Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihî Alanı

Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı
Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alanı
Tür	Tarihî alan
Konum	Eceabat, Çanakkale, Türkiye
Koordinatlar	Çamburnu Mevkii
Yüzölçümü	33.000 hektar
Açılış	25 Mayıs 1973
Kapanış	28 Haziran 2014
İşletmeci	Kültür ve Turizm Bakanlığı
Durum	Faaliyette
Resmî site	catab.kulturturizm.gov.tr

Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihî Alanı, Çanakkale ili sınırları içerisinde, Gelibolu yarımadasının güney ucunda, Eceabat ilçesinin hemen hemen tamamını kapsayan ve Çanakkale Boğazı'nın Avrupa yakasında 33.000 hektarlık bir alanı içeren büyük bir alandır. 1973'te millî park olarak kurulmuş olup imara açılabilmesi amacıyla 2014 yılında millî park statüsünden çıkartılmış ve tarihî alan olarak sınıflandırılmıştır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Pratik Bilgiler Tür, Konum ...

Kapat

Remove ads

Tarihçe

Orman Bakanlığının önerisi ile 33.000 ha alanı olan Gelibolu Yarımadası, önce Bakanlar Kurulunun 7/6477 sayılı kararı ile 25 Mayıs 1973 tarihinde "orman rejimi" içine alınmıştır. Ardından özellikle tarihi ve bunun yanında tabii niteliklerinden dolayı, 22 Kasım 1973 tarihinde de, başyapıt olarak da Şehitler Abidesi ile birlikte, millî park ilan edilmiştir. 4533 sayılı Gelibolu Yarımadası Tarihî Millî Parkı Kanunu çıkartılmıştır.

Söz konusu yasada millî parkın korunması, geliştirilmesi, yönetimi, tanıtılması ile ilgili esasların ortaya konulduğu uzun devreli gelişme planı ODTÜ tarafından hazırlanmış ve 23 Aralık 2003 tarihinde onaylanmıştır. Planda öngörülen projeler, yeni ismi ile Doğa Koruma ve Millî Parklar Genel Müdürlüğü sorumluluğunda uygulanmaya başlanmıştır. Uzun devreli gelişme planının millî parkta uygulaması da dünyada ilk kez uluslararası ihale ile belirlenmiştir. İhaleyi, doğal ve tarihi dokuya zarar vermeden ziyaretçilerin de millî parktan azami derecede yararlanmasını öngören projesi ile bir Norveç firması kazanmıştır. Ardından proje hayata geçirilmiştir.^[1]

Bu projeler kapsamında, Gelibolu Yarımadası Tarihi Millî Parkı alanını en iyi temsil edebilecek logo yarışması açılmıştır. Yarışmaya 416 adet logo çalışması katılmıştır. 28.11.2004 tarihinde toplanan jüri, ödül alacak altı adet logo çalışması arasından birincilik Ödülünü, Ayşen Tuğba Doruk tarafından hazırlanan logoya vermiştir.^[1] 2004 ve 2005 yıllarında Gelibolu Yarımadası'nın içinde bulunduğu millî parkta yer alan şehitlikler ve diğer eserler köklü bir bakım ya da renovasyondan geçirilerek 18 Mart 2005 tarihinde tekrar ziyaretçilerin hizmetine açıldı.^[2]

28 Haziran 2014 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe giren 6546 sayılı Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihî Alan Başkanlığı Kurulması Hakkında Kanun ile millî park vasfı kaldırılmış ve tarihî alan olarak yeniden sınıflandırılmıştır.^[3]

Remove ads

Ulaşım

Park'a Edirne ve İstanbul'dan Tekirdağ ve Gelibolu yolu ile; Ankara, Bursa ve İzmir'den ise Çanakkale'den Kilitbahir ve Eceabat'a düzenlenen feribot seferiyle ulaşılır. En yakın havaalanı Çanakkale'dedir. Çanakkale Havaalanı'na Ankara ve İstanbul'dan THY'nin tarifeli uçuşlarıyla ulaşmak mümkündür.^[4]

Özellikler

I. Dünya Savaşı Çanakkale Deniz ve Kara Muharebelerinin yapıldığı yerler Gelibolu Yarımadası içerisindedir. Ayrıca batık gemiler, toplar, siperler, kaleler ve burçlardan ve savaşla ilgili yüzlerce başka kalıntıdan oluşan geniş bir yelpazenin yanı sıra 60.000'i aşan Türk şehidinin ve yine 250.000'i aşan Avustralya, Yeni Zelanda, İngiliz ve Fransız askerlerinin savaş mezarları ve anıtları buradadır.

