Yahya İbrahim Hasan Sinvar (Arapça: يحيى السنوار, romanize: Yaḥyá el-Sinvār veya bilinen ismiyle Yehya Sinvar;[2] 29 Ekim 1962 - 16 Ekim 2024) Filistinli politikacı ve Hamas lideridir.[3][4] İsmail Haniye'nin yerine geçtiği Şubat 2017'den ölümüne Gazze'deki lideridir.[5][6] Yahya Sinvar Hamas'ın güvenlik aygıtının kurucularından biriydi.[7][8] İsrail ile işbirliği yaptığından şüphelenilen kişileri öldürmesi sebebiyle İsrailliler ona "Han Yunus Kasabı" lakabını taktı.[9][10]
| Yahya Sinvar | |
|---|---|
 | |
| 2012'de Sinvar | |
| Hamas Siyasi Büro Başkanı | |
| Görev süresi 6 Ağustos 2024 - 16 Ekim 2024 | |
| Yerine geldiği | İsmail Haniye |
| Yerine gelen | Halid Meşal |
| Gazze Şeridi'ndeki Hamas Şefi[1] | |
| Görev süresi 13 Şubat 2017 - 16 Ekim 2024 | |
| Yerine geldiği | İsmail Haniye |
| Başbakan | Mohammed Awad Issam al-Da'alis |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 29 Ekim 1962 Han Yunus, Gazze Şeridi |
| Ölüm | 16 Ekim 2024 (61 yaşında) Refah, Filistin |
| Milliyeti | Filistinli |
| Partisi | Hamas |
| Dini | Sünni İslam |
1962'de Mısır yönetimindeki Gazze'de bulunan Han Yunus mülteci kampında doğdu. 1948 Arap-İsrail Savaşı sırasında ailesi Mecdel Askalan'dan (Aşkelon) sürüldü veya kaçtı. Eğitimini Gazze İslam Üniversitesi'nde tamamladı ve burada Arapça Çalışmaları alanında lisans derecesi aldı.
1989'da iki İsrail askerinin ve işbirlikçi olarak gördüğü dört Filistinlinin kaçırılıp öldürülmesini organize ederek İsrail tarafından dört kez müebbet hapis cezasına çarptırıldı. 2011'de kaçırılan bir İsrail askeri karşılığında yapılan esir takasında 1.026 kişiyle birlikte serbest bırakılana kadar 22 yıl hapis yattı.[5] 2017 yılında Hamas'ın lideri olarak seçildi ve ertesi yıl "barışçıl, halk direnişini" sürdürme iddiasında bulundu, ancak daha sonra bu pozisyonunu terk etti.[11] Hamas lideri olarak 2021 yılında yeniden seçildi ve o yıl İsrail tarafından bir suikast girişimine maruz kaldı.
Eylül 2015'te Sinvar Amerika Birleşik Devletleri hükûmeti tarafından terörist olarak tanımlandı[7] ve Hamas ve İzzeddin El Kassam Tugayları da Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği ve diğer ülke ve kuruluşlar tarafından terör örgütü olarak tanımlandı.
