Senussi Cephesi

Senussi Cephesi, Birinci Dünya Savaşı sırasında Kasım 1915'ten Şubat 1917'ye kadar Kuzey Afrika'da gerçekleşti. Harekât, İtalya Krallığı ve Britanya İmparatorluğu tarafından, Libya ve Mısır'daki Arap göçebelerinden oluşan dini bir tarikat olan Senussi'ye karşı yürütüldü. Senussiler, Osmanlı İmparatorluğu ve Alman İmparatorluğu'nun himayesindeydi. Fransız ve İtalyan tehditlerini tanıyan Osmanlı Sultanı II. Abdülhamid, iki kez yaveri Azmzade Sadık El Mueyyed'i olumlu ilişkiler geliştirmek ve Batı Avrupa'nın Afrika mücadelesine karşı koymak için Şeyh Muhammed El Mehdi El Senussi ile görüşmeye göndermişti.^[1] Yaz aylarında 1915 yılında Osmanlılar, Büyük Senussi Ahmed Şerif es-Senussi'yi cihad ilan etmeye, İngiliz işgali altındaki Mısır'a batıdan saldırmaya ve İngiliz kuvvetlerini başka yöne çekmek için Mısır'da ayaklanmayı teşvik etmeye ikna etti.

Senussi Cephesi
I. Dünya Savaşı I. Dünya Savaşı'nda Afrika cepheleri
Tarih 19 Kasım 1915-Şubat 1917 Bölge Libya ve Mısır Sonuç Britanya ve İtalya zaferi
Taraflar
Senussi  Osmanlı İmparatorluğu Destekleyen:  Almanya	İtalya Trablusgarp Kolonisi İtalyan Sirenaykası  Britanya İmparatorluğu Avustralya Yeni Zelanda Hindistan Güney Afrika
Komutanlar ve liderler
Seyyid Ahmed eş-Şerif Ömer Muhtar Cafer Paşa Nuri Paşa	W.E. Peyton Alexander Wallace Henry Lukin H. W. Hodgson
Güçler
Senussi 10,000 asker (1915)	İtalya: 70,000 asker Britanya: 40,000 asker
Kayıplar
y.  2,000	İtalya: y.  11,000 (5,600 ölü) Britanya: y.  661 (117 ölü ve 544 yaralı)

Senussiler Kasım 1915'te Libya-Mısır sınırını geçtiler ve Mısır kıyılarında bir sefer düzenlediler. İlk başta Britanya İmparatorluğu güçleri geri çekildi, ardından çeşitli çatışmalarda Senussileri mağlup etti ve Agagia harekâtı ve Mart 1916'da sahilin yeniden ele geçirilmesiyle sonuçlandı. İç kısımda, vahalar kuşağı seferi Şubat 1917'ye kadar devam etti. barış müzakere edildi ve bölge, savaşın geri kalanında İngiliz uçakları ve zırhlı araçların devriye gezdiği bir durgun su haline geldi.

Harekâtın nedenleri

Senussi

1906'dan önce, Senussiler Fransızlara karşı direnişe dahil olduklarında, "Sahra Çölü'nde fanatizme karşı, nispeten barışçıl bir dini mezhep"tiler.^[2] İtalyan-Türk Savaşı'nda (29 Eylül 1911 - 18 Ekim 1912), İtalyan kuvvetleri Libya kıyılarındaki bölgeleri işgal etti ve Senussiler, Mısır'daki İngilizlerle genel olarak dostane ilişkiler sürdürerek içeriden direndi. 1913'te İtalyanlar Etangi eyleminde mağlup edilmişlerdi, ancak 1914'te İtalyan takviyeleri yeniden canlanmaya yol açtı ve Ocak ayına gelindiğinde Senussiler güneydoğu Sirenayka'ya ulaştı. Senussi'nin, günde 1.000 mermi üreten bir fabrikadan gelen mühimmatla ve modern tüfeklerle silahlanmış yaklaşık 10.000 adamı vardı. Müstahkem şehirlerdeki İtalyanlar ile çöl boyunca uzanan Senussiler arasında aralıklı çatışmalar devam etti. İngilizler 5 Kasım'da Osmanlı'ya savaş ilan etti ve Osmanlılar Senusileri Mısır'a batıdan saldırmaya teşvik etti. Osmanlılar, Senussilerin Süveyş Kanalı savunucularının gerisine operasyonlar düzenlemesini istiyordu; Osmanlılar, doğuda Sina'dan İngiliz kuvvetlerine karşı daha önce yaptıkları saldırılarda başarısız olmuş ve ters yönden gelen saldırılarla dikkatlerinin dağılmasını istemişti.^[3]