Muharebe alanları, savaş mezarları, anıtlar ve savaşla ilgili kalıntılar "tarihi sit alanı" ve "kültürel varlık" olarak tescil edilmiştir. Ayrıca MÖ 4000 tarihine dek giden birçok "Arkeolojik sit alanı ve anıtı" vardır. Çok çeşitli "doğal sit alanları ve anıtlar" içerisinde ise kumsallar, koyaklar, Akdeniz çalıları(maki) ile karışık koru parçaları, çarpıcı görünümlü jeolojik ve jeomorfolojik oluşumlar, bir tuz gölü(yakın zamana kadar bir kıyı gölüydü) ve 15. yüzyıl askeri mimarisinin eşsiz örneklerini içeren ilginç bir "kültürel miras" koleksiyonu vardır.

Remove ads

Şehitlikler ve eserler

Çanakkale Meydan Muharebeleri, Türk milletinin en zor döneminde dünyanın en güçlü devletlerine karşı koyduğu bir savunma destanıdır. Bu muharebelerde, harbin gerçekleştiği cephe ve tabyalardan bazıları şu şekil arşivlerde geçmekle beraber, bütün şehitlikler adlandırılırken verilen listedeki cephelere göre isimlendirilmişlerdir:

"Ağıldere, Anafartalar, Arıburnu, Bahrısefid Boğazı, Cesarettepe, Conk Bayırı, Conk Tepe, Çatlaktepe, Çanakkkale, Erenköy, Ertuğrul, Esnay-ı Harp, Gelibolu, Horhortepe, İntepe, Kabatepe, Kanlısırt, Kanlıtepe, Karakaş tepeler, Keçidere, Kerevizdere, Kılıçbayırı, Kireçtepe, Kirte, Kocaçimen, Kumkale, Lapseki, Eceabat (Mydos), Merkeztepe, Mestantepe, Orhaniye, Ovacık, Seddülbahir, Seddülbahir Kudüs Beytepe, Sandıklıtepe, Sarıbayır, Sığındere, Sığındere-Eski Hisarlık, Soğandere, Soğanlıdere, Suvla, Tengertepe, Topluhisar, Yassıtepe, Yeşilsırt, Yusufcuktepe, Zebnebarın Gediği, Zığındere (bazı kaynaklarda Sığındere olarak verilmiş)."^[5]

Tarihî alan sınırları

Alanın batısı, güneyi ve doğusu sırasıyla Ege Denizi ve Çanakkale Boğazı tarafından çevrilmiştir. Ancak alanın kuzeyinde karasal sınır söz konusu. Çanakkale'nin Eceabat ilçesinin toplam 12 adet yerleşim birimlerinden 8 tanesi tarihî alan içinde kalmaktadır. Bunlar; Alçıtepe, Behramlı, Bigalı, Büyükanafarta, Kilitbahir, Kocadere, Küçükanafarta ve Seddülbahir köyleridir.

Tarihî alan dışı yerleşimler ise toplam 4 tanedir: Beşyol, Kumköy, Yalova ve Yolağzı. Bu yerleşimler haritada kırmızı ile işaretlenmişlerdir. Her ne kadar tarihî alan sınırları dışında olsalar da bu köylerde de savaş mezarlığı ya da şehitlikler mevcut olup tarihî alan sınırlarına çok yakındırlar.^[6]

Remove ads

Hizmetler ve konaklama

Tabii çevrenin zengin güzellikleri ve savaş alanları dışında, Kabatepe'deki müze, piknik ve kamp alanlarından faydalanılabilinir. Ayrıca Eceabat İdare ve Ziyaretçi Merkezi ile buradaki günübirlik alan ve kır gazinosundan faydalanmak mümkündür. Çadır ve karavanla konaklama imkânı mevcuttur.