Afganistan cumhurbaşkanı

Afganistan İslam Cumhuriyeti cumhurbaşkanı (Peştuca: د افغانستان د اسلامي جمهوریت جمهور رئیس; Farsça: رئيس جمهور جمهوری اسلامی افغانستان), anayasal olarak Afganistan İslam Cumhuriyeti'nin (2004-2021) devlet ve hükûmet başkanı ve Afganistan Silahlı Kuvvetleri başkomutanıydı.

Afganistan İslam Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı د افغانستان د اسلامي جمهوریت جمهور رئیس رئيس جمهور جمهوری اسلامی افغانستان
Cumhurbaşkanlığı forsu
Afganistan İslam Cumhuriyeti arması
Statü	Makam kaldırıldı
Üyelik	Afganistan Bakanlar Kurulu
Resmî ikamet	Arg, Kâbil
Görev süresi	5 yıl (iki kez seçilebilir)
Önceli	Afganistan Kralı (1973) Devrimci Konsey Başkanlığı Başkanı (1987)
Oluşum	17 Temmuz 1973 (51 yıl önce) (1973-07-17) (1. Cumhuriyet) 30 Eylül 1987 (36 yıl önce) (1987-09-30) (2. Cumhuriyet) 7 Aralık 2004 (19 yıl önce) (2004-12-07) (İslam Cumhuriyeti)
İlk sahibi	Muhammed Davud Han
Kaldırılma	28 Nisan 1978 (46 yıl önce) (1978-04-28) (1. Cumhuriyet) 15 Ağustos 2021 (3 yıl önce) (2021-08-15) (İslam Cumhuriyeti)
Son sahibi	Eşref Gani
Ardılı	Devrimci Konsey Başkanlığı Başkanı (1978) Afganistan İslam Emirliği Lideri (2021)
Vekil	Afganistan cumhurbaşkanı yardımcısı
Maaş	Aylık 960.000 AFN[1]
Websitesi	president.gov.af[ölü/kırık bağlantı] (15 Ağustos 2021 arşivi)

2021 Taliban saldırısı sırasında, Cumhurbaşkanı Eşref Gani 15 Ağustos 2021'de Afganistan'dan Tacikistan'a kaçtı ve başkent Kâbil'in Taliban tarafından ele geçirilmesini hızlandırdı.^[2][3] Gani kaçtıktan sonra, Taliban Arg'ı (Başkanlık sarayı) işgal etti.^[2] İki gün sonra, eski Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Emrullah Salih kendisini cumhurbaşkanı vekili ilan etti. Ancak bu, hiçbir zaman herhangi bir yabancı hükûmet tarafından siyasi bir tanınma beyanına gelmez.^[4]

Uygunluk ve seçim süreci

2004 Afganistan Anayasası'nın 62. Maddesi, cumhurbaşkanlığı makamına adayın:^[5]

• Afganistan vatandaşı olmak, Müslüman olmak, Afgan anne-babadan doğmak;
• Başka bir ülkenin vatandaşı olmamak;
• Adaylığı ilan ederken en az kırk yaşında olmak;
• İnsanlığa karşı suç işlememiş olmak, bir suçtan hüküm giymemiş veya mahkeme tarafından medeni haklardan yoksun bırakılmamış olmak;
• Daha önce birden fazla dönem başkanlık yapmamış olmak.

Yetkiler

2004 Anayasası, iki meclisli nispeten zayıf Ulusal Meclis - Halk Meclisi (Volesi Jirga) ve Yaşlılar Meclisi (Meşrano Jirga) - ile cumhurbaşkanına askeri ve yasama işleri üzerinde geniş yetkiler veriyor. Bir cumhurbaşkanı en fazla iki adet beş yıllık dönem için görev yapabilir. Hamid Karzai ilk beş yıllık görevine 2004 yılında başladı.^[6] Eşref Gani, 2014'te Karzai'nin ikinci döneminin sona ermesinin ardından bir sonraki Afganistan cumhurbaşkanı seçildi.^[7]

Cumhurbaşkanları

Ana madde: Afganistan devlet başkanları listesi § Hükümdar olmayanlar

Son seçim

Ana madde: 2019 Afganistan cumhurbaşkanlığı seçimi

Ayrıca bakınız

• Afganistan İslam Emirliği emiri
• Afganistan başbakanı
• Afganistan icra kurulu başkanları listesi

Kaynakça

1. "Afghanistan's lower house approves President Karzai's salary and expenses amount". Wadsam. 1 Haziran 2013. 30 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021.
2. Mishal Husain, Paul Adams, Malik Mudassir, Ben Wright, Jon Sopel (15 Ağustos 2021). Taliban seize power in Afghanistan as President flees country (Television production) (İngilizce). Londra: BBC News. 16 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021 – YouTube vasıtasıyla.
3. "President Ashraf Ghani leaves Afghanistan: Live". Al Jazeera. 15 Ağustos 2021. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021.
4. Reuters (17 Ağustos 2021). "Afghan vice president says he is "caretaker" president". Reuters (İngilizce). 17 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2021.
5. "The Constitution of the Islamic Republic of Afghanistan". Government of Afghanistan. 26 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2013.
6. Gall, Carlotta (4 Kasım 2004). "Election of Karzai Is Declared Official". The New York Times. 31 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021.
7. "Ashraf Ghani sworn in as new Afghan president". BBC News. 29 Eylül 2014. 25 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2021.