Samuel von Pufendorf
Alman felsefeci (1632-1694) Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Alman felsefeci (1632-1694) Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Samuel von Pufendorf (8 Ocak 1632 - 26 Ekim 1694), Alman filozof. Latinceden gelen kültür terimini günümüzdeki anlamına yakın bir biçimde ilk kez olarak 17. yüzyılda doğal hukuk düşünürü Samuel von Pufendorf kullanmıştır. Ona göre, kültür doğaya karşıt olan ve belli bir toplumsal bağlam içinde ortaya çıkan tüm insan eserleridir. Alman düşünür, tarihçi ve hukukçudur. Alman Aydınlanmasının öncülerinden biri olarak kabul edilmiş; çalışmaları XVIII. yüzyılda Alman kilise-devlet ilişkilerinin temelini oluşturmuştur.[1] Grotius ile başlayan modern doğal hukuk öğretisine önemli katkılarda bulunmuştur. Günümüz hukukunda da yer alan hak ve ödev birlikteliğini onun düşüncelerine dayandırmak mümkündür.[2]
| Samuel von Pufendorf | |
|---|---|
 Samuel von Pufendor'un Joseph de Montalegre tarafından yapılmış gravürü (1706). | |
| Tam adı | Samuel von Pufendorf |
| Doğumu | Samuel Pufendorf 8 Ocak 1632 Dorfchemnitz, Saksonya Elektörlüğü, Kutsal Roma İmparatorluğu |
| Ölümü | 26 Ekim 1694 (62 yaşında) Berlin, Brandenburg Markgraflığı, Kutsal Roma İmparatorluğu |
| Alma mater | Leipzig Üniversitesi Jena Üniversitesi |
| Çağı | 17. yüzyıl felsefesi |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| Okulu | Doğal hukuk |
| Kurumları | Heidelberg Üniversitesi Lund Üniversitesi |
| İlgi alanları | Hukuk bilimi, siyaset felsefesi, ekonomi ve tarih |
Etkilendikleri
| |
Etkiledikleri
| |
| İmzası |  |
Pufendorf, Lutherci yoksul bir papazın oğlu olarak dünyaya geldi. Zengin bir soylunun yardımıyla Grimma’daki tanınmış bir okula gitme olanağı buldu.[1] Leipzig Üniversitesi’nde ilâhîyat okudu, ama çok geçmeden dini doktrini yetersiz bulması nedeniyle hukuk, filoloji, felsefe ve tarihe yöneldi. 1656’da Jena’ya gitti, orada Descartes’ın yöntemiyle tanıştı. Hugo Grotius ve Thomas Hobbes’un yapıtlarını okudu.[1] 1658’de Kopenhag’daki İsveç büyükelçisinin evinde öğretmenliğe başladı. İsveç ile Danimarka arasında savaş çıkınca büyükelçinin mahiyetiyle birlikte tutuklandı. Hapiste geçirdiği sekiz ay boyunca doğal hukuk üzerine ilk yapıtı olan Elementorum Jurisprudintiae Universalis Libri Duo’yu (Evrensel Hukukun Unsurları Üzerine İki Kitap) hazırladı (1660).[3] Bu kitapta Grotius ve Hobbes’un düşüncelerini geliştirdi. Kitabını ithaf ettiği Elektör Karl Ludwing, Pufendorf için Heidelberg Üniversitesi’nde, Almanya’nın ilk doğal hukuk kürsüsünü kurdu. 1661’den 1668’e kadar burada ders veren Pufendorf, bir yandan da ikinci kitabı De Statu Imperii Germanici ad Laeilum Fratrem Dominum Trezolani Liber Unus (Alman İmparatorluğu’nun Bugünkü Durumu Üzerine Trezolanus’un Efendisi Birader Laelius’a Bir Kitap) üzerinde çalıştı (1667). Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu ve Avusturya’ya yönelik sert bir eleştiri niteliği taşıyan kitap, anayasa hukuku ve tarih konusunda kapsamlı bir okumaya dayanıyordu. Tüm Avrupa’da heyecan uyandıran kitap imparator tarafından yasaklandı; bunun da etkisiyle daha çok ilgi çekti, pek çok dile çevrildi ve yabancı ülkelerde basıldı. Pufendorf 1668’de, İsveç’te yeni kurulan Lund Üniversitesi’ndeki doğal hukuk kürsüsüne geçmek üzere Heidelberg’den ayrıldı. Burada geçirdiği yirmi yıl yaşamının en verimli dönemi oldu. 1672’de büyük yapıtı De Jure Naturae et Gentium Libri Octo’yu (Doğal Hukuk ve Uluslar Üzerine Sekiz Kitap) ve 1673’te bu kitaptan seçmeleri içeren De Officio Hominis et Civis Iuxta Legem Naturalem Libri Duo’yu (Doğal Hukuka göre Yurttaşın ve İnsanın Görevi Üzerine İki Kitap) yayımladı.[4][5] Bu kitaplarında Ortaçağ ilâhîyatçılarının geleneksel teolojik yaklaşımından ayrılarak, doğal hukuku insanın toplumsal bir varlık (socialitas) olmasına dayandırdı. Pufendorf’a göre her birey insanlık onuru bakımından eşitlik ve özgürlük hakkına sahipti. Aristoteles’in öğretisine karşı çıkarak köleliğin doğallığından söz edilemeyeceğini, efendi-köle ilişkisinin ancak taraflar arasında bir anlaşma temelinde var olabileceğini öne sürdü. Pufendorf’un medenî hukuk, ceza hukuku ve anayasa hukuku yaklaşımları da socialitas, insanın toplumsal bir varlık olması, ilkesine dayanıyordu. Görüşleri Almanya ve İsveç’te tutucu Protestan ilâhîyatçılarınca şiddetle eleştirildi. Çalışmalarını sekülarist bir anlayışla sürdürmesi nedeniyle sıklıkla tanrıtanımazlıkla suçlandı.[6] Leibniz Pufendorf’u “hukukçu olmadığı gibi filozof da sayılamayacak biri”[7][8] diyerek küçümsedi. Bunlara karşın İsveç hükûmetinin koruduğu Pufendorf, 1686’da Eris Scandica adıyla yayımladığı risalelerde görüşlerini çok başarılı biçimde savundu. 1677’de Lund’un Danimarka işgaline uğramasından sonra Pufendorf, Stockholm’de kraliyet tarihçisi oldu ve zamanının büyük bölümünü II. Gustaf Adolf’tan X. Karl Gustaf’a değin İsveç tarihini yazmaya ayırdı. 1687’de kamu işlerinde devletin kiliseye olan üstünlüğünü vurguladığı, ama dinsel konularda Kilise’nin yetkisini ve bireyin vicdan özgürlüğünü savunduğu De Habitu Religionis Christiane ad Vitam Civitem’i (Bir Yurttaştın Yaşamıyla İlişkisi Bakımından Hıristiyan Dininin Gücü) yayımladı. Yaklaşımı 18. yüzyılda daha da geliştirilerek, Almanya’da kilise ve devlet ilişkilerine yön veren, kiliselerde kurullar eliyle yönetim sisteminin temelini oluşturdu. Kitap aynı zamanda, genel olarak hoşgörü düşüncesinin, özel olarak da 1685’te Fransa’dan çıkartıldığında Huguenot’ları (Fransa Protestanları) himaye eden Brandenburg elektörünün savunusuydu. Pufendorf, 1688’de Brandenburg elektörünün tarih yazıcılığını yapmak üzere Berlin’e gitti. 1694’te baron unvanı aldı ve aynı yıl öldü. Ölümünden sonra 1695’te Jus Fetiale Sive de Consensu et Dissensu Protestantium (Diplomasi Yasası ya da Protestanların Anlaşmaları ve Anlaşmazlıkları) adlı bir kitabı yayımlandı. Pufendorf’un yapıtları XVIII’inci yüzyılda birçok kez basıldı. John Locke ve Jean-Jacques Rousseau gençlere Pufendorf’u okumalarını öğütlediler.[9]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
