Cemal Abdünnâsır
2. Mısır cumhurbaşkanı / From Wikipedia, the free encyclopedia
Cemal Abdünnâsır Hüseyin (Arapça: جمال عبد الناصر) (d. 15 Ocak 1918 - ö. 28 Eylül 1970), 1954'ten 1970'teki ölümüne kadar Mısır'ın ikinci cumhurbaşkanı olarak görev yapan Mısırlı bir subay ve politikacıydı. Nâsır, 1952 Mısır Devrimi'ne öncülük etti ve ertesi yıl geniş kapsamlı toprak reformlarını başlattı. 1954'te bir Müslüman Kardeşler üyesinin suikast girişiminin ardından örgüte baskı uyguladı. Kendisine karşı yapılan bir suikast girişimine adı karışan Devlet Başkanı Muhammed Necib'i ev hapsine aldı ve idari görevi üstlendi. Haziran 1956'da resmen başkan seçildi.
Cemal Abdünnâsır جمال عبد الناصر | |
---|---|
1969'da Abdünnâsır | |
Birleşik Arap Cumhuriyeti cumhurbaşkanı | |
Görev süresi 22 Şubat 1958 - 28 Eylül 1970 | |
Yerine geldiği | Makam oluşturuldu |
Yerine gelen | Enver Sedat |
2. Mısır devlet başkanı | |
Görev süresi 23 Haziran 1956 - 28 Eylül 1970 | |
Yerine geldiği | Muhammed Necib |
Yerine gelen | Enver Sedat |
Mısır başbakanı | |
Görev süresi 19 Haziran 1967 - 28 Eylül 1970 | |
Yerine geldiği | Muhammed Sıtkı Süleyman |
Yerine gelen | Mahmud Fevzi |
Görev süresi 18 Nisan 1954 - 29 Eylül 1962 | |
Yerine geldiği | Muhammed Necib |
Yerine gelen | Ali Sabri |
Görev süresi 25 Şubat 1954 - 8 Mart 1954 | |
Yerine geldiği | Muhammed Necib |
Yerine gelen | Muhammed Necib |
Bağlantısızlar Hareketi genel sekreteri | |
Görev süresi 5 Ekim 1964 - 8 Eylül 1970 | |
Yerine geldiği | Josip Broz Tito |
Yerine gelen | Kenneth Kaunda |
2. Afrika Birliği Örgütü başkanı | |
Görev süresi 17 Temmuz 1964 - 21 Ekim 1965 | |
Yerine geldiği | Haile Selassie |
Yerine gelen | Kwame Nkrumah |
Kişisel bilgiler | |
Doğum | 15 Ocak 1918(1918-01-15) İskenderiye, Mısır |
Ölüm | 28 Eylül 1970 (52 yaşında) Kahire, Mısır |
Partisi | Arap Sosyalist Birliği |
Evlilik(ler) | Tahiye Kâzım (e. 1944-1970) |
Mesleği | Asker, siyasetçi |
Dini | Sünni İslam |
İmzası | |
Askerî hizmeti | |
Bağlılığı | Mısır |
Branşı | Mısır Kara Kuvvetleri |
Hizmet yılları | 1938–1952 |
Rütbesi | Albay |
Çatışma/savaşları | 1948 Arap-İsrail Savaşı |
Nâsır'ın Mısır ve Arap dünyasındaki popülaritesi, Süveyş Kanalı Şirketi'ni millîleştirmesi ve ardından Mısır'da Üçlü Saldırganlık olarak bilinen Süveyş Krizi'nde kazandığı siyasi zaferden sonra hızla arttı. Liderliği altında pan-Arap birliğine yönelik çağrılar arttı ve 1958'den 1961'e kadar Suriye ile Birleşik Arap Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla doruğa ulaştı. 1962'de Nâsır, Mısır'da bir dizi büyük sosyalist önlem ve modernizasyon reformuna başladı. Pan-Arabizm davasında yaşanan aksaklıklara rağmen, 1963'te Nâsır'ın destekçileri birçok Arap ülkesinde güç kazandı. Ancak Nâsır Kuzey Yemen İç Savaşı'na ve sonunda çok daha büyük Arap Soğuk Savaşı'na karıştı. Siyasi rakiplerinin adaylığının yasaklanmasının ardından Mart 1965'te ikinci başkanlık dönemine başladı. 1967'deki Altı Gün Savaşı'nda Mısır'ın İsrail'e yenilmesinin ardından Nâsır istifa etti, ancak göreve dönmesi yönünde yapılan gösterilerin ardından göreve geri döndü. 1968'e gelindiğinde Nâsır kendisini başbakan olarak atadı, İsrail işgali altındaki Sina Yarımadası'nı geri almak için Yıpratma Savaşı'nı başlattı, orduyu depolitize etme sürecini başlattı ve bir dizi siyasi liberalleşme reformu yayınladı. 1970 Arap Birliği zirvesinin sona ermesinin ardından Nâsır kalp krizi geçirdi ve öldü. Kahire'deki cenazesi beş ila altı milyon kişinin cenazesine katıldı ve Arap dünyasında büyük bir üzüntüye yol açtı.[1]
Nâsır, özellikle sosyal adalet ve Arap birliğine yönelik atılımları, modernleşme politikaları ve anti-emperyalist çabalarıyla Arap dünyasında ikonik bir figür olmaya devam ediyor. Onun başkanlığı ayrıca Mısır'daki kültürel patlamayı ve Asvan Barajı ve Helvan şehri de dahil olmak üzere büyük endüstriyel projelerin başlatılmasını teşvik etti. Nâsır'ı eleştirenler onun otoriterliğini, insan hakları ihlallerini ve onun görev süresini karakterize eden ordunun sivil kurumlar üzerindeki hakimiyetini eleştiriyor, bu da Mısır'da günümüze kadar neredeyse kesintisiz olarak devam eden bir askeri ve diktatörlük yönetimi modeli oluşturuyor.