aracı ve uzay yolculuğu üzerine yazdığı bir dizi makalenin yer aldığı bir "Astronotik" bölümü ekledi. Clarke ayrıca "Tartışmalar ve Tartışmalar Köşesi"ne, uzay yolculuğuna karşı iddia sunan Urania makalesine bir karşı görüş olan yazılarla ve aynı zamanda Walt Disney filmi Fantasia ile ilgili anılarıyla da katkıda bulundu.
1936'da Londra'ya taşındı ve Birleşik Krallık Eğitim Kurulu'na emeklilik denetçisi olarak katıldı.[4] O ve bazı bilimkurgu yazarları Gray's Inn Road'da bir daireyi paylaştılar; burada kendisini ilgilendiren konulara olan ilgisinden dolayı "Ego" lakabını aldı[5] ve daha sonra hatıralarla dolu ofisini "ego odası" olarak adlandırdı.[6]
II. Dünya Savaşı
1941'den 1946'ya kadar II. Dünya Savaşı sırasında Kraliyet Hava Kuvvetleri'nde radar uzmanı olarak görev yaptı ve erken uyarı radar savunma sisteminde yer aldı; bu, RAF'ın Britanya Muharebesi sırasındaki başarısına katkıda bulundu. Clarke, bilimkurgu olmayan tek romanı olan yarı otobiyografik Glide Path'de belgelendiği gibi, savaş zamanı hizmetinin çoğunu yer kontrollü yaklaşma (GCA) radarı üzerinde çalışarak geçirdi. GCA, savaş sırasında pek pratik bir kullanım görmese de, birkaç yıl süren geliştirme sürecinin ardından 1948-1949 Berlin Hava İkmali için hayati önem taşıdığını kanıtladı. Clarke başlangıçta rütbelerde görev yaptı ve Wiltshire'daki RAF Yatesbury 2 Nolu Radyo Okulunda radar konusunda onbaşı eğitmen olarak görev yaptı. 27 Mayıs 1943'te pilot subay (teknik dal) olarak görevlendirildi.[7] 27 Kasım 1943'te uçuş subaylığına terfi etti.[8] Warwickshire'daki RAF Honiley'e başeğitmen olarak atandı ve uçuş teğmen rütbesiyle terhis edildi.
Savaş sonrası
Savaştan sonra, girdiği King's College London'dan matematik ve fizik bölümünü birincilikle bitirdi.[9][10][11]
Daha sonra Physics Abstracts dergisinde editör yardımcısı olarak çalıştı.[12] Clarke, 1946'dan 1947'ye ve 1951'den 1953'e kadar Britanya Gezegenlerarası Topluluğu'nun başkanlığını yaptı.[13]
Jeostatik uydu kavramının yaratıcısı olmamasına rağmen, bu alandaki en önemli katkılarından biri bunların ideal telekomünikasyon röleleri olacağı fikriydi. Bu fikrini 1945'te Britanya Gezegenlerarası Topluluğu'nun çekirdek teknik üyeleri arasında özel olarak dağıtılan bir makalede ileri sürdü. Kavram aynı yılın Ekim ayında Wireless World'de yayımlandı.[14] Clarke ayrıca roketçilik ve uzay uçuşunun teknik ayrıntılarını ve toplumsal sonuçlarını anlatan bir dizi kurgu dışı kitap yazdı. Bunlardan en dikkate değer olanları Gezegenlerarası Uçuş: Astronotiğe Giriş (1950), Uzayın Keşfi (1951) ve Uzayın Vaadi (1968) olabilir. Bu katkıların takdiri olarak, ekvatorun 36.000 kilometre (22.000 mi) üzerindeki sabit yörünge, Uluslararası Astronomi Birliği tarafından resmî olarak Clarke Yörüngesi olarak tanınmaktadır.[15]
1951 tarihli Uzay Keşfi adlı kitabı, roket öncüsü Wernher von Braun tarafından Başkan'ı John F. Kennedy Ay'a gitmenin mümkün olduğuna ikna etmek için kullanıldı.[16]
2001in 1968'de yayımlanmasının ardından Clarke, özellikle Apollo uzay programı döneminde bilim ve teknoloji yorumcusu olarak çok talep görmeye başladı. 20 Temmuz 1969'da Clarke, Apollo 11 Ay'a inişin CBS News yayınında yorumcu olarak yer aldı.[17][18]
Sri Lanka ve dalış
