Batı Kanada İnuitçesi (kendilerince Siglit şivesinde Inuvialuktun , Uummarmiut şivesinde Iñuvialuktun ; İngilizce Inuvialuktun, Western Canadian Inuktitut, West Inuktitun, Western Canadian Inuit[1] ), Kanada 'da Batı Kanada İnuitleri tarafından konuşulan İnuit dilleri kolundan bir Eskimo dili.
Pratik Bilgiler Ana dili olanlar, Konuşan sayısı ...
Kapat
İnuit dilleri coğrafyası
Kuzeybatı Topraklarında 11 resmî dilden iki şivesi Inuvialuktun ve Inuinnaqtun adlarıyla yer alır.
Nunavut 'ta 4 resmî dilden biri olarak Inuinnaqtun adıyla yer alır.
Siglit İnuitçesi (İngilizce Siglitun, Siglit, Inuvialuktun proper ). Kuzeybatı Topraklarında Tuktuyaaqtuuq (Tuktoyaktuk), Paulatuuq (Paulatuk), Ikaasuk (Sachs harbour ) ve Inuuvik (Inuvik) şehirlerinde konuşulur. Konuşan kabileler: Qikiqtaruqmiut, Kupugmiut, Kittegaryumiut, Nuvuraqmiut, Avvagmiut, Nuunatahmiut
İnuinnaq İnuitçesi (kendilerince ᐃᓄᐃᓐᓇᖅᑐᓐ; İngilizce Inuinnaqtun, Inuinnaq, Copper Inuktitut )
Kangiryuarmiut İnuitçesi (İngilizce Kangiryuarmiutun subdialect ). Kuzeybatı Topraklarında Ulukhaqtuuq (Ulukhaktok, Kangiryuaq, Holman) şehrinde konuşulur. Konuşan kabileler: Kanghiryuatjagmiut, Kanghirjuarmiut, (?) Haneragmiut, (?) Puivlirmiut, (?) Nagyuktomiut
İqaluktuuttiaq İnuitçesi (İngilizce Cambridge subdialect ). Nunavut 'da Iqaluktuuttiaq (ᐃᖃᓗᒃᑑᑦᑎᐊᖅ, Cambridge Bay ) şehrinde konuşulur. Konuşan kabileler: Ekaluktomiut, Kiglinirmiut
Qurluqtuq İnuitçesi (İngilizce Coppermine subdialect, Kugluktuk dialect ). Kanada Nunavut 'da Qurluqtuq (ᖁᕐᓗᖅᑐᖅ, Kugluktuk, Coppermine) şehrinde konuşulur. Konuşan kabileler: Akkuliakattangmiut, Noahognirmiut, Kogluktomiut, Wallirmiut, Asiagmiut, Pingangnaktomiut
Umingmaktuuq İnuitçesi (İngilizce Bathurst subdialect ). Nunavut 'da Umingmaktuuq (Umingmaktok, Bathurst) şehrinde konuşulur. Konuşan kabileler: Nennitagmiut, Kilusiktomiut
Natsilik İnuitçesi (kendilerince Inuktitun ; İngilizce Natsilingmiutut, Natsilik dialect )
Nattilik İnuitçesi (kendilerince Nattilingmiutut (dil); İngilizce Natsilik subdialect, Natsilik proper ). Nunavut 'da ᑕᓗᕐᔪᐊᑦ (Talurjuat/Spence Bay) ile ᓇᐅᔭᑦ (Naujat/Repulse Bay) şehirlerinde konuşulur. Konuşan kabileler: Arvertormiut, Netsilingmiut, Kuungmiut
Arviligjuaq İnuitçesi (İngilizce Arviligjuaq subdialect ). Kanada Nunavut 'da ᐊᕐᕕᓕᒡᔪᐊᖅ (Arviligjuaq/Pelly Bay) şehrinde konuşulur. Konuşan kabileler: Arviligjuarmiut, Sinimiut
Utkuhiksalik İnuitçesi (kendilerince Utkuhiksalingmiutitut (dil); İngilizce Utkuhiksalik subdialect, Utkuhikhalik, Gjoa Haven dialect ). Nunavut 'da ᐅᖅᓱᖅᑑᖅ (Uqsuqtuuq/Gjoa Haven) ile ᖃᒪᓂ‛ᑐᐊᖅ Qamani'tuaq (Baker Lake) şehirlerinde konuşulur. Konuşan kabileler: (?) Ahagmiut, (?) Hanningařuqmiut, (?) Ilivilermiut, Ugyulingmiut, Qeqertarmiut, Utkuhiksalingmiut (İngilizce Utkuhiksalik proper )
Linguist List 'e göre 8 child dialects olarak alt bölümlere ayrılır:[2]
ikt-sig → Siglit; Sigluit
ikt-hol → Holman Island; Ulukhaqtuuq
ikt-cop → Copper; Copper Inuktitut; "Copper Eskimo"; Copper Inuit; Kangiryuarmiut; Iqaluktuuttiaq; Kangormiut
ikt-cpm → Coppermine; Qurluqtuq
ikt-net → Netsilik; Arviligjuaq
ikt-gjo → Gjoa Haven; Uqsuqtuuq
ikt-spe → Spence Bay; Talurjuaq
ikt-car → Caribou; Caribou Eskimo; Keewatin; Kivalliq
Kivalliq İnuitçesi (ikt-car) daha çok Doğu Kanada İnuitçesi içinde sınıflandırılır.
