![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/The_Sun_in_white_light.jpg/640px-The_Sun_in_white_light.jpg&w=640&q=50)
Güneş
Güneş Sistemi'nin merkezinde yer alan yıldız / From Wikipedia, the free encyclopedia
Güneş, Güneş Sistemi'nin merkezinde yer alan bir yıldızdır. Çekirdeğindeki nükleer füzyon reaksiyonları ile akkor hale gelene kadar ısınan, %10'u morötesi olmak üzere esas olarak görünür ışık ve kızılötesi radyasyon olarak yüzeyinden enerji yayan, oldukça büyük ve sıcak bir plazma küresidir. Dünya'daki yaşam için açık ara en önemli enerji kaynağıdır. Güneş birçok kültürde kutsallık atfedilen bir nesne olmuştur. Antik çağlardan beri astronomik araştırmalar için merkezi bir konudur.
![]() Güneş'in, şeffaf bir güneş filtresi aracılığıyla çekilmiş görüntüsü | |
Adları | Güneş, Sol,[1][2] Sól, Helios[3] |
---|---|
Sıfatlar | Solar[4][5] |
Sembol | ![]() |
Gözlem verisi | |
Dünya'dan ortalama uzaklık | 1 AU 149.600.000 km 93.000.000 mi 8 min 19 s, ışık hızı[6] |
-26,74 (V)[7] | |
4,83 (V)[7] | |
G2V[8] | |
Metallik | Z = 0,0122[9] |
Açısal çap | 0,527-0,545°[10] |
Yörünge özellikleri | |
Samanyolu merkezinden ortalama uzaklık | 24.000 ila 28.000 ışık yılı[11] |
Galaktik periyot | 225-250 milyon yıl |
Hız |
|
Eğiklik |
|
Kuzey kutbunun sağ açıklığı | 286,13° (286° 7′ 48″)[7] |
Kuzey kutbunun dik açıklığı | +63,87° (63° 52′ 12"N)[7] |
Sideral dönme süresi |
|
Ekvatoral dönme hızı | 1,997 km/s[13] |
Fiziksel özellikler | |
Ekvator yarıçapı | 696.300 km 432.700 mi[14][15] 109 × Dünya yarıçapı[13] |
Basıklık | 0,00005[7] |
Yüzey alanı | 6,09×10 2,35×10 12 000 × Dünya [13] |
Hacim |
|
Kütle |
|
Ortalama yoğunluk | 1,408 g/cm3 0,0509 lb/cu in 0,255 × Dünya [7][13] |
Yaş | 4,6 milyar yıl[16][17] |
Ekvatoral yüzey kütle çekimi | 274 m/s2 900 ft/s2[7] 27,9 g0[13] |
Eylemsizlik momenti faktörü | ≈0,070[7] |
Yüzey kaçış hızı | 617,7 km/s 55 × Dünya [13] |
Sıcaklık | |
Aydınlatma gücü |
|
Renk (B-V) | 0,656[18] |
Ortalama Radyans | 2,009×107 W·m−2·sr−1 |
Kütleye göre fotosfer bileşimi |
Güneş'in Samanyolu galaksisinin merkezinin etrafında bir dönüşünü yaklaşık 225-250 milyon yılda bir tamamladığı ve merkeze göre yaklaşık 24.000 ila 28.000 ışık yılı mesafede 828.000 km/s hızda hareket etmekte olduğu bir yörüngesi vardır. Dünya'ya olan mesafesi 1 AU (1.496×108 km) yani yaklaşık 8 ışık dakikasıdır. Güneş, yaklaşık olarak, Dünya'nın çapının 109 katına (1.391.400 km), hacminin 1,3 milyon katına (1.412×1012 km3) ve kütlesinin 332,9 bin katına (1.988,4×1024 kg) sahiptir. Orta büyüklükte bir yıldız olan Güneş, tek başına Güneş Sistemi kütlesinin % 99,86'sını oluşturur. Kütlesinin %74'ü hidrojen, %24-25'ü ise helyumdan oluşmakta olup, kütlenin geri kalanı daha ağır olan demir, nikel, oksijen, silikon, kükürt, magnezyum, karbon, neon, kalsiyum ve krom gibi diğer elementlerden oluşur.
Güneş'in yıldız sınıfı G-tipi Ana Kol Yıldızı, yani G2V'dir. Resmi olmayan adlandırmada, esasında beyaz renkli olmasına rağmen sarı cüce olarak nitelenir. Yaklaşık 4,6 milyar yıl önce büyük bir moleküler bulutun bir bölgesindeki maddenin kütleçekimsel olarak çökmesiyle oluşmuştur. Bu maddenin çoğu merkezde toplanırken, geri kalanı Güneş Sistemi’ni oluşturan yörüngeli bir disk şeklinde basıklaşmıştır. Merkezi kütle o kadar sıcak ve yoğun hale gelmiştir ki sonunda çekirdeğinde nükleer füzyonu başlatmıştır. Güneş'in çekirdeği her bir saniyede, yaklaşık 600 milyar kilogram (kg) hidrojeni helyuma dönüştürmekte ve 4 milyar kg maddeyi enerjiye çevirmektedir.
Çok uzak bir gelecekte, çekirdeğindeki hidrojen füzyonu artık hidrostatik dengede olamayacağı bir noktaya kadar azaldığında, Güneş'in çekirdeğindeki yoğunluk ve sıcaklıkta belirgin bir artış yaşanacak, bu da dış katmanların genişlemesine neden olarak sonunda Güneş'i bir kırmızı deve dönüştürecektir. Bu süreç günümüzden yaklaşık beş milyar yıl sonra Dünya'yı yaşanmaz hale getirecek kadar Güneş'i büyütecektir. Daha sonra Güneş dış katmanlarını dökecek ve yoğun bir tür soğuyan yıldız (beyaz cüce) haline gelecek ve artık füzyon yoluyla enerji üretmeyecek, ancak trilyonlarca yıl boyunca önceki füzyonundan kaynaklanan ısıyı yaymaya ve parlamaya devam edecektir. Ardından da ihmal edilebilir düzeyde bir enerji yayan, süper yoğun bir kara cüce haline geleceği tahmin edilmektedir.