Clarke, 1956'dan 2008'deki ölümüne kadar Sri Lanka'da; önce güney kıyısındaki Unawatuna'da, ardından da Colombo'da yaşadı.[19] Başlangıçta, o ve arkadaşı Mike Wilson, Beachcombers Club ile birlikte Sri Lanka'yı dolaşarak kıyıdaki mercan sularına daldılar. 1957'de Trincomalee açıklarında bir dalış gezisi sırasında Clarke, bir tapınağın su altı kalıntılarını keşfetti ve bu, daha sonra bölgeyi dalgıçlar arasında popüler hâle getirdi.[20] Bunu 1957 tarihli Taprobane Resifleri adlı kitabında anlattı. Bu onun 1956 tarihli Mercan Sahili'nden sonra ikinci dalış kitabıydı.[21] Clarke çoğunlukla Colombo'da yaşamasına rağmen Trincomalee yakınlarında küçük bir dalış okulu ve basit bir dalış mağazası kurdu. Hikkaduwa, Trincomalee ve Nilaveli'de sık sık dalış yaptı.[22]
Sri Lanka hükûmeti 1975'te Clarke'a ikamet eden misafir statüsü teklif etti.[23] Kendisine o kadar büyük saygı duyuluyordu ki, bilimkurgu yazarı arkadaşı Robert A. Heinlein ziyarete geldiğinde, Sri Lanka Hava Kuvvetleri onları ülkenin çevresine götürmek için bir helikopter verdi.[24]
1970'lerin başında Clarke, o zamanın bir bilimkurgu yazarı için rekor olan üç kitaplık bir yayın anlaşması imzaladı. Üçünden ilki, 1973'teki Rama'yla Randevu. Bu film, tüm ana tür ödüllerini kazandı[25] ve 2001 serisiyle birlikte daha sonraki kariyerinin omurgasını oluşturan devam filmleri de ortaya çıktı.
.jpg)
1986'da Clarke, Amerika Bilimkurgu Yazarları tarafından Büyük Üstat seçildi.[26]
İlk olarak 1962'de çocuk felcine yakalanmış olan kendisine 1988'de çocuk felci sonrası sendromu teşhisi konuldu ve daha sonra çoğu zaman tekerlekli sandalye kullanmak zorunda kaldı.[19] Clarke uzun yıllar İngiliz Çocuk Felci Derneğinin patron yardımcısıydı.[27]
1989 Kraliçe'nin Doğum Günü Törenlerinde Clarke, "Sri Lanka'daki İngiliz kültürel çıkarlarına hizmetlerinden dolayı" Britanya İmparatorluk Düzeni Komutanı (CBE) olarak atandı.[28] Aynı yıl, 1989'dan 2004'e kadar görev yapan Uluslararası Uzay Üniversitesinin ilk rektörü oldu. Ayrıca 1979'dan 2002'ye kadar Sri Lanka'daki Moratuwa Üniversitesinin rektörü olarak görev yaptı.
1994'te Clarke bir bilimkurgu filminde rol aldı. Sahte bir haber programı şeklinde sunulan kıyamet benzeri bir uzaylı ilk temas senaryosunu konu alan Amerikan yapımı Without Warning filminde kendisini canlandırdı.
Clarke ayrıca gorillerin korunmasını teşvik etme konusunda aktif hâle geldi ve gorillerin korunması için mücadele eden Goril Örgütünün patronu oldu.[29] Cep telefonu üretimi için tantal madenciliği 2001 yılında gorilleri tehdit ettiğinde, onların davasına ses verdi.[30] Kurduğu dalış mağazası, Arthur C. Clarke Vakfı aracılığıyla Trincomalee'den faaliyet göstermeye devam etmektedir.[31]
1953 yılında Florida'ya yaptığı gezi[32] esnasında tanıştığı 22 yaşındaki, tek çocuklu bir dul olan Amerikalı Marilyn Mayfield ile evlendi. Altı ay sonra ayrıldılar. Boşanma davaları 1964'e kadar sürdü.[33] Clarke evliliği hakkında "başından beri uyumsuz bir evlilikti" dedi. The Fountains of Paradise adlı romanını ithaf ettiği[34] ve "yaşam boyunca mükemmel arkadaş" diye tarif ettiği Sri Lankalı Leslie Ekanayake ile yakın ilişkisi vardı. Kendisinden yaklaşık otuz yıl önce ölen Ekanayake ile Colombo'da aynı yere gömüldüler. Stanley Kubrick'in biyografisinde Clarke'ın Sri Lanka'ya yerleşme sebebi olarak Sri Lanka kanunlarının eşcinselliğe daha toleranslı olması gösterilir. Clarke kendisinin eşcinsel olup olmadığını soran gazetecilere "Hayır, sadece ılımlı neşeliyim." demiştir. Michael Moorcock yazdığı bir yazıda "Onun eşcinsel olduğunu herkes biliyordu. 1950'lerde erkek arkadaşıyla birlikte yemeğe giderdik." demiştir.