NOT : Kuzeybatı Topraklarında Inuvialuktun adı altında geçen Uummarmiutun şivesi, Batı Kanada İnuitçesine değil, Alaska'daki İnyupikçeye aittir. Kanada'nın idari ve politik kaygılarıyla Inuvialuktun şivesi olarak verilmektedir.
Kuzeybatı Topraklarında (Siglitun, Inuinnaqtun ) Latin alfabesi kullanılır.
Kısa ünlüler: a, i, u
Uzun ünlüler: aa, ii, uu
Diftonglar : ai, ia, iu, ui, ua, au
Ünsüzler : b, ch, g, dj, k, l, ł, m, n, ng, p, q, r, s, t, v, y
Nunavut 'da (Natsilingmiutut ) hece yazısı kullanılır.[3]
Batı Kanada İnuitçesi, Eskimo - Aleut dillerinin tipik görünümünü sergiler:
Kelimelerde üç sayı vardır: tekil, ikil, çoğul
Siglitun şivesinden örnekler:
tekil
ikil
çoğul
anlamı
Inuvialuk
Inuvialuuk
Inuvialuit
Batı Kanada İnuitleri
kigiaq
kigiak
kigiat
kunduz
kanguq
kanguk
kangut
kar kazı
tatidjgaq
tatidjgaaq
tatidjgat
turna
ivugaqpak
ivugaqpaak
ivugaqpait
yaban ördeği
ukaliq
ukallik
ukallit
tavşan
ugyuk
ugyuuk
ugyuit
sakallı fok
tuulik
tuuliik
tuuliit
dalgıç kuşu
iggarlik
iggarliik
iggarliit
mavi tilki
nanuq
nannuk
nannut
kutup ayısı
apqun
apqutik
apqutit
yol
Kelimeler yalın halde çoğu zaman nominatif eki alırlar : daha çok -q ya da -k , daha az olarak da -n
Kelimeler (ya da cümleler) 4 bölümden oluşur:
kök (İng. stem )
yapım eki (İng. postbase )
çekim eki (İng. ending )
bağlaç (İng. enclitic )
Tamlama (isim ya da sıfat) bulunmaz
Türkçede iyelik tamlaması (genitive + possessive ) ile ifade edilen (örn: adamın evi) yapılar, Batı Kanada İnuitçesinde iyelik tamlaması olmadığı için ona yakın başka bir yapıyla kurulur: relative + absolutive :
tuktu m niqa a : Ren geyiğinin besini (bir liken adı )
tuktu m niaqu a : Ren geyiğinin kafası
qimmi m niaqu a : Köpeğin kafası
tariu m siku a : Denizin buzu
Her ikisi de sayı ile uyumludur:
tuktu t nura it : Ren geyiğinin yavruları
akłaq boz ayı
kuuk ırmak
tasiq (sg) / tatchiit (pl) göl
tariuq deniz
anuri rüzgâr
nuvuya bulut
sila hava
kalluk şimşek
qilak gök
siku buz
apun kar