55'ler olayı ya da diğer adıyla Sivas Kampı,[1] 27 Mayıs Darbesinin ertesinde doğu ve güneydoğudan seçilen 55 ağa, şeyh ve aşiret reislerinin Batı Anadolu'ya sürgün edildiği bir olaydır.
Milli Birlik Komitesi, DP'lileri "Kürdistan Hükümeti tesis etmek" üzere çalışmalar yapmakla suçladı.[2][3][4] 31 Mayıs 1960'ta Cumhuriyet gazetesinde MBK'nin bu konuyla ilgili çeşitli belgeler bulduğu ve Şeyh Said'in oğlunun DP iktidarı döneminde doğuda propaganda gezileri yaptığı ortaya çıkarılmıştır.[5]
Darbeden 4 gün sonra Doğu ve Güneydoğu'dan seçilen 485 ağa ve şeyhler Sivas Kabak Yazı'da bir kampa yollanmıştır.[6][7] Bu konu hakkında Cemal Gürsel'in ileri gelen 2500 Kürdü öldürelim dediği iddia edilmektedir.[8] Sivas'taki kamp 19 Ekim 1960 tarihinde çıkan 105 numaralı Mecburi İskân Kanunu ile boşaltılıp Milli Birlik Komitesi tarafından "55 ağa" DP'yi destekliyor iddiasıyla Antalya, Isparta, İzmir, Afyon, Manisa, Denizli ve Çorum'a sürdü.[9][10][11] [12] Bu kanun 1962 yılında kaldırıldı.[11]
'Kürt hareketi' endişesi
Irak'ta Molla Mustafa Barzani'nin önderliğinde Kürdistan Demokratik Partisinin başlattığı ulusal kurtuluş mücadelesi Türkiye'nin Hakkâri, Van, Siirt, Mardin, Diyarbakır, Muş, Şırnak gibi yörelerine de etki yaratmış ve bu yörelerde Barzani'nin mücadelesi için toplama faaliyeti de başlamıştır.[13]
Molla Mustafa Barzani, toprak ağası, şeyh ve aşiret reisi olarak değerlendirilmiş ve Türkiye'de de ağa, şeyh ve aşiret reislerinin Kürt hareketini kışkırttığı düşünülmüştür. O yüzden hedef seçilmişlerdir.[13]
1961 Anayasası'nda birtakım değişiklikler yapıldı. 1924 Anayasası'nın 3. maddesi olan "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir" sözü "Egemenlik kayıtsız şartsız Türk milletinindir" şeklinde değiştirildi.[14]
55'ler (55 şeyh ve ağa)
| # | Kişiler |
|---|---|
| 1 | Şeyh Ali Rıza Fırat |
| 2 | Şeyh Selahaddin Fırat |
| 3 | Şeyh Gıyasettin Fırat |
| 4 | Şeyh Ahmet Fırat |
| 5 | Şeyh Mehmet Emin Fırat |
| 6 | Şeyh Mehmet Fuat Fırat |
| 7 | Şeyh Faruk Fırat |
| 8 | Şeyh Halit Fırat |
| 9 | Şeyh Ömer Fırat |
| 10 | Şeyh Kutbettin Septioğlu |
| 11 | Şeyh Gıyasettin Gül |
| 12 | Kinyas Kartal (Brukî Aşireti) |
| 13 | Abdulbaki Kartal (Brukî Aşireti) |
| 14 | Hamit Kartal (Brukî Aşireti) |
| 15 | Bala Kartal (Brukî Aşireti) |
| 16 | Bahattin Erdem |
| 17 | Faik Bucak |
| 18 | İsmail Hakkı Bucak |
| 19 | Hacı Ali Bucak |
| 20 | Mehmet Celal Bucak |
| 21 | Mithat Bucak |
| 22 | Hasan Abik Bucak |
| 23 | Ali Abik Bucak |
| 24 | Bekir Bucak |
| 25 | Cemil Küfrevi |
| 26 | Zeki Toker (Küfrevioğlu) |
| 27 | Abdurrezzak Ensarioğlu |
| 28 | Sait Ensarioğlu |
| 29 | Abdullah Öztürk (Sipkan Aşireti) |
| 30 | Ferzende Öztürk (Sipkan Aşireti) |
| 31 | Osman Öztürk (Sipkan Aşireti) |
| 32 | Köroğlu Öztürk (Sipkan Aşireti) |
| 33 | Feyzullah Keskin (Sipkan Aşireti) |
| 34 | Zeynel Turanlı |
| 35 | Zeki Bayar |
| 36 | Kazım Yıldırım |
| 37 | Mehmet Kayalar |
| 38 | Süleyman Yıldırım |
| 39 | Zeynel Abidin İnan |
| 40 | Hüseyin İleri |
| 41 | Sait Ramanlı |
| 42 | Reşit Çaçan (Berazî Aşireti, Burhan Çaçan'ın babası) |
| 43 | Şeyh Mehmet Emin Karadeniz |
| 44 | Mustafa Işık (Diyarbakırlı Mustafa Ağa) |
| 45 | İbrahim Abikoğlu |
| 46 | Hacı Topo Aktoprak |
| 47 | Mehmet Dal |
| 48 | Abdulkadir Ekinci |
| 49 | Şamil Peker |
| 50 | Abdülkadir Karakuş |
| 51 | Mecit Yalçın |
| 52 | Derviş Yakut |
| 53 | Cafer Yağızer (Ertoşî Aşireti) |
| 54 | Ebubekir Ertaş (GRAVİ Aşireti) |
| 55 | Mahmut Ertuş (Ertoşî Aşireti) |
Dış bağlantılar
Notlar
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
