Aşkenaz Yahudileri

Yahudi kimliğinin etnik, geçmişsel ve kültürel yönleri için, Yahudiler makalesinide inceleyiniz. Yahudiler'in kolektif inancı hakkında bilgi edinmek için ise Yahudilik maddesini inceleyin.

Aşkenaz/Aşkenazi Yahudileri (/ˌæʃ-, ɑːʃkəˈnɑːzi/ ASH--,_-AHSH-kə-NAH),^[6] İbranice: יְהוּדֵי אַשְׁכְּנַז‎)^[6] veya İbranice -im ekinden gelen Aşkenazim,^[a] Yahudi-Roma savaşlarından sonra galip gelen Roma tarafından, Anadolu ve İberya üzerinden Avrupa'ya sürgün edilen İbrani kökenli Kenanlı Yahudilerdir.

Aşkenazi Yahudileri

יְהוּדֵי אַשְׁכְּנַז (Y'hudey Ashkenazy)
Toplam nüfus
10[1]–11,2 milyon[2]
Önemli nüfusa sahip bölgeler
İsrail     2.800.000–3.000.000[1][3]
Birleşik Devletler	5.000.000–6.000.000[4]
Rusya	194.000–500.000
Arjantin	300.000
Birleşik Krallık	260.000
Kanada	240.000
Fransa	200.000
Almanya	200.000
Ukrayna	150.000
Diller
Çoğunluk İbranice, İngilizce ve Yidiş[5] Azınlık Rusça, Lehçe, Fransızca ve Almanca

Kısaca Aşkenaziler, Yeni Çağ'la beraber Kutsal Roma İmparatorluğu'na kadar gelen bin yıllık etnik Yahudilerin Orta ve Doğu Avrupa koludur.^[8] Aşkenazi Yahudilerinin diaspora dili Yidiştir. Yüzyıllar sonra İbranice, İsrail'de resmî bir dil olarak yeniden canlanana kadar sadece kutsal bir dil olarak kullanıldı. Aşkenaziler, Avrupa'daki zamanları boyunca Avrupa'nın ticaretine, felsefesine, edebiyatına, sanatına, müziğine ve bilimine birçok önemli katkıda bulunmuşlardır.^[9][10]

“Aşkenazi" terimi, Batı Almanya ve Kuzey Fransa'da Orta Çağ'da Ren nehri boyunca yerleşim yerleri kuran Yahudi yerleşimcilerini ifade eder. Orada olduklarında Kudüs, Kutsal Topraklar ve Akdeniz'den gelen gelenekleri yeni ortamlarına da uyarladılar.

Geç Orta Çağ'da dini zulüm, anti-semitizm ve ayrımcılık nedeniyle Aşkenazi nüfusunun çoğunluğu sürekli olarak Doğu Avrupa'ya doğru kaymıştır, Kutsal Roma İmparatorluğu'ndan, bugünkü Belarus'un bazı bölümlerini içeren Polonya–Litvanya Topluluğu'nun daha sonraki bölgelerine taşınmıştır. Estonya, Letonya, Litvanya, Moldova, Polonya, Rusya, Slovakya ve Ukrayna'da birçok Aşkenazi diaspora kasabaları bulunmuştur. Ancak günümüzde birçok Aşkenazi İsrail'e, ABD'ye, Birleşik Krallığa ve Fransa'ya göçmüştür.^[11][12]

Ayrıca bakınız

• Safaradi Yahudileri (Yahudilerin 2. büyük kolu)
• Mizrahi Yahudileri (Yahudilerin 3. büyük kolu)
• İstanbul Aşkenaz Sinagogu

Notlar

1. /ˌæʃ-, ɑːʃkəˈnɑːzɪm/ ASH--,_-AHSH-kə-NAH^[6] İbranice: אַשְׁכְּנַזִּים‎, Aşkenazi telaffuzu: [ˌaʃkəˈnazim], [(ʔ)aʃkenaˈzim] veya [(ʔ)aʃkenaˈzi]^[7]

Kaynakça

1. "Ashkenazi Jews". Hebrew University of Jerusalem. 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2013.
2. "First genetic mutation for colorectal cancer identified in Ashkenazi Jews". The Gazette. Johns Hopkins University. 8 Eylül 1997. 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2013.
3. Statistical Abstract of Israel, 2009, CBS. "Table 2.24 – Jews, by country of origin and age". 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2010.
4. Feldman, Gabriel E. (Mayıs 2001). "Do Ashkenazi Jews have a Higher than expected Cancer Burden? Implications for cancer control prioritization efforts". Israel Medical Association Journal. 3 (5): 341-46. PMID 11411198. 21 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2013.
5. "Yiddish". 19 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2020.
6. Wells, John (2008). Longman Pronunciation Dictionary (3.3tarih=3 Nisan 2008 bas.). Pearson Longman. ISBN 978-1-4058-8118-0.
7. Ashkenaz, based on Şablon:Cite Josephus and his explanation of Genesis 10:3, is considered to be the progenitor of the ancient Gauls (the people of Gallia, meaning, mainly the people from modern Fransa, Belçika and the Alpine region) and the ancient Franks (of, both, France and Almanya). According to Gedaliah ibn Jechia the Spaniard, in the name of Sefer Yuchasin (see: Gedaliah ibn Jechia, Shalshelet Ha-Kabbalah 12 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Jerusalem 1962, p. 219; p. 228 in PDF), the descendants of Ashkenaz had also originally settled in what was then called Bohemia, which today is the present-day Çekya. These places, according to the Jerusalem Talmud (Megillah 1:9 [10a], were also called simply by the diocese "Germamia". Germania, Germani, Germanica have all been used to refer to the group of peoples comprising the Germanic tribes, which include such peoples as Goths, whether Ostrogoths or Visigoths, Vandals and Franks, Burgundians, Alans, Langobards, Angles, Saxons, Jutes, Suebi and Alamanni. The entire region east of the Rhine river was known by the Romans as "Germania" (Germany).
8. Mosk, Carl (2013). Nationalism and economic development in modern Eurasia. New York: Routledge. s. 143. ISBN 9780415605182. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020. In general the Ashkenazim originally came out of the Holy Roman Empire, speaking a version of German that incorporates Hebrew and Slavic words, Yiddish.
9. Glenda Abramson (ed.), Encyclopedia of Modern Jewish Culture 29 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Routledge 2004 p. 20.
10. T. C. W. Blanning (ed.), The Oxford History of Modern Europe 29 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Oxford University Press, 2000 pp. 147-48
11. Henry L. Feingold (1995). Bearing Witness: How America and Its Jews Responded to the Holocaust. Syracuse University Press. s. 36. ISBN 9780815626701. 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.
12. Eric Hobsbawm (2002). Interesting Times: A Twentieth Century Life. Abacus Books. s. 25.