I. Dünya Savaşı'nda Afrika cepheleri

Afrika Cephesi, I. Dünya Savaşı sırasındaki Afrika'ya dağılmış Alman sömürgeleri ile İtilaf Devletleri arasındaki savaşları kapsar. Savaşlar, Afrika'nın genelini etkilemekten çok, sadece Alman sömürgeleri etrafında gerçekleşmiştir.

Afrika Cephesi
I. Dünya Savaşı
Tarih 3 Ağustos 1914 – Kasım 1918 Bölge Kuzey Afrika, Kamerun, Togo, Namibya, Tanzanya, Zambiya, Mozambik, Burundi, Ruanda Sonuç İtilaf Devletleri neredeyse tüm cephelerde başarılı oldu Versailles Barış Antlaşması
Taraflar
Büyük Britanya Güney Afrika Birliği Britanya Hindistanı Avustralya Fransa Belçika Portekiz İtalya	Alman İmparatorluğu Osmanlı Devleti Lojistik destek: Etiyopya İmparatorluğu (1915-16) Darfur Sultanlığı Senusiye Güney Afrika Cumhuriyeti Derviş Devleti
Komutanlar ve liderler
Reginald Wingate Martial Henri Merlin Félix Fuchs Eugène Henry Giacomo De Martino Louis Botha Jan Christiaan Smuts	Heinrich Albert Schnee Paul von Lettow-Vorbeck

Afrika Cephesi dört alt cephe içerisinde incelenir. Bu cepheler Batı Afrika Cephesi, Güneybatı Afrika Cephesi, Doğu Afrika Cephesi ve Kuzey Afrika Cephesi olarak adlandırılır.

Batı Cephesi

Batı Afrika'daki Alman sömürgeleri Togo ve Kamerun, Almanya'nın Avrupa'daki savaşa destek olmak için sömürgelerindeki askerleri çekmesi üzerine, savunmasız kaldı. İngiltere'nin ve Fransa'nın, bu fırsatı değerlendirerek yaptıkları saldırılar sonucunda Togo 26 Ağustos 1914'te, İtilaf Devletleri'ne teslim oldu. Kamerun'da daha iyi bir direniş gösteren Almanlar, Belçika'nın, kendi sömürgesi olan Kongo'daki birlikleriyle İtilaf Devletleri'nin yanında savaşa girmesiyle, 18 Şubat 1916'da Kamerun'u terk ederek tarafsız İspanyol sahası Rio Muni'ye sığındılar.

Güneybatı Cephesi

Güneybatı Afrika'daki Alman Sömürgesi Namibya, çok geniş ve kurak bir araziye sahipti. Bölgede 3000 kadar Alman askeri ile 7000 kadar erkek Alman yerleşimci bölgedeki Alman ordusunun tamamını oluşturmaktaydı. Daha çok başkent Windhoek çevresine toplanmış olan Alman birlikleri, yerli halklar tarafından da desteklenen İngiliz kuvvetleri karşısında uzun süre direnemediler ve 12 Mayıs 1915'te teslim oldular. Bu tarihten sonra Güney Batı Afrika, 70 yıl boyunca Güney Afrika Cumhuriyeti'nin etkisi altında kalmıştır.

Doğu Cephesi

Almanlar, bugünkü isimleriyle Tanzanya, Burundi ve Ruanda devletlerini kapsayan toprakları işgal ederek Alman Doğu Afrika'sını kurmuşlardı. Avrupa'ya kaydırılan askerlere rağmen, İngilizler I. Dünya Savaşı'nın resmen bittiği 11 Kasım 1918 tarihinden ancak 2 hafta sonra bölgeye tamamen hakim olabilmiştir.

Doğu Cephesinde Albay Lettow-Vorbeck komutasındaki Alman birlikleri, birbiri ile temasta kalan küçük birlikler halinde örgütlenerek İngiliz güçlerine karşı, gerilla taktikleriyle dört yıl boyunca başarılı bir şekilde direndi. Salgın hastalıkların da vurduğu İngiliz kuvvetleri, verdikleri ciddi kayıplara karşın çatışmaya devam edip bölgedeki önemli merkezlere ve demir yollarına hakim olabildiler. Buna karşılık Albay Lettow-Vorbeck komutasındaki gerillalar ancak kendilerine Almanya'nın teslim olduğu haberi ulaşınca savaşmayı bıraktılar.

Lettow-Vorbeck, bu savaştaki başarılarından dolayı generalliğe terfi etmiştir. Lettow-Vorbeck hakkında tartışmalı görüşler bulunmaktadır.^[1]

Kuzey Cephesi

Kuzey Cephesi, günümüz Cezayir, Tunus, Libya, Mısır ve Sina Yarımadası'nı içine alan bölgeyi kapsamaktadır. Bu cephenin küçük bir kısmı Sina ve Filistin Cephesi'ni kapsamaktadır. Cephedeki hareketlenmeler Birinci Kanal Harekâtı ile başladı. Osmanlı İmparatorluğu'nun amacı Sina Yarımadası'nı aldıktan sonra Mısır'ı ele geçirmek ve Kuzey Afrika'ya yayılmaktı. Fakat Osmanlı Ordusu'nun gerçekleştirdiği harekâtlar başarısızlıkla sonuçlandı ve Osmanlılar Suriye'ye kadar geri çekilmek zorunda kaldı.

Savaşın sonuçları

Afrika Cephesi'nin sonunda Almanya az sayıdaki sömürgesini de Büyük Britanya, Fransa ve Güney Afrika Cumhuriyeti'ne kaptırmıştır. Bu topraklar bağımsızlıklarını ancak 1960'lı yıllarda kazanmıştır. Namibya, bağımsızlığını kazanan son devlet olarak, Güney Afrika Cumhuriyeti'nden ancak 1988 yılında ayrılabilmiştir.

Kaynakça

1. "Arşivlenmiş kopya". 7 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2016.