Loading AI tools
Mayıs 2024'te İran'da meydana gelen olay Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
19 Mayıs 2024 tarihinde Hudaferin'den Tebriz'e giden Bell 212 helikopteri İran'ın Verzigan kenti yakınlarında düştü. Helikopterde İran cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdullahiyan, Doğu Azerbaycan Valisi Malik Rahmeti ve Doğu Azerbaycan'daki Dinî Lider Temsilcisi Muhammed Ali Al-i Haşim bulunuyordu. Kaza sonucu helikopterde bulunan 8 kişiden kurtulan olmadı.
.jpg) Konvoydaki üç helikopterden biri (Bell 212) | |
| Özet | |
|---|---|
| Tarih | 19 Mayıs 2024), ≈ 13:30 IRST (UTC+03:30) |
| Bölge | Uzi, Doğu Azerbaycan, İran |
| Koordinatlar | 38°43′8″K 46°39′17″D |
| Hava taşıtı | |
| Kalkış | Giz Galası Barajı, Azerbaycan-İran sınırı |
| Destinasyon | Tebriz, İran |
| Yolcu sayısı | 5 |
| Mürettebat | 3 |
| Ölü sayısı | 8 |
| Kurtulanlar | 0 |
| Hava taşıtı modeli | Bell 212[1] |
| İşletmeci |  İran İslam Cumhuriyeti Hava Kuvvetleri |
Kaza, Reisi'nin İran'ın Doğu Azerbaycan eyaletinde, Azerbaycan sınırında yer alan Culfa kenti yakınlarında seyahat ederken meydana geldi.[2][3] İran televizyonu, yoğun ormanlık arazi ve kötü hava koşulları, özellikle şiddetli yağmur, sis ve kuvvetli rüzgar nedeniyle kurtarma operasyonlarının zorluklarla karşılaştığını bildirdi.[2] Helikopteri arama çalışmalarına yardımcı olmak için insansız hava araçları, arama-kurtarma ekipleri, özel eğitimli köpekler ve Copernicus uydu sistemi seferber edilmiştir.[4][5]
19 Mayıs 2024'te, İran cumhurbaşkanı İbraim Reisi, Azerbaycan cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile birlikte Giz Galası Barajının açılışını yapmak üzere Azerbaycan'daydı. İran ve Azerbaycan'ın Aras Nehri üzerindeki üçüncü ortak projesi iki liderin katılımıyla açıldı.[2] Kazadan bir gün önce, İran Meteoroloji Örgütü bölge için turuncu derecede hava uyarısı yayımlamıştı.[6]
Giz Galasında yapılan açılışın ardından, Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdullahiyan, Doğu Azerbaycan Valisi Malik Rahmeti ve Doğu Azerbaycan'daki Dini Lider Temsilcisi Muhammed Ali Al-i Haşim'i taşıyan helikopter,[7] Tebriz'e gitmek üzere iki diğer helikopterle birlikte bir konvoy halinde hareket etti.[8] Saat yaklaşık 13.30'da (IRST, UTC+03.30), Reisi'yi taşıyan helikopter,[8] bazı yolcuların acil çağrı yapmasının ardından kısa bir süre sonra düştü. Enerji Bakanı Ali Akbar Mehrabian ve Konut ve Ulaştırma Bakanı Mehrdad Bazrpaş ise diğer iki helikopterde yolculuk yapmaktaydı ve güvenli bir şekilde varış noktasına ulaştılar.[9]
Çelişkili raporlar, helikopterin Culfa yakınlarında veya Uzi köyünün doğusunda düştüğünü belirtti. Helikopterin tam yeri ve durumu henüz açıklanmadı.[2] IRNA'dan alınan bilgilerde, bölge sakinlerinin anlatımlarına göre, helikopterin Uzi ve Pir Davood arasında yer alan Dizmar Ormanı bölgesinde düştüğü belirtiliyor. Doğu Azerbaycan Eyaleti'nin kuzeyindeki Verzigan bölgesinde yaşayanlar, helikopterin düştüğü yerden gelen sesler duyduklarını bildirdi.[8]