Erken yaşamı
Yahya İbrahim Hasan Sinvar 1962 yılında, Gazze Şeridi'nin Mısır yönetimi altında olduğu dönemde Han Yunus mülteci kampında doğdu ve ilk yıllarını burada geçirdi. Ailesi 1948 Arap-İsrail Savaşı sırasında Al-Majdal Asqalan'dan (Aşkelon) ayrılmak zorunda kaldı ve Gazze Şeridi'ne sığındı. Liseyi Han Yunus Erkek Ortaokulu'nda bitirdikten sonra Gazze İslam Üniversitesi'ne devam etti ve burada Arapça Çalışmaları alanında lisans derecesi aldı.[12][13]
Kariyer
Sinvar ilk olarak 1982 yılında yıkıcı faaliyetler nedeniyle tutuklandı ve birkaç ay Far'a hapishanesinde yattı; burada Salah Şehade de dahil olmak üzere diğer Filistinli aktivistlerle tanıştı ve kendini Filistin davasına adadı.[14] 1985'te tekrar tutuklanan Sinvar,[6] serbest bırakıldıktan sonra Rawhi Mushtaha ile birlikte, diğerlerinin yanı sıra Filistin halkı arasında İsrail ile işbirliği yapanları tespit etmek için çalışan[5] ve 1987'de Hamas'ın "polisi" haline gelen Munazzamat al Jihad w'al-Dawa (Majd) adlı örgütü kurdu.[14]
1988 yılında Sinvar iki İsrail askerinin kaçırılıp öldürülmesini ve İsrail ile işbirliği yaptığından şüphelendiği dört Filistinlinin öldürülmesini planladı. Aynı yılın Şubat ayında tutuklandı; sorgulama sırasında kurbanlardan ikisini boğduğunu, bir diğerini şiddetli sorgulama sırasında yanlışlıkla öldürdüğünü ve dördüncüsünü kaçırma girişimi sırasında yanlışlıkla vurduğunu itiraf etti ve müfettişlere dört cesedin gömülü olduğu bir meyve bahçesini gösterdi.[15] 1989 yılında dört kez ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.[16][17] Birkaç kez kaçmaya çalıştı ancak her seferinde yakalandı. 2008 yılında hapis cezasını çekerken İsrailli doktorlar tarafından ameliyat edildi[18] hayatını kurtarmak için beynindeki bir tümörü aldı.[19][20][21] Sinvar cezasının 22 yılını çekmiş ve Hamas tarafından beş yıldır rehin tutulan IDF askeri Gilad Shalit için 2011 yılında yapılan esir değişimi kapsamında 1.026 kişi arasında serbest bırakılan en kıdemli Filistinli mahkûm olmuştur.[22][23]
2015 yılında, zimmetine para geçirmek ve eşcinsellikle suçlanan Hamas komutanlarından Mahmud İştiyavi'nin işkence görmesini ve infaz edilmesini denetlediğine inanılıyor.[9]
Şubat 2017'de Sinvar, İsmail Haniye'den görevi devralarak Gazze Şeridi'nde gizlice Hamas lideri seçildi. Mart ayında Gazze Şeridi için Hamas kontrolünde bir idari komite kurdu, bu da Ramallah'taki Filistin Yönetimi ile herhangi bir güç paylaşımına karşı çıktığı anlamına geliyordu. Sinvar İsrail ile herhangi bir uzlaşmayı reddediyor.[24] Militanlara daha fazla İsrail askeri yakalamaları çağrısında bulundu.[25] Eylül 2017'de Mısır'da Filistin Yönetimi ile yeni bir müzakere turu başladı ve Sinvar Hamas'ın Gazze idari komitesini feshetmeyi kabul etti.[26] Son zamanlarda Gazze'deki sert sesleri susturarak Muhammed Deyf'in 2017'de yeni gizli İsrail teknolojisi tarafından kapatılmadan önce İsrail'e savaşçı sokmak için kullanmak istediği tünellerin kullanımını geçersiz kıldı.[27]
16 Mayıs 2018'de El Cezire'de beklenmedik bir açıklama yapan Sinvar, Hamas'ın "barışçıl, halk direnişini" sürdüreceğini belirterek, pek çok ülke tarafından terör örgütü olarak kabul edilen Hamas'ın İsrail ile müzakerelerde rol oynayabileceği ihtimalini gündeme getirdi.[27] Bir hafta önce Gazzelileri İsrail kuşatmasını kırmaya teşvik etmiş, "Baskı ve aşağılanma yüzünden ölmektense şehit olarak ölmeyi tercih ederiz" demiş ve eklemişti: "Biz ölmeye hazırız, on binlercesi de bizimle birlikte ölecek."[28]
1 Aralık 2020'de Sinvar'ın COVID-19 testi pozitif çıktı ve sağlık yetkililerinin tavsiyelerine uyduğu ve ihtiyati tedbirler aldığı bildirildi. Grup sözcüsü ayrıca Sinvar'ın "sağlığının iyi olduğunu ve görevlerini her zamanki gibi sürdürdüğünü" söyledi.[29]
Mart 2021'de, gizli yapılan bir seçimde Hamas'ın Gazze şubesinin başkanı olarak ikinci bir dört yıllık döneme seçildi. Gazze'deki en üst düzey Hamas yetkilisi ve Gazze'nin "de facto" yöneticisi olmasının yanı sıra Haniye'den sonra Hamas'ın en güçlü ikinci üyesidir.[30]
15 Mayıs 2021'de bir İsrail hava saldırısının Hamas liderinin evini vurduğu bildirildi, ancak herhangi bir ölü ya da yaralı olduğuna dair acil bir ayrıntı yoktu. Saldırı, İsrailliler ve Filistinliler arasında giderek artan 2021 Filistin-İsrail krizinin ortasında, güney Gazze'nin Han Yunus bölgesinde gerçekleşti.[31] Ancak, takip eden hafta içinde en az dört kez kamuoyu önüne çıktı. Bunlardan en bariz ve cüretkarı 27 Mayıs 2021'de düzenlediği bir basın toplantısında, basın toplantısından sonra (yürüyerek) evine gideceğini söyleyerek İsrail Savunma Bakanı'nı evine ulaşana kadar geçecek 60 dakika içinde kendisine suikast düzenleme kararı almaya davet etmesiydi. Sinvar sonraki bir saati Gazze sokaklarında dolaşarak ve halkla selfie fotoğrafları çektirerek geçirdi.[32] Üç hafta süren çatışmalardan sonra Hamas-İsrail Savaşı İsrail hapishanelerindeki tüm Filistinli mahkûmların serbest bırakılması karşılığında Hamas-İsrail Savaşı'nda kaçırılan rehinelerin serbest bırakılmasını teklif etti.[33]
Hamas Siyasi Büro Başkanlığı
31 Temmuz 2024'te İsmail Haniye'nin öldürülmesi sonrasında Hamas, Yahya Sinvar'ı hareketin yeni "genel lideri" ve aynı zamanda yeni Hamas Siyasi Büro Başkanı olarak atadı. Duyuru, Hamas'ın politbürosunu seçen Şura Konseyi'nin, bir Hamas yetkilisi tarafından "İsrail'e meydan okuma mesajı" olarak nitelendirilen oybirliğiyle Sinvar'ı yeni lider olarak seçmesinin ardından geldi.[34][35]
BBCye göre Yahya Sinvar'ın Hamas lideri olarak seçilmesi "bir dönemin sonu ve yeni, daha aşırı bir dönemin başlangıcı" anlamına geliyordu. Hamas yetkililerine göre Sinvar, Hamas-İsrail Savaşı sonrasında Arap ve İslam dünyasındaki hatırı sayılır popülaritesi ve İran liderliğindeki silahlı gruplar ağı "Direniş Ekseni" ile olan güçlü bağlantıları nedeniyle seçildi.[36] The Wall Street Journal'a göre Sinwar'ın seçilmesi, hareketin Sinvar'ın İran'ın milis müttefikleriyle birlikte İsrail'e karşı savaş yürütme stratejisini onayladığını gösteriyor ve Sinvar'ın çatışmayı ele alma yaklaşımı nedeniyle Filistinliler arasında giderek artan bir popülerlik kazandığına dikkat çekiyor.[37] The Economist raporunda Sinwar'ın seçilmesinin, Hamas'ın en aşırı fraksiyonunu temsil ettiği için ateşkes ihtimalini azalttığı belirtiliyor. Sinvar'ın liderliği Hamas'ın İran'la olan yakınlığını ve diplomatik müzakerelere olan direncini pekiştirmektedir.[38]
Kişisel hayatı ve ölümü
Sinvar 21 Kasım 2011 tarihinde Samar Muhammed Ebu Zamar ile evlendi,[39][40] kendisinden 18 yaş küçük olan Sinvar'ın üç çocuğu vardır. En büyüğü İbrahim Yahya'dır, bu nedenle Kunya olarak "Ebu İbrahim" adını almıştır. Gazze İslam Üniversitesi'nden teoloji alanında yüksek lisans derecesi almıştır.[41]
Anadili olan Arapçanın yanı sıra, hapishanedeyken öğrendiği İbranice dilini ve İsrail kültürüne ilişkin bilgileri de konuşmaktadır."[42]
Sinvar, Kur'an'ı tamamen ezberlemiş bir Hâfız'dır.[42]
Yahya Sinvar, 16 Ekim 2024 tarihinde İsrail Ordusu ile girdiği çatışmada öldürüldü.[43]
Kaynakça
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
