III. Theodosios

III. Theodosios veya Teodosyos (Yunanca: Θεοδόσιος Γ Teodhosios G), Mayıs 715 - 25 Mart 717 döneminde hüküm süren Bizans imparatoru.

III. Theodosios Θεοδόσιος Γ
III. Theodosios sikkesi
Bizans İmparatoru
Hüküm süresi	Mayıs 715 - 25 Mart 717
Önce gelen	II. Anastasios
Sonra gelen	III. Leon
Ölüm	717'den sonra, muhtemelen 24 Temmuz 754'te
Çocuk(lar)ı	Theodosius

İmparatorluğa getirilme

Theodosios bir maliye memuru ve vergi toplama idarecisi idi ve 715'te Opsikion Theması'nın güneylerinde vergi toplama ile görevlendirilmişti.

İmparator II. Anastasios'un emri ile Rodos'a hücum eden Bizans donamasında bulunan Opsikion Theması askerleri kendilerinin gayretiyle bir askerî darbe ile tahta geçirdikleri II. Anastasios idaresinden hoşnutsuzdular. Bundan dolayı seferden dönerken isyan ettiler ve sefer komutanı Amiral İoannis'i döverek öldürdüler. Bu isyanı idare edenler kendilerine yeni bir imparator adayı olarak Theodosios'u seçtiler. Bazı tarihçilere göre Theodosios eski imparator III. Tiberios'un oğlu idi. Fakat birçok eski ve yeni Bizans tarihçisi Theodesios'un seçimini çok anlaşılmaz ve nedeni bilinmez bir tarihî gerçek olarak ifade etmektedirler.^[1] Zamanının tarihçisi Günah Çıkartıcı Theofanis'in anlattığına göre, Theodosios kendisinin isyancılar tarafından imparator olarak ilan edileceğinden haberdar değildi. Haberi alınca kaçıp Adramytteion (günümüzde Edremit) civarında bulunan ormanlarda saklanmayı denedi. Ama askerler tarafından bulunarak kılıç tehdidi altında Mayıs 715de imparator ilan edildi.

İsyancılar Konstantinopolis'i 6 ay süren bir kuşatmaya aldılar ve merkezi güçler ile isyancılar arasında devamlı bir mücadele başladı. İmparator Anastasios İznik'e kaçtı. Ama bir iç savaş şeklini alan bu mücadele Konstantinopolis Ortodoks Patriği I. Germanos aracılığı sonucunda II. Anastasios'un tahtından III. Theodesios lehine feragat etmesi ile sona erdi.

İmparator olan III. Theodosios Bizans tarihinde az bulunur bir makul davranışla Anastasios'un Selanik'te bir manastırda keşiş olarak gönderilmesini onayladı.

İmparatorluk; Leon'un isyanı ve tahttan feragât

Theodosios'un saltanatı 1 yıl 10 ay olarak çok kısa sürdü ve bu kısa saltanat hakkında günümüzde elimize geçen bilgiler çok azdır.^[1]

Önceki imparatorun beklediği gibi Theodosios imparator olur olmaz yazın Emevi Arap ordusu Anadolu'nun çok içlerine sarkarak talan akınlarına başladılar. 716'de biri Emevi Halifesi'nin kardeşi Mesleme bin Abdülmelik komutasında diğeri Süleyman adlı bir general komutasında iki büyük Emevi Arap ordusu iki koldan Anadolu sınırlarına girdi. Maslama ordusunun ilk hedefi Anadolu'da en büyük Bizans şehri olan ve Anatolikon Theması merkezi olan Amorium kenti idi.^[2] Bu thema'yı korumak için daha önceki imparator Anastasios en ünlü komutanı Leon İsauryalı'yı themaya Stratigos (askeri vali) olarak seçmişti. Bu karadan akını sırasında Emevi donanması da Bizans sahillerine hücumlar yaptı.

Theodosios hem Balkanlardan gelecek bir ekstra hücumu önlemek ve hem askerî destek almak için Bulgarlara büyük tavizler vererek Bulgar Kralı ile bir antlaşma yaptı. Bu antlaşma ile Bulgar Kralı bir Arap istilası karşında Bizans'a askerî destek verecekti. Bu antlaşma Theodosios tahttan ayrıldıktan sonra 719'da "İkinci Arap Konstantinopolis Kuşatması"'nın ortadan kaldırılması için verilen Bulgar askerî desteğine bir neden oldu.

716 yılında gelen Emevi hücumunun iki kolu Amorium önünde birleşti. Ama bu şehirde bulunan Stratigos General Leon İsauryalı Arap orduları komutanları ile müzakerelere girişti. 716 sonlarında Arap orduları yine eski sınırın gerisine çekildiler.^[3]

717 başlarında Anatolikon Theması Stratigosu olan ve Arapların çekilmesini sağladığı için halk arasında büyük ün yapmış olan General Leon İsauryalı III. Theodosios'a karşı isyan etti; askerleri tarafından imparator ilan edildi ve Konstantinopolis'e karşı yürüyüşe geçti. Armeniakon Theması Stratigos'u olan Artabasdos^[4] ile kızını ona vermek ve ona en yüksek askeri rütbe olan "Kuropalatis" rütbesi verme vaadiyle, anlaşmış ve onun askerleri de ordusuna eklenmişti. Thodosius bu orduya karşı koymak için toplanabilen küçük bir orduyu oğlu komutasında gönderdiyse de bu ordu Leon'a Nicomedia'da (İzmit) yenik düşüp Theodosios'un oğlu ve ailesi esir olarak ellerine geçti. Leon, Kontantinopolis surlarının savunma önemini bildiği için Patrik ve Bizans Senatosu üyeleri ile konuşmalara başladı. Bütün Bizanslılar o yıl yazında Emevi Arapların tekrar hücuma geçeceklerini bildikleri için bu tehdit altında bir iç savaş yapılmasının aleyhindeydiler. Leon, Theodosios'un ve oğlunun hayatlarına hiçbir zarar gelmeyeceğini resmen garanti etti. Böylece 25 Mart 717'de Theodosios tahtından Leon lehine feragât etti.

Theodosios ve oğlu keşiş olarak Efes'te bir manastıra çekildiler. Theodosios'nun ne zaman öldüğü bilinmemektedir. 729'da Theodosios'un Efes Baspiskoposu olduğu sanılmaktaydı; ama yeni tarihi araştırmalar Efes Başpiskoposu'nun Theodosios'un oğlu olduğunu kabul etmektedirler. Her kim olursa olsun bu Theodosios adlı Efes Başpiskoposu 24 Temmuz 754 tarihinde toplanan ikonoklast "Hieria Konsili"'ne katılmıştır.

Ailesi

III. Theodosius'un evlenmiş olduğu bilinmektedir ama karısının ismi kaybolmuştur. Bir oğulları olduğu bilinmektedir. Theodosios ve oğlu Efes'te manastıra çekilmişlerdir. Oğlunun da keşişlik isminin Theodosios olduğu bilinmektedir.

Dipnotlar

1. Norwich, John Julius, (1991) Byzantium: The Apogee, Londra:Penguin ISBN 0-14-011448-3, say.349(İngilizce) "Bu seçilme şerefi istenmedik olduğu kadar da beklenmedikti" demektedir.
2. Şimdiki Bolvadin yakınlarında bulunan bir harabe şehir
3. Norwich'e göre (say.351) bu müzakerelerde Leon gizli olarak Araplarla anlaşarak onların kendinin imparator olma uğraşına katkısı olarak geri çekilmelerini sağlamış; imparator olunca onlara arazi tavizleri vereceğini kabul etmiş; ama imparator olduktan sonra bu sözünde durmamıştır.
4. Artabasdos sonradan 741'de imparatorluğu Leon'un varisi olan V. Konstantin'den bir yıl geçici olarak gaspetmiştir.

Dış kaynaklar

• Gregory, Timothy E. (2008). Bizans Tarihi. çev. Esra Ermert. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. ISBN 978-975-08-1507-2.
• Norwich, John Julius (1999). Byzantium, the apogee (İngilizce). Londra: Penguin. s. 4-7. ISBN 0-14-011448-3.
• Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.

Resmî unvanlar
Önce gelen: II. Anastasios	Bizans İmparatoru 715–717	Sonra gelen: III. Leon