Osmanlı İmparatorluğu

Şubat 1915'te, aralarında Enver Paşa'nın üvey kardeşi Nuri Bey ve Osmanlı ordusunda Bağdatlı bir Arap olan Cafer Paşa'nın da bulunduğu Türk elçileri, Seyyid Ahmed eş-Şerif, Büyük Senussi ve İngilizler arasında bir plan yaparak sorun çıkarmak için komplo kurdular. 15 Haziran'da Sollum'a bir baskın düzenlendi ancak engellendi. Nuri sonunda Senussi askeri kuvvetlerinin komutasını ele geçirdi ve Aulad Ali'nin askerlerini eğitmeye başladı. Osmanlı elçileri, Büyük Senussi ile, takipçilerinin Mısır'daki İngilizlere batıdan saldıracakları bir anlaşma müzakere etti, ancak kararı her Senussi tarafından desteklenmedi. Osmanlılar, silah, teçhizat ve para dağıtmak için gemileri ve Alman denizaltılarını kullanarak makineli tüfekler ve topçu silahları sağladı.^{[4][lower-alpha 1]}Kasım 1915'e gelindiğinde Mısır'daki İngiliz garnizonunun büyüklüğü, Gelibolu ve Mezopotamya'ya yapılan seferler nedeniyle büyük ölçüde küçültüldü. . Mısır'ın Batı Sınırı, komutanı yerel Bedeviler ve Senussilerle iyi ilişkilerin sürdürülmesinden sorumlu olan Mısır Sahil Güvenliği (Yarbay C. L. Snow) tarafından korunuyordu.^[6]

Dış bağlantılar

• The Western Desert: Agagia Campaign 4 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

1. Gökkent 2021.
2. Macmunn & Falls 1996, s. 411.
3. Macmunn & Falls 1996, ss. 411, 103–106.
4. Evans-Pritchard 1954, s. 121; Macmunn & Falls 1996, ss. 104–105.
5. Macmunn & Falls 1996, s. 105.
6. Macmunn & Falls 1996, ss. 106–107.

Notlar

1. Savaştan sonra Cafer Paşa, Fransız ve İtalyan sömürge emellerinin tehlikesinin yeterince ciddi olduğunu, ancak Alman parasının, diplomatik entrikaların ve Osmanlıların Enver Paşa aracılığıyla nüfuzunun dikkate alındığını göz önünde bulundurarak Büyük Senussi'nin Britanya ile savaş konusunda her zaman ılımlı davrandığını yazdı. Enver Paşa, "onu savaşın içine sürükledi".^[5]

Kitaplar

• Gökkent, Giyas Müeyyed, (Ed.) (2021). Journey in the Grand Sahara of Africa and through Time. Menah. ISBN 978-1-73712-988-2.
• Macmunn, G; Falls, C. (1996) [1928]. Military Operations: Egypt and Palestine, From the Outbreak of War with Germany to June 1917. repr. Imperial War Museum Department of Printed Books and Battery Press Nashville, TN. I. Londra: HMSO. ISBN 978-0-89839-241-8.
• Evans-Pritchard, Edward (1954) [1949]. The Senussi of Cyrenaica. repr. Oxford: Clarendon. OCLC 317457540.