Clarke 1986 yılında Playboy dergisine verdiği bir röportajda kendisine yöneltilen "Hiç biseksüel ilişki yaşadınız mı?" sorusuna "Elbette. Kim yaşamamıştır ki?" şeklinde cevap vermiştir.
Clarke'ın kişisel hatıralarını yazdığı bir koleksiyon da mevcuttur. Bu hatıralar İngiltere'deki kardeşi Fred Clarke tarafından saklanmaktadır. Clarke kişisel günlüklerinin ve hatıralarının ölümünden 30 yıl sonra yayımlanacağını belirtmiştir. Nedeni sorulunca "İçeriğinde utandırıcı şeyler olabilir" demiştir.
Çocukluğunda yakalandığı bir hastalık nedeniyle yaklaşık 30 yıl tekerlekli sandalye kullanan Clarke, 50 yıldır yaşadığı Sri Lanka'da, ölümünden 4 gün önce hastaneye kaldırıldı ve 19 Mart 2008 günü, solunum yetmezliği sonucu hayatını kaybetti.[35]
Remove ads
Clarke'ın dine bakışı biraz karışık olsa da eserlerinde dinsel ve ruhsal ögelere yer verir. "Bilgiye giden her yol Tanrı'ya veya gerçeğe giden yoldur." demiştir. Clarke kendisini "Tanrı konseptiyle büyülenmiş" biri olarak tasvir eder. Kraliyet Hava Kuvvetleri'ne girdiği zaman köpeğine İngiltere Kilisesi yerine Panteist tasması takılmasını istemiştir. 2000 yılında Sri Lanka gazetelerinden birine verdiği röportajda "Tanrı'ya veya ölümden sonraki hayata inanmıyorum." demiş ve kendini ateist olarak tanımlamıştır. Clarke'a International Academy of Humanism tarafından hümanizm ödülü verilmiştir. Clarke ayrıca kendisinin "gizli Budist" olduğunu belirtmiş ve Budizmin din olmadığını ifade etmiştir. Gençlik yıllarında dine çok az alaka göstermiştir. Hatta evlendikten birkaç ay sonra eşinin sıkı bir Presbiteryen olduğunu öğrenmiştir.
Clarke, Alan Watts ile yaptığı söyleşide; dinleri bunca zaman savaşları ve zulümleri durduramadıkları için affetmediğini söylemiştir. Cenaze töreniyle alakalı bıraktığı vasiyette: "Cenazemde kesinlikle dini herhangi bir tören düzenlenmesin." demiştir.
Clarke'ın en meşhur sözlerinden biri: "İnsanlığın en büyük trajedilerinden biri ahlakın din tarafından ele geçirilmesidir."
Remove ads
- Against the Fall of Night (1948, 1953) The City and the Stars'ın özgün versiyonu.
- Prelude to Space (1951)
- The Sands of Mars (1951)
- Islands in the Sky (1952)
- Çocukluğun Sonu (1953)
- Earthlight (1955)
- The City and the Stars (1956)
- The Deep Range (1957)
- A Fall of Moondust (1961)
- Dolphin Island - A Story of the People of the Sea (1963)
- Glide Path (1963)
- 2001: Bir Uzay Macerası (1968)
- Rama ile Buluşma (1973)
- Imperial Earth (1976)
- The Fountains of Paradise (1979)
- 2010: Odyssey Two (1982)
- The Songs of Distant Earth (1986)
- 2061: Odyssey Three (1987)
- The Ghost from the Grand Banks (1990)
- The Hammer of God (1993)
- 3001: The Final Odyssey (1997)
Remove ads
- Expedition to Earth (1953)
- Reach for Tomorrow (1956)
- Tales from the White Hart (1957)
- The Other Side of the Sky (1958)
- Tales of Ten Worlds (1962)
- The Nine Billion Names of God (1967)
- Of Time and Stars (1972)
- The Wind from the Sun (1972)
- The Best of Arthur C. Clarke (1973)
- The Sentinel (1983)
- Tales From Planet Earth (1990)
- The Collected Stories of Arthur C. Clarke (2001)
Bu ses dosyası 20-04-2010 tarihli sürümünden üretilmiştir ve bu tarihten sonra madde yapılmış olan eklemeleri kapsamamaktadır. (Medya yardım)
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads