Laçın Koridoru
Güney Kafkasya'da bir geçit Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Laçın Koridoru (Ermenice: Լաչինի միջանցք, romanize: Laçini micantsk; Azerice: Laçın dəhlizi veya Laçın koridoru, Rusça: Лачи́нский коридо́р, romanize: Laçinskii koridor) Ermenistan ve Dağlık Karabağ'ı birbirine bağlayan bir dağ yoludur.[1] Bu iki bölge arasındaki tek yol olarak Laçın Koridoru, sıkça Dağlık Karabağ sakinleri için bir "yaşam hattı" olarak tanımlanmıştır.[2] Koridor, de jure olarak Azerbaycan'ın Laçın rayonu sınırlarında yer alsa da, 2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması gereği Rus barış gücünün kontrolündedir. Koridorun bölgesine 2022 yılına kadar Zabuh, Sus köyleri ve Laçın şehri dahildi. Ancak, 26 Ağustos 2022'de bu yerleşim birimleri Azerbaycan kontrolüne geçti. Dört gün sonra Zabuh, Sus ve Laçın yerleşimlerini baypas eden yeni bir güney rotası kullanıma açıldı ve bu yol Mets Şen/Böyük Kaladeresi ve Hin Şen/Kiçik Kaladeresi köylerinden geçti.[3]
_-_7.JPG)
Birinci Dağlık Karabağ Savaşı sırasında, Laçın koridoru Azerbaycan kuvvetleri tarafından dört yıl boyunca kuşatıldı (Ağustos 1988 - Mayıs 1992).[4] Haziran 1992'de koridor Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu'nun kontrolüne geçti.[2] İdari amaçlar için bu koridor Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin Kaşatağ ilinin bir parçasıydı. Azerbaycan'ın Dışişleri Bakanı Elmar Memmedyarov, 18 Eylül 2005'te Birleşmiş Milletler'e yaptığı açıklamada "Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesinde yaşayan Ermenilerin Ermenistan ile, Azerbaycan'ın Nahçıvan bölgesinde yaşayan Azerilerin ise ülkenin geri kalanıyla iletişim sorunudur. "Barış Yolu" olarak adlandırılması gereken sözde Laçın koridorunun, ilk aşamada çok uluslu barış güçleri tarafından güvenliği sağlanmak kaydıyla, her iki tarafça her iki yönde de kullanılmasını öneriyoruz." dedi.[5]
İkinci Dağlık Karabağ Savaşı'nın ardından, Rus arabuluculuğunda sona eren bir ateşkesle, Laçın koridoru Ermenistan ile Dağlık Karabağ arasındaki tek bağlantı noktası haline geldi.[2]
Ateşkesin ardından Laçın koridorunda yaklaşık 200 Ermeni kaldı, bunların 30'u Sus'ta, 100 ila 120'si Laçın'da ve 40'ın üzerindeki bir kısmı Zabuh (Ağavno) köyünde bulunuyordu.[6] Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'e göre, Laçın koridoru şu anda Laçın şehrinden geçtiği için bölgede yeni bir koridor inşa edilecek ve bu yeni koridor tamamlandığında şehir Azerbaycan yönetimine geçecektir.[7]
26 Ağustos'ta Laçın ilçesinin kontrolü Azerbaycan'a devredildi. Dağlık Karabağ Cumhuriyeti yetkilileri, koridor boyunca bulunan köylerin sakinlerine tahliye için 20 gün süre verdi.[8][9] Aliyev, uzun sürede Ermeni Laçın sakinlerinin vatandaş gibi muamele göreceğini vaat etse de yasadışı yerleşimciler olarak nitelendirdiği kalan sakinlerin çıkarılmasını talep etti.[10][11] Ateşkes antlaşması kapsamında yeni bir koridor inşa edilecek ve bu da Rus barış güçleri tarafından kontrol edilecek.[9] Birçok analist, Azerbaycan'ın yeni otoyol boyunca elektrik, gaz ve internet altyapısına izin verme olasılığının düşük olduğunu düşünmektedir.[12][13]
Mart 2021'de BBC'den bir gazeteci yolu ziyaret etti ve "savaştan bu yana Ermenilerin bu yolu kimin ne için kullandığını kontrol etme yetkisinin olmadığını" rapor ederek kontrolün şu anda Ruslara ait olduğunu ekledi.[14] Dağlık Karabağ'ı Ermenistan Cumhuriyeti'ne bağlayan tek yol olarak burası sıkça Dağlık Karabağ sakinleri için bir "can simidi" olarak tanımlanmıştır.[2][9][15][16]
Güncel durum
Ağustos 2022'de, Azerbaycan Laçın etrafındaki yolun kendi tarafını inşa etse de Ermenistan henüz inşa etmedi. 2 Ağustos'ta yerel Ermeni yetkililer, Azerbaycan tarafının, mevcut olandan farklı bir güzergahta Ermenistan ile iletişim kurma talebini kendilerine ilettiğini bildirdi.[17] Laçın etrafındaki çatışmaların yeniden başlamasının ardından Ermenistan Güvenlik Konseyi Sekreteri Armen Grigoryan, Ermeni tarafının henüz yeni bir yol inşa planına onay vermemesinden dolayı Azerbaycan'ın Laçın koridoru talebinin yasa dışı olduğunu belirtti. Azerbaycan, Ermenistan'ın kendi kısmını geciktirmekle suçladı, çünkü Azerbaycan'ın sorumlu olduğu kısım zaten inşa edilmişti. 4 Ağustos'ta Ermenistan Bölgesel Yönetim ve Altyapı Bakanı Gnel Sanosyan, Laçın'a alternatif bir yolun aktif olarak devam ettiğini ve 2023 baharında tamamlanacağını belirtti.[18] 5 Ağustos'ta yerel Ermeni yetkililer, Laçın, Zabuh ve Sus gibi yerleşim yerlerinde yaşayanlara 25 Ağustos'a kadar evlerini terk etmeleri gerektiğini ve ardından bu kasabaların Azerbaycan'a devredileceğini söyledi.[19][20] Bazı Ermeni sakinler evlerini yakarak terk etti.[21] 26 Ağustos itibarıyla Azerbaycan, Laçın, Sus ve Zabuh dahil Laçın koridorundaki köylerin kontrolünü yeniden ele geçirdi.[22] Kısa süre sonra, Mets Şen/Böyük Kaladeresi ve Hin Şen/Kiçik Kaladeresi köylerinden geçen güneydeki alternatif rota kullanıma açıldı.[3]
12 Aralık 2022 tarihinden itibaren kendilerinin "çevre aktivistleri" olduğunu iddia eden birtakım Azerbaycan vatandaşları,[23][24] Laçın koridorunu ablukaya aldı ve 270 çocuk dahil olmak üzere 1.100 kişinin evlerine geri dönememesine neden oldu.[25][26] Ardından Azerbaycan, 13-16 Aralık arasında Ermenistan'dan Dağlık Karabağ'a doğalgaz tedarikini keserek Dağlık Karabağ'daki 120.000 Ermeni sakini insani kriz riskiyle karşı karşıya bıraktı.[27][28] BM Genel Sekreteriği, Fransa, Yunanistan, Hollanda, Rusya, Kanada ve birçok diğer ülke tarafından, yapılan bu abluka kınandı.[29][30][31][32][33] Konu, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisinin gündeminde de yer almaktadır.[34][35]
- Laçın Harekâtı
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
