Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi veya eski adıyla Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi (TÜRKPA) (İngilizce: Parliamentary Assembly of Turkic States), 21 Kasım 2008 tarihinde kurulan ve temeli Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi'ne dair anlaşmaya (21 Kasım 2008 İstanbul Anlaşması) dayanan parlamentolar arası iş birliğidir.
| Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | TÜRKPA |
| Kuruluş | 21 Kasım 2008 |
| Tür | Parlamenter Asamble |
| Merkez | Bakü, Azerbaycan (Genel Sekreterlik) |
| Üyeler |
|
| Resmî diller | Azerice Kazakça Kırgızca Türkçe İngilizce |
| Dönem Başkanlığı | Azerbaycan Cumhuriyeti Millî Meclisi |
| Dönem Başkanı |  Sahibe Gafarova |
| Genel Sekreter | Mehmet Süreyya Er |
| Resmî site | turkpa.org |
| Eski adı | Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi |
TÜRKPA kurucu anlaşması olan İstanbul Anlaşması Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye arasında imzalanmıştır. Anlaşma, Dolmabahçe Sarayı'nda yapılmıştır. Bu yüzden bu anlaşmaya İstanbul Anlaşması denilmektedir. Anlaşma, TBMM adına Köksal Toptan, Azerbaycan Cumhuriyeti Millî Meclisi adına Oktay Asadov, Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu adına Senato Başkan Yardımcısı Muhammet Kopeyev ve Kırgız Cumhuriyeti Jogorku Keneşi adına Meclis Başkanı Aytibay Tagayev tarafından imzaladı.[1]
29 Eylül 2009 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti başkenti Bakü`de, Türk Dili Konuşan Ülkeler Parlamenter Asamblesi’nin (TÜRKPA) 1. Genel Kurul Toplantısı gerçekleştirilmiştir. Toplantıda TÜRKPA'nın İçtüzüğü, Sekretaryası ve Bakü Beyannamesi kabul edilmiştir. Aynı zamanda TÜRKPA Sekretaryası'nın sürekli Bakü şehrinde yerleşik olması karara bağlanmıştır.
TÜRKPA başkanlığı rotasyon usulüne göre İngiliz alfabesi esas alınarak, her yıl bir üye ülke tarafından yürütülmektedir.
2021 yılında Türkiye'de gerçekleşen Türk Devletleri Teşkilatı zirvesi sonrasında Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi adını almıştır.[2]
28 Nisan 2023 tarihinde Türkiye'nin başkenti Ankara'da gerçekleştirilen 12. Genel Kurul toplantısında[3]
Türk Dili Konuşan Ülkerler Parlamenter Asamblesi faaliyetlerini; bağımsızlık, egemenlik, toprak bütünlüğü ve devlet sınırlarının ihlal edilmezliği, eşitlik, birbirinin iç işlerine karışmama ilkelerine saygı duyulması, zor kullanmaktan ve zor kullanılması ile tehdit, ekonomik ve başka baskı yöntemlerinden imtina temelinde, devletlerin siyasi ve ekonomik güvenliğinin güçlendirilmesi, doğal kaynakları tam ve verimli kullanmak yoluyla halkların refahının yükseltilmesi, ulusal ekonomilerin dinamik geliştirilmesi, parlamento diplomasisi alanında yeni başarılara imza atılması, bölge ve diğer uluslararası camianın üyesi olan ülkelerin parlamentoları ve diğer uluslararası örgütler ile yeni ilişkilerin kurulması ve mevcut ilişkilerin geliştirilmesi esasında yürütmektedir.
| Ülke | Meclis | Nüfus (2018) | Alan (km²) | GSYİH (nominal) (2018) | Kişi başına GSYİH (nominal) (2018) |
Öngörülen Kişi başına GSYİH (nominal) (2019) |
|---|---|---|---|---|---|---|
 Azerbaycan |
Azerbaycan Cumhuriyeti Millî Meclisi | 9,898,085 | 86,600 | $39,207 milyar | $4,097 | $11,674 |
 Kazakistan |
Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu | 18,272,400 | 2,724,900 | $179 milyar | $9,709 | $20,609 |
 Kırgızistan |
Cogorku Keneş | 6,309,300 | 199,900 | $7,061 milyar | $1,139 | $1,898 |
 Türkiye |
Türkiye Büyük Millet Meclisi | 80,810,525 | 783,562 | $909 milyar | $11,114 | $13,301 |
 Türk Devletleri Teşkilatı |
115,290,031 | 3,794,962 | $1,134,268 milyar | $6,514 | $13,718 | |
![[icon]](#/media/Dosya:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
| Ülke | Nüfus | Alan (km²) | GSYİH (nominal) | Kişi başına GSYİH (nominal) |
|---|---|---|---|---|
 Macaristan | 9.769.526 (2020) | |||
 Kuzey Kıbrıs |
326.000 (2017) | |||
| Toplam |
| Ülke | Nüfus (2018) | Alan (km²) | GSYİH (nominal) (2018) |
Kişi başına GSYİH (nominal) (2018) |
|---|---|---|---|---|
 Özbekistan | 32,653,900 | 447,400 | $71,824 milyar | $2,238 |
 Türkmenistan | 5,851,466 | 488,100 | $42,355 milyar | $7,645 |
| Toplam | 38,840,821 | 938,855 | $114,582 milyar | $8,330 |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