İran medyası saat 21.46'da helikopterin yerinin tespit edildiğini bildirdi.[10] Kızılay ise İran medyasında yer alan haberleri yalanladı.[11] The Economist, helikopterin neredeyse yarım gündür kayıp olmasının ardından "İran Cumhurbaşkanı'nın Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdullahiyan ile birlikte ölmüş olma ihtimali giderek artıyor" şeklinde bir haber yayınladı ve helikopterin düştüğü yerin uzak bir bölge olduğuna ve gece sıcaklığının düşük rakamlarda seyrettiğine dikkat çekti.[12]
Kaza, İran medyası tarafından sert bir iniş olarak tanımlandı. İran Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bakıri, tüm birimlerine kurtarma operasyonları için tüm kaynaklarını seferber etmeleri emrini verdi.[9] Verzigan'da yoğun sis, arama ve kurtarma çalışmalarını olumsuz etkiledi.[4] The Guardian'a göre, arama-kurtarma ekiplerinin kaza yerine saat 20:00'ye kadar ulaşmaları bekleniyordu. Saat 20:39 itibarıyla,[13] İran kuvvetleri kaza yerine yakınlardaydı.[14] İran Kızılayı'ndan kırk kurtarma ekibi ve insansız hava araçları kaza bölgesine gönderildi.[15] The Guardian'da yer alan habere göre, yetkililer bir yolcu ve bir mürettebat üyesi ile iletişime geçti.[16]
Avrupa Komisyonu Kriz Yönetiminden sorumlu üyesi Janez Lenarčič, Avrupa Birliği'nin İran'ın talebi üzerine Copernicus Acil Durum Yönetim Hizmetini etkinleştireceğini açıkladı.[17] Ermenistan, Azerbaycan, Irak, Katar, Türkiye ve Rusya arama çalışmalarına yardımcı olmayı teklif etti.[18][19][20] Rusya kurtarma çalışmalarına yardımcı olmak üzere iki uçak, arama kurtarma helikopterleri ve yaklaşık 50 personel gönderdi.[21]
AFAD başkanına göre İran, Türkiye'den gece görüşlü arama kurtarma helikopteri talep etti.[22] Türkiye ayrıca 32 kurtarma personeli ve 6 araç göndereceğini belirtti.[23] Türkiye'nin gönderdiği Bayraktar Akıncı insansız hava aracından alınan koordinatlar kaza yerinin Azerbaycan-İran sınırının 20 kilometre güneyinde dik bir dağ yamacında olduğunu gösterdi.[24][25] ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Matthew Miller'a göre, İran ABD'den de yardım talep etti, ancak lojistik nedenlerden dolayı bu talep yerine getirilemedi.[26]
Olaylar üstüne İran'da hükûmet kabine toplantısını iptal etti.[27] Üst düzey yetkililer ve Yüksek Millî Güvenlik Kurulu üyeleri ise Tebriz'e gitti.[28]
Reuters'a konuşan İranlı bir yetkili, kurtarma ekiplerinin kaza mahalline ulaşmaya çalıştığını söyledi.[29] Reisi ve Emirabdullahiyan'ın hayatlarının "helikopter kazasının ardından risk altında" olduğunu ve "hâlâ umutlu olsalar da, kaza yerinden gelen bilgilerin oldukça kaygı verici" olduğunu iletti.[29]
Son olarak İran Radyo Televizyon Kurumu helikopterin bulunduğunu ve kaza mahallinde "hiçbir yaşam belirtisi" olmadığını bildirdi.[30][31] Helikopter, kuyruğu hariç tamamen yanmıştır.[24][32] Arama çalışmaları, 20 Mayıs'ta helikopterde bulunanların