Çatısız Kuralsız

Çatısız Kuralsız ya da Yersiz Yurtsuz (Fransızca orijinal adı: Sans toit ni loi) yönetmen Agnès Varda tarafından 1985 yılında çekilen bir Fransız drama filmidir. Filmin konusunu sınırsız bir özgürlük içinde yaşamak isteyen bir kadın oluşturur. Bu kadın (Mona) Güney Fransa boyunca dolaşmakta, otostop çekmekte ve çeşitli insanlarla tanışmaktadır. Belgeselvari bir biçimde anlatılan Mona'nın hikâyesi kısmen karşılaştığı insanların onun hakkındaki düşüncelerini aktardıkları röportajlar ile kesilir.

Çatısız Kuralsız

Sans toit ni loi
Yönetmen	Agnès Varda
Yapımcı	Oury Milshtein
Oyuncular	Sandrine Bonnaire Macha Méril Yolande Moreau
Renk	Renkli
Yapım yılı	1985
Süre	105 Dakika
Ülke	Fransa
Dil	Fransızca
Hasılat	$8.1 million[1]
Diğer adları	Yersiz Yurtsuz

Yönetmen Agnès Varda film hakkında verdiği bir röportajında özgürlük düşüncesini medite edecek, etkileyici iyi düşünülmüş ancak birkaç parçası eksik bir yapboza benzeyen bir film yapmak istedim demiştir.

İçerik

Kuzey Afrikalı bir çiftçi, üzüm bağları arasında gece yarısı donarak ölmüş olan bir kadın (Mona) görür. Bu sahneyi takiben donarak ölen bu kadının son haftalarını nasıl geçirdiği anlatılır. Bunlar çoğunlukla bu gezgin kadının çeşitli insanlarla olan karşılaşmalarını ele almaktadır. Bu insanların arasında bir benzinci, çınar ağaçları hakkında araştırma yürüten bir profesör, felsefe üzerine yüksek lisans yapmış ancak şehir hayatını terk ederek doğada yaşayan, hayvancılık ile uğraşan ve peynir üreten bir entelektüel ve Fas kökenli bir tarla işçisi bulunmaktadır. Bunların dışında Mona, kamp yaptığı bir mezarlıktan kovulmuş, bir tarlaya patates ekme ve bir porno filmde oynama teklifleri almıştır.

Mona filmde sürekli olarak özgürlüğünün tehlikeye düştüğünü hissettiği anlarda seyahatine devam etmektedir. Ölümü de aynı şekilde tesadüfen olmuştur. Bir yangın sonrası eşyalarını kaybeder ve yakınlardaki bir tarlaya kaçar. Orada ayağı takılır ve bir çukura düşer ve düştüğü çukur içerisinde kımıldamadan kalır. Film Mona'nın kim olduğu yönünde hiçbir bilgi vermemektedir. Mona kendi geçmişi hakkında neredeyse hiç konuşmamaktadır.

Arka plan

Fransız Yeni Dalgası yönetmenlerinden olan Agnès Varda'nın ilk filmi olan çatısız kuralsız, 1985 yılında Venedik Uluslararası Film Festivali'nde Altın Aslan ödülünü almıştır. Varda bu filmi öncesi çeşitli belgeseller çevirmiştir. Başrol oyuncusu Sandrine Bonnaire 1986 yılında oyunculuğundan ötürü kendisinin ikinci César ödülünü kazanmış ve uluslararası olarak tanınmasına yol açmıştır. Bu ün, kendisine aynı zaman da Los Angeles Film Eleştirmenleri Birliğince de ödüllendirilmiştir.

Filmin anlatış yöntemini belirlerken Agnès Varda Orson Welles'in klasik eseri Yurttaş Kane eserini örnek aldığını ifade etmiştir. Buna göre ana karakter hakkında verilen bilgiler, yan karakterlerin düşünceleri aracılığıyla iletilmektedir.^[2] Buna göre filmin merkezinde başrol oyuncusu Mona'dan ziyade, ona rastlayan insanların düşünceleri yer almaktadır.^[3]

Eleştiriler

Michal Quigley yönetmen Varda'nın her zaman seyircilerin anlam yaratımına katılımından heyecan duyduğunu ve buna uygun olarak yabancıların düşüncelerini merkeze alan bir film çektiğini söylemiştir^[4]

Dipnotlar

1. JP. "Sans toît ni loi (1985)- JPBox-Office". www.jpbox-office.com. 16 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2018.
2. zitiert im Essay von Sandy Flitterman-Lewis über den Film 4 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
3. zitiert in Sandy Flitterman-Lewis To Desire Differently: Feminism and French Cinema, Chicago, University of Illinois Press, 1990.
4. Varda, who has always been fascinated with the audience's participation in the production of meaning, has created a film in which the reactions of secondary characters build a portrait of an enigmatic woman. Quigley, Essay zum Film 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.