Yaşar Kemal
Türk yazar ve şair (1923–2015) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Kemal Sadık Gökçeli[8] veya bilinen adıyla Yaşar Kemal (6 Ekim 1923, Hemite, Osmaniye[9] – 28 Şubat 2015, İstanbul), Türk roman ve hikâye yazarı, şair ve aktivisttir.[10][11][12] Türk edebiyatının en önde gelen yazarlarından biri olarak kabul edilen Yaşar Kemal, yaşamı boyunca pek çok ödül almış ve Nobel Edebiyat Ödülü'ne aday gösterilmiştir.[13][14][15] En ünlü eseri, yaklaşık 32 yılda tamamladığı İnce Memed roman serisidir.[16]
Yaşar Kemal | |
---|---|
Doğum | Kemal Sadık Gökçeli 6 Ekim 1923(1923-10-06) Hemite, Osmaniye, Türkiye |
Ölüm | 28 Şubat 2015 (91 yaşında) İstanbul, Türkiye |
Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul, Türkiye |
Takma ad | Yaşar Kemal |
Meslek | Yazar |
Dil | Türkçe |
Milliyet | Türk |
Vatandaşlık | Türkiye |
Dönem | 1943–2015 |
Tür | Roman, şiir, öykü |
Önemli eser | İnce Memed (1955–1987) |
Önemli ödülleri | Tüm Liste |
Evlilikler | Thilda Serrero (e. 1952; ö. 2001) Ayşe Semiha Baban (e. 2002; ö. 2015) |
Yaşar Kemal 1939'da, henüz 16 yaşındayken, Seyhan adlı ilk şiirini Görüşler adlı dergide yayımladı.[17] Ortaokuldan ayrıldıktan sonra folklor derlemelerine başladı. 1940–1941 arasında Çukurova ve Toroslardan derlediği ağıtları içeren ilk kitabı olan Ağıtlar, 1943'te Adana Halkevi dergisi tarafından basıldı.[8] Kayseri'de askerliğini yaptığı sırada, 23 yaşındayken, ilk hikâyesi olan Pis Hikâye'yi yazdı.[18] 1948'de Bebek hikâyesinin ardından Dükkâncı'yı yazdı. 1940'lı yıllarda Adana'da çıkan Çığ dergisi çevresinde Pertev Naili Boratav, Nurullah Ataç, Güzin Dino gibi ünlü isimlerle tanıştı.[19] Özellikle ressam Abidin Dino'nun ağabeyi Arif Dino ile kurduğu yakınlık, onun düşün ve yazın dünyasının gelişimini önemli ölçüde etkiledi.[19] "Kemal Sadık Gökçeli" adıyla çeşitli yayınlarda yazarken, "Yaşar Kemal" adını ise ilk olarak Cumhuriyet gazetesine girince kullandı ve 1951–1963 yılları arasında bu gazetede fıkra ve röportaj yazarı olarak çalıştı.[20] Bu dönemde Anadolu insanının iktisadi ve toplumsal sorunlarını dile getirdiği röportajları ile tanınmaya başladı. 1952'de, ilk öykü kitabı olan Sarı Sıcak'ı yayımladı.[21] 1947'de, kendisini büyük üne kavuşturacak olan İnce Memed romanının ilk cildini yazdı, fakat yarım bıraktı. Eseri 1953–1954'te ancak bitirdi ve o yıllarda Cumhuriyet gazetesinde tefrika edildi; 1955'te de Çağlayan Yayınları tarafından iki ciltlik kitap hâlinde basıldı.[22] Roman, ağalara karşı Çukurova'nın yoksul halkına arka çıkan "İnce Memed" adlı karakterin halkı için savaşmasını konu almaktadır. Dört ciltten oluşan seri, otuz iki yılda tamamlandı.
Yaşar Kemal pek çok yapıtında Anadolu'nun efsane ve masallarından yararlandı. Ayrıca PEN Yazarlar Derneği üyesiydi. Hayatı boyunca yerli ve uluslararası toplam 38 ödül aldı.[23] Nobel Edebiyat Ödülü'ne Türkiye'den aday gösterilen ilk yazar oldu.[24] 1952–2001 yılları arasında Thilda Serrero ile evli kalan Yaşar Kemal, eşinin 2001'deki ölümünün ardından 2002 yılında Ayşe Semiha Baban ile ikinci evliliğini yaptı. 28 Şubat 2015 tarihinde, 91 yaşındayken, organ yetmezliği sebebiyle yoğun bakımda olduğu hastanede öldü. Cenazesi 2 Mart 2015 tarihinde düzenlenen törenin ardından Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.[25][26][27]
Kürt kökenli olan Yaşar Kemal; 1990'lı yılların ortasında, PKK ve Türk güvenlik güçleri arasında yaşanan silahlı çatışmaları eleştirdi. Çeşitli makalelerinde "Kürt Sorunu" hakkında kişisel görüşlerini yazdı. Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin azınlıklara, özellikle de Kürtlere karşı ırkçı tavırlar içerisinde bulunduğunu belirten Yaşar Kemal, yazdığı yazılar nedeniyle Türk mahkemelerince çeşitli cezalar aldı. Kürt aktivistleri desteklediği için "ayrılıkçı propaganda" suçlaması ile yargılandı.[28][29][30] Ayrıca Yaşar Kemal'in, Atatürk'ün 1930'lardaki dil reformlarından sonra Türkçenin edebi bir dil olarak düşüşe geçmesinden sonraki ilk yıllarda Türk edebiyatına önemli katkılarda bulunduğu söylenilir.[31][32]
İnce Memed I, Ağrıdağı Efsanesi, İnce Memed II, Kuşlar da Gitti, İnce Memed III eserleri yazarın en çok satan kitaplarıdır.[33] D&R'ın 146 mağazası ve internet satışları baz alınarak belirlenen verilere göre, yazarın ölümünden sonraki hafta kitaplarının satışları %417 arttı. İnce Memed eseri, Hürriyet gazetesi tarafından 2017'de oluşturulan yüz kişilik jüri tarafından belirlenen "Türk Edebiyatının Gelmiş Geçmiş En İyi 100 Romanı" listesinde 1 numara seçildi.[34]