Hakkâri

Hakkâri, (Kürtçe: Colemêrg) Hakkâri ilinin merkezi olan şehirdir. Türkiye'nin en güneydoğusundadır.

Bu sayfa Hakkâri ilinin şehir merkezini anlatmaktadır. İl için Hakkâri (il) sayfasına bakınız.

Hakkâri
Şehir
Türkiyedeki Yeri
Ülke	Türkiye
Bölge	Doğu Anadolu Bölgesi
İl	Hakkâri
İdare
• Belediye başkanı	Ali Çelik (Kayyım)
Rakım	1.720 m
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	30000
Alan kodu	438
Plaka kodu	30
Resmî site Hakkâri Belediyesi

Hakkâri Merkez, 1 belde, 36 köy, 22 mahalle; bu yerleşim birimlerinde de şehir merkezlerinde 59.465, kırsal kesimde 19.051, toplam 78.516 nüfus bulunmaktadır. Yörenin %87,6'sı dağlık, %10,3'ü platoluk, %2,1'i ovalıktır.

Tarihçe

Daha fazla bilgi: Hakkâri Emirliği

Hakkâri konumu ve coğrafi yapısı itibarıyla pek çok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. İslamiyet öncesi, Med, Pers, Selevkos, Karduya, Roma ve Sasani hakimiyetini görmüştür. 641 yılında ise İslam orduları tarafından fethedilmiştir.8 yüzyıldan itibaren bölgeyi Abbasilere bağlı yerel Kürt beyleri yönetmiştir. 10. yüzyıldan itibaren ise bölge, Mervaniler'in eline geçmiştir. 1095-1127 yılları arasında Selçuklular Hakkâri'yi işgal etmiş, 1133 yılında ise Hakkâri Emirliği kurulmuştur.^[1] 15. yüzyılın sonlarına doğru Akkoyunlular'ın desteğiyle diğer Kürt beyleri Donboli ve Mahmudi beyleri Hakkâri'yi işgal etmiştir. Daha sonra Safevi işgali yaşanmış, ancak 1514'te Çaldıran Savaşı sonrası Hakkâri beyleri kontrolü tekrar ele geçirmiştir. 1548 ve 1847 yıllarında ise Hakkâri Emirliği Osmanlı'ya tabi olmuştur.^[2] 1847'da Nurullah Bey ve diğer Kürt beylerinin Osmanlı tarafından yenilgiye uğratılması sonrasında ise bölge Osmanlı kontrolüne geçmiştir.^[3]

İklim

Hakkâri'de karasal iklim görülür. Yazlar kurak ve sıcak, kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer. Kış döneminde ortalama sıcaklık −5 °C, yaz döneminde ise 25 °C'dir. Kaydedilen en düşük sıcaklık −22.7 °C, kaydedilen en yüksek sıcaklık 37 °C'dir.

Yerel yönetim

18 Ekim 2019 tarihinde Hakkari Belediye Başkanı Cihan Karaman "terör örgütü üyeliği" ve "terör örgütü propagandası yapmak" suçlarından tutuklandı. Karaman'ın yerine Hakkari Valisi İdris Akbıyık kayyım olarak atandı.^[4]

Nüfus

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
Hakâri merkez ilçesi
1927[5]	7.273	801	6.472
Hakâri ilçesi (Van)
1935[6]	9.615	1.562	8.053
Hakkâri merkez ilçesi
1940[7]	11.019	1.821	9.198
1945[8]	11.952	2.145	9.807
1950[9]	14.467	2.756	11.711
1955[10][lower-alpha 1]	11.849	3.162	8.687
1960[11]	15.248	3.982	11.266
1965[12]	19.424	6.129	13.295
1970[13]	25.724	9.640	16.084
1975[14]	30.620	11.735	18.885
1980[15]	38.534	18.009	20.525
1985[16]	43.888	20.754	23.134
1990[17]	52.906	30.407	22.499
2000[18]	77.532	58.145	19.387
2007[19]	77.926	57.954	19.972
2008[20]	83.423	60.891	22.532
2009[21]	86.631	64.283	22.348
2010[22]	79.576	57.844	21.732
2011[23]	82.423	60.946	21.477
2012[24]	81.549	58.584	22.965
2013[25]	80.497	57.939	22.558
2014[26]	79.335	57.585	21.750
2015[27]	79.562	57.961	21.601
2016[27]	76.933	56.917	20.016
2017[27]	76.984	56.800	20.184
2018[27]	81.424	61.549	19.875
2019[27]	78.672	59.756	18.916
2020[27]	78.516	59.465	19.051

Belediye başkanları

№	Belediye Başkanı	Görev Başlangıcı	Görev Bitişi	Parti
1	Reşit Keskin	26 Mayıs 1946	13 Kasım 1955		Cumhuriyet Halk Partisi
2	Mustafa Cümbüş	13 Kasım 1955	27 Mayıs 1960		Demokrat Parti
3	Mehmet Sait Atay	17 Kasım 1963	2 Haziran 1968		Cumhuriyet Halk Partisi
		2 Haziran 1968	9 Aralık 1973		Güven Partisi
		9 Aralık 1973	11 Aralık 1977		Adalet Partisi
4	Abdurrahman Keskin	11 Aralık 1977	12 Eylül 1980		Cumhuriyet Halk Partisi
5	Şükrü Çallı	25 Mart 1984	27 Mart 1994		Anavatan Partisi
(4)	Abdurrahman Keskin	27 Mart 1994	18 Nisan 1999		Sosyaldemokrat Halkçı Parti
6	Hüseyin Ümit	18 Nisan 1999	28 Mart 2004		Halkın Demokrasi Partisi
7	Metin Tekçe	28 Mart 2004	29 Mart 2009		Sosyaldemokrat Halk Partisi
8	Fadıl Bedirhanoğlu	29 Mart 2009	30 Mart 2014		Demokratik Toplum Partisi
9	Dilek Hatipoğlu	30 Mart 2014	11 Temmuz 2014		Barış ve Demokrasi Partisi
		11 Temmuz 2014	24 Kasım 2016		Demokratik Bölgeler Partisi
10	Cüneyt Epcim	24 Kasım 2016	15 Nisan 2019		Kayyım
11	Cihan Karaman	15 Nisan 2019	17 Ekim 2019		Halkların Demokratik Partisi
12	İdris Akbıyık	18 Ekim 2019	10 Ağustos 2023		Kayyım
13	Ali Çelik	10 Ağustos 2023	3 Nisan 2024
14	Mehmet Sıddık Akış	3 Nisan 2024	3 Haziran 2024		Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi
(13)	Ali Çelik	3 Haziran 2024	Görevde		Kayyım

Kardeş şehirler

Hakkâri'nin 10 kardeş şehri vardır;^{[kaynak belirtilmeli]}

• Mostar, Bosna-Hersek
• Banja Luka, Bosna-Hersek
• Dubrovnik, Hırvatistan
• Kraslava, Letonya
• Oyam, Uganda
• Boden, İsveç
• Sidney, Avustralya
• Lublin, Polonya
• Edde, Lübnan
• Lubumbashi, Kongo DC

Notlar

1. Çukurca ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça

1. Kaplan, Yaşar (2015). History of Hakkari/Hakkâri Tarihi. Van: Hakkâri Valiliği, Hakkâri İl Yıllığı 2015, Vameda Ofset Matbaacılık. ss. 24-25. 1 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2024.
2. Kaplan, Yaşar (2013). Tarihte Hakkâri, Şemdinan, Bahdinan ve Nehri. Uluslararası Seyyid Taha-i Hakkâri Sempozyumu Bildirileri, 24-26 Mayıs 2013. s. 6. 22 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2024.
3. Tan, Hasan (2017). T.C. Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Hakkâri Beyleri’nin Tarihi (PDF). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi. s. 11. 1 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2024.
4. "Hakkari, Yüksekova ve Nusaybin belediyelerine kayyum atandı". BBC News Türkçe. 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Haziran 2022.
5. "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
6. "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
7.  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
8.  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
9.  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
10.  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
11.  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
12. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
13. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
14. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
15. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
16. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
17. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
18. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
19. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
20. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
21. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
22. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
23. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
24. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
25. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
26. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
27. • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
    • "Merkez Nüfusu - Hakkari". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
    • "Hakkari Merkez Nüfusu". nufusune.com.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)

Dış bağlantılar

• Hakkâri Valiliği9 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.