Makedonya (antik krallık)

Makedonya Krallığı veya Makedonya İmparatorluğu (Antik Yunanca: Μακεδονία [Makedonía]), Eski Yunan ve Klasik Yunan zamanlarında bulunan bir krallıktır. Ayrıca Helenistik Dönem Yunanistan'ının baskın devletiydi. Krallık başlangıçta Argead hanedanı tarafından yönetilmekteydi. Ardından Antipatrid ve Antigonif hanedanları tarafından yönetildiler. Antik Makedonlar'ın evi olarak Yunan yarımadasının kuzeydoğusunda ön krallıklardandı. Batıda Epir,kuzeyde Paenoia (devlet) ile, doğuda Trakya ile güneyde ise Teselya ile sınırlarını paylaşıyordu.

Başlığın diğer anlamları için Makedonya (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Μακεδονία Makedonía Makedonya Krallığı
MÖ 800-MÖ 146
Vergina Güneşi
Büyük iskender döneminde Makedonya.
Başkent	Aigai Pella (MÖ 400'den sonra.)
Yaygın dil(ler)	Antik Makedonca Antik Yunanca (sonradan) Koini (sonradan)
Hükûmet	Monarşi
Kral
Tarihçe
• Kuruluşu MÖ 800 • III. Amyntas'ın Makedonları birleştirmesi MÖ 382 • En geniş sınırlara ulaşılması MÖ 323 • IV. Makedonya Savaşı sonunda Roma Cumhuriyeti tarafından ele geçirilmesi MÖ 146 • Dağılışı MÖ 146
Para birimi	Drahmi
Öncüller Ardıllar Yunan Karanlık Çağı Attalos Hanedanı Selevkos İmparatorluğu Ptolemaios Hanedanı Makedonya (Roma eyaleti)
Son güncelleme: 15:39, 6 Kasım 2010 (UTC)

MÖ 4. yüzyıldan önce Makedonya büyük şehir devletleri olan Atina ve Sparta ve Thebai (Yunanistan) şehirlerin etki alanlarından uzaktı ve Ahameniş İmparatorluğu'na bağlı sayılabilirdi. Argead Kralı II. Filip döneminde MÖ 359-336 arasında Yunanistan'ın ana topraklarını kontrol ettiler. Trakyalı Odrysian Krallığı'nı ise diplomasi ve fetihle ele geçirdi. Makedon birliği olan falankslar sarissa mızraklarıyla reform edildi ve Antik güçler olan Atina ve Thebai şehirlerini MÖ 338 yılında Chaeronea Savaşı'nda yendi. II. Filip'in oğlu Büyük İskender Yunan devletlerinin oluşturduğu federasyonun lideriydi ve Thebai (Yunanistan) şehrinin isyan etmesiyle babasının da asıl amacı olan Yunanistan'ın tamamını yönetme arzusuna kavuştu. İskender'in bir sonraki amacı ise fetih seferlerini başlatmasıydı. O Ahameniş İmparatorluğu'nu yıktı ve İndus Nehri'ne kadar olan toprakları fethetti.  Kısa bir dönemde imparatorluğu dünyanın en güçlü devleti oldu. Hellenistik devletler içinse Antik Yunan Medeniyeti başladı. Yunan sanat ve edebiyatı yeni fethedilen topraklarda yayıldı ve felsefede, mühendislikte, bilimde olan gelişmeler Antik dünyanın çoğunda yayıldı. İskender'in öğretmeni Aristoteles'in yazdıkları ise Batı felsefesinin temelini oluşturdu.

İskender'in MÖ 323 yılında ölmesinden sonra ise İskender'in ardılı olabilmek için Diadochi Savaşı yapıldı. Taht kavgaları ise İskender'in kısa ömürlü imparatorluğunun parçalanmasına neden oldu. Krallık Makedonya, Ptolemaios Krallığı Seleukos İmparatorluğu ve Pergamon Krallığı olarak dört ana parçaya bölündü. Pella, Pidna, Amfipolis gibi önemli şehirleri kontrol etmek için mücadele ettiler. Selanik gibi yeni şehirler de –tahta zorla çıkan Cassander ’in karısının adıdır – kuruldu. Roma İmparatorluğu'nun Akdeniz'de güçlenmesiyle Makedonya gerilemeye başladı. MÖ 168 yılında ise 3.Makedon Savaşıyla ise Makedon monarşisi ise yıkıldı. Yerine ise bir Roma uydu devleti oldu. 4.Makedon Savaşı'nda kısa bir diriliş olsa da MÖ 150-148 arasında Makedonya yıkıldı ve bir Roma eyaleti oldu.

Makedonyalı kralları devleti mutlak monarşi ile yönetip devletin altın ve gümüş gibi çeşitli kaynaklarını da yönetiyorlardı. Maden işletmeleriyle para basıp ordularını ve II. Filip döneminde ise donanmalarını da finanse ettiler. Diğer Diadohoi ardıl devletlerinin aksine Büyük İskender tarafından geliştirilen devlet dinine ise Makedonlar hiçbir zaman uymadılar. Yine de Makedon yöneticiler krallığın yüksek rahipleri ve Helenistik dinin yerli ve uluslararası inancının korunmasında rol oynadılar. Makedonya krallarının yetkisi teorik olarak ordu tarafından sınırlandırılırken, Makedon halkının birkaç şehri yüksek derece özerkliğe sahipti. Öyle ki halk meclisi tarafından yönetilen demokratik hükûmetler bile vardı.

Etimoloji

Makedonya adı Makedon sözcüğünden gelmekte olup uzun boylu anlamına gelmektedir. Burada uzun boylu olarak bahsedilen kişi muhtemelen bir insandır. Antik Yunancada uzun veya yüksek anlamına gelen “makros” sıfatıyla aynı köke sahiptir. İsmin asıl olarak “yüksek ovalı” veya “uzun birileri” ya da "uzun yetişkin adamlar" anlamına geldiği düşünülmektedir. Dilbilimci Robert S. P. Beekes'in iddiasına göre her iki terim de Proto-Yunancanın alt tabaka insanlarına aittir. Ayrıca Beekes bu terimlerin Hint-Avrupa dil ailesinin morfolojisi ile açıklanamayacağını da belirtmektedir.^[1]

Ordusu

Ana madde: Antik Makedon ordusu

Kaynakça

1. Johann Baptist Hofmann (1950). Etymologisches Wörterbuch des Griechischen. R. Oldenbourg.