Yenisey dilleri, Orta Sibirya'da Yenisey Nehri yakınlarında konuşulan bir dil ailesidir. Ket dili hariç gruptaki diğer dillerin soyu tükenmiştir. Yenisey dilleri, Kuzey Amerika'daki Kızılderili Na-Dene dilleri ile birlikte Dene-Yenisey dil ailesi altında sınıflandırılması önerilmektedir. Tonlamalı dillerdir.
| Yenisey dilleri | |
|---|---|
| Coğrafi dağılım | Günümüzde Yenisey Nehri boyunca tarihsel olarak Sibirya ve Moğolistan'ın büyük bölümüne yayılmıştır |
| Sınıflandırma | Denesey
|
| Alt bölümler |
|
| ISO 639-2 / 5 | xxx |
 Yenisey dilleri coğrafyası. 17. yy. (kırmızı çizgili) ve 20. yy (halkalı kırmızı). | |
 1600 yılında yenisey dillerinin dağılımı | |
Göl ve nehir isimleri ve genetik verilerin incelenmesine dayanarak dil ailesinin geçmişte Kuzey Çin ve Moğolistan'ı da kapsamış çok daha geniş bir alanda konuşulmuş olduğu tahmin edilmektedir.[1] Buna ek olarak 17. yüzyıldan beri kayıtlara dayanarak dil grubunun kuzeye doğru göç ettiği tespit edilmiştir. Proto-Yenisey urheimatının Baykal Gölü'nün güneyinde kaldığı kabul edilmektedir.[2]
Vovin ve bazı diğer araştırmacılar Hiung-nu yönetici sınıfının günümüzde soyu tükenmiş Pumpokol gibi bir Güney Yenisey dili konuştuğunu öne sürmüştür.[3] Bu savı destekleyen araştırmacılara göre Han, Kağan, Tarkan ve Tengri gibi Moğol ve Türk dillerinde yer alan çeşitli kelimeler alıntı olup kökenleri Yenisey dillerine dayanmaktadır.[4] Kuzey Çin'de Sonraki Chao'yu yönetmiş Jielerin dillerinin de Pumpokol benzeri bir dil olduğu öne sürülmektedir.[5]
Yenisey dilleri [İngilizce Yeniseian, Yeniseic; Rusça Енисейские языки)
- Kuzey Yenisey dilleri [İngilizce Northern Yeniseian; Rusça Кетско-югская группа]
- Ketçe [kendilerince остыганна ка’; İngilizce Ket, Yenisei-Ostyak; Rusça кетский, имбатский, енисейско-остяцкий]. Eskiden Yenisey Ostyakçası adıyla anılırdı. Ketler arasında konuşanı birkaç yüzdür ve özellikle korunması gereken dillerdendir.
- † Yuğca [İngilizce Yugh, Yug; Rusça югский]. Yok olmak üzeredir.
- Sım Yuğcası [İngilizce Yug, Sym-Ket; Rusça сымский]. Yok olmuştur.
- Asıl Yuğca [İngilizce Yugh; Rusça югский]. Konuşanı bir iki kişi olup yok olmak üzeredir.
- Güney Yenisey dilleri [İngilizce Southern Yeniseian]
- Kot-Asan dilleri [İngilizce Kott-Assan; Rusça Ассано-коттская группа]
- † Kotça [İngilizce Kott; Rusça коттский]. 1800'lerin ortalarında yok oldu.
- † Asanca [İngilizce Assan; Rusça ассанский]. 1800'lerde yok oldu.
- Arin-Pumpokol dilleri [İngilizce Arin-Pumpokol; Rusça Арино-пумпокольская группа]
- † Arince [İngilizce Arin; Rusça аринский]. 1800'lerde yok oldu.
- † Pumpokolca [İngilizce Pumpokol; Rusça пумпокольский). 1750'lerde yok oldu.
- Kot-Asan dilleri [İngilizce Kott-Assan; Rusça Ассано-коттская группа]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
