Memlûk Devleti
Geç dönem Orta Çağ'da Mısır ve Suriye'de hüküm sürmüş olan bir devlet (1250–1517) / From Wikipedia, the free encyclopedia
Memlûk Devleti resmî adıyla ed-Devletü't-Türkiyye[1][2][3][4], Eyyûbîlerin çöküşü ile Osmanlı İmparatorluğu'nun Mısır'ı ele geçirmesi arasında geçen üç yüzyıla yakın zaman diliminde Mısır ve Suriye'de hüküm sürmüş olan devlet. Memlûk Devleti'ni 1250 ve 1382 yılları arasında kurucu aile Bahrî Memlûkler idare etmiş, 1517 yılına kadar ise Burcî Memlûkler yönetimi ele almıştır. Tarihyazınında devlet bu iki hâne başlıkları altında incelenmiş olup Bahrî Memlûklerin Türk kökenli olması dolayısıyla bu devirde yöneticiler daha çok Türklerden oluşurken daha sonraki dönemde Çerkesler asıl unsur olmuşlardır. Tarihçiler arasında; Memlûk devletinin Türk sultanlar döneminde askeri ve siyasi olarak doruğa ulaştığı, ardından ise Çerkesler döneminde uzun süreli bir gerileme dönemine girdiğine dair evrensel bir fikir birliği vardır.[5]
Memlûk Devleti دولة المماليك Devletü'l-Memâlîk ed-Devletü't-Türkiyye Türkiye Devleti دولة الأتراك | |||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1250-1517 | |||||||||||||||||||||
Katalan Atlası'na göre Memlûk bayrağı | |||||||||||||||||||||
I. Muhammed dönemindeki en geniş sınırlar. | |||||||||||||||||||||
Başkent | Kahire | ||||||||||||||||||||
Yaygın dil(ler) | Arapça (Mısır ve Klasik) Memlûk Kıpçakçası Kıptîce Kumanca Çerkesce Oğuz Türkçesi Aramice | ||||||||||||||||||||
Resmî din | İslâm (Sünnilik) | ||||||||||||||||||||
Demonim | Memlûk | ||||||||||||||||||||
Hükûmet | Mutlak monarşi | ||||||||||||||||||||
Sultan | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Halife | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Tarihçe | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Para birimi | Dinar | ||||||||||||||||||||
|
Yönetici sınıfın Türk Kökenli, halkın ise çoğunluk ile Arap kökenli müteşekkil olduğu bir yapısı bulunan Memlûk Devleti en parlak devrini I. Muhammed'in sultan olduğu yıllarda yaşamış, Çerkes kökenli Burcî Memlûkler idaresindeyse çöküş dönemine girmiştir. İdareci unsur olan memlûklerin kökeni Kuman-Kıpçak, Çerkes, Abhaz, Oğuz ve Gürcü soylu asker kölelerdi. Bu köleler askerî amaçlarla satın alındıklarından sıradan kölelerden daha yüksek statüdeydiler ve silah taşıma izinleri vardı. Zaman ile güçlenerek Memlûk Devleti'ni kuran bir sosyal sınıf hâline gelen bu köleler Mısır vatandaşlarının da üzerinde bir sosyal statüye erişmişlerdir. Sultanlık, zamanla güçten düşmesine karşın Orta Çağ Mısır ve Suriyesi'nde gerek siyasi gerek ekonomik ve gerekse de kültürel olarak İslam'ın Altın Çağını temsil eden bir güç olarak görülmektedir.