Ağrı

Bu sayfa Ağrı ilinin şehir merkezini anlatmaktadır. İl için Ağrı (il) sayfasına bakınız.

Ağrı veya eskiden Karakilise (Osmanlıca: قره‌کلیسا), Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nde bulunan Ağrı ilinin merkezi olan şehir. Ayrıca tarihte birden fazla isim değişikliği yaşamıştır. Karakilise, Ararat, Karaköse ve son olarak Ağrı Dağı'ndan esinlenilerek Ağrı ismi verilmiştir. Bu şehrin rakımı 1.632 m'dir.

Ağrı
Şehir
Ağrı ili
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	Doğu Anadolu Bölgesi
İl	Ağrı
İdare
• Belediye başkanı	Hazal Aras (DEM Parti)
Yüzölçümü
• Toplam	14.927 km²
Rakım	1632 m
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu	04100
Alan kodu	472
Plaka kodu	04
Resmî site Ağrı Belediyesi

Ağrı Ovası'nın kuzeyinde kurulmuştur. Çok soğuk bir iklimi olup ormanlık alanı azdır. Halkın büyük çoğunluğu tarım ve hayvancılıkla uğraşmaktadır. 15 Nisan "İşgalden Kurtuluş Günü" olarak kutlanır.

Tarih

Ayrıca bakınız: Ağrı ayaklanmaları

Osmanlı döneminde bu bölgedeki şehirleşme 1860 yılında Pakrevand (Üçkilise) piskoposu Hovhannes önderliğindeki Bitlisli Ermeni ticaret gruplarının Karakilisa (Kara Kilise) adını verilerek başlamıştır. Bir mülkte 10-15 dükkân kurularak başlatılan şehirleşme sonrası Milli Mücadele’nin ardından kent adı Karaköse adıyla değiştirilmiştir. 1946 yılında ise adı Ağrı yapılmıştır.

Nüfus

2020 yılı ADNKS'ye göre merkez ilçenin nüfusu; şehir merkezinde 119.154, bağlı köylerde 31.109 olmak üzere toplam 150.263 kişiden oluşmaktadır. Şehrin yıllara göre nüfus değişimi aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
Karaköse ilçesi (Bayazıt)
1927[1]	21.328	4.218	17.110
Ağrı merkez ilçesi
1935[2]	29.832	6.271	23.561
1940[3]	35.205	7.917	27.288
1945[4]	38.358	8.605	29.753
1950[5]	47.569	10.028	37.541
1955[6]	56.898	17.079	39.819
1960[7][a]	51.226	19.776	31.450
1965[8]	59.197	24.168	35.029
1970[9]	69.038	29.577	39.461
1975[10]	77.510	35.284	42.226
1980[11]	84.126	40.532	43.594
1985[12]	101.586	54.492	47.094
1990[13]	103.797	58.038	45.759
2000[14]	119.743	79.764	39.979
2007[15]	133.592	97.839	35.753
2008[16]	131.104	91.817	39.287
2009[17]	138.507	99.276	39.231
2010[18]	137.852	99.336	38.516
2011[19]	143.462	105.623	37.839
2012[20]	145.359	107.839	37.520
2013[21]	145.357	110.199	35.158
2014[22]	146.007	112.339	33.668
2015[23]	148.667	116.359	32.308
2016[23]	149.994	117.213	32.781
2017[23]	149.581	117.431	32.150
2018[23]	149.188	115.285	33.903
2019[23]	151.083	118.928	32.155
2020[23]	150.263	119.154	31.109

Ulaşım

Türk Hava Yolları her gün İstanbul'dan 1 sefer (İstanbul Havalimanına), Anadolu Jet her gün 1 sefer Ankara'dan Ağrı'ya, 1 sefer ise İstanbul'dan Ağrı'ya (Sabiha Gökçen Havalimanından)^[24] karşılıklı seferler düzenlemektedir.

Belediye başkanları

Ağrı Belediye Başkanları^[25]

№	Belediye Başkanı	Görev Başlangıcı	Görev Bitişi	Parti
1	H. Nuri Karaca	1927	1928		Cumhuriyet Halk Partisi
2	Piri Tekdal	1928	1930
3	İbrahim Ethem Akıncı	1930	1931
4	Mehmet Muhtar Bey	1931	1932
5	Ali Kemali Aksüt	1932	1933
6	Ahmet Rıfat Vona	1933	1934
7	İmadettin Arda	1934	1935
8	Burhanettin Şevki Teker	1935	1939
9	Hasip Kuylan	1939	1940
10	Ahmet Niyazi Mergen	1940	1944
11	Hilmi Balcı	1944	1946
12	Ahmet Tokar	1946	1955
13	Şevki Karaca	1955	1956		Demokrat Parti
14	Şerafettin Saraçoğlu	1956	1957
15	Fazıl Karacan	1957	1960
16	Cevdet Elçi	1963	1973		Adalet Partisi
17	Hayrettin Koç	1974	1977		Cumhuriyet Halk Partisi
18	Zübeyt Sarı	1977	1979		Adalet Partisi
19	Urfan Alpaslan	1979	1980		Bağımsız
20	Enver Kazanoğlu	1980	1981
21	Kutlu Aktaş	1981	1984
22	Hikmet Erdem	1984	1989		Anavatan Partisi
23	Fevzi Bulut	1989	1994		Sosyaldemokrat Halkçı Parti
24	Zeki Başaran	1994	1998		Refah Partisi
		1998	1999		Fazilet Partisi
25	Hüseyin Yılmaz	1999	2004		Halkın Demokrasi Partisi
26	Ekrem Aktaş	2004	2009		Adalet ve Kalkınma Partisi
27	Hasan Arslan	2009	2014
28	Sırrı Sakık	9 Haziran 2014	17 Mart 2017		Barış ve Demokrasi Partisi
29	Musa Işın	17 Mart 2017	30 Haziran 2017		Kayyım
30	Süleyman Elban	30 Haziran 2017	2 Nisan 2019
31	Savcı Sayan	2 Nisan 2019	16 Mart 2023		Adalet ve Kalkınma Partisi
32	Metin Karadoğan	16 Mart 2023	4 Nisan 2024
33	Hazal Aras	4 Nisan 2024	Görevde		Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi

Notlar

1. Hamur ilçesinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Kaynakça

1. "Fasikül I: Mufassal Neticeler İcmal Tabloları" (PDF). 28 Teşrinevvel 1927 Umumî Nüfus Tahriri. DİE. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2021.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
2. "1935 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 20 İlkteşrin 1935 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
3.  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
4.  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
5.  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
6.  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021.
7.  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021.
8. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
9. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
10. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
11. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
12. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
13. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
14. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
15. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
16. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
17. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
18. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
19. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
20. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
21. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
22. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
23. • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
    • "Merkez Nüfusu - Ağrı". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
    • "Ağrı Merkez Nüfusu". nufusune.com.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
24. "AJet". 10 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2024.
25. "Eski Belediye Başkanları". Ağrı Belediye Başkanlığı. 4 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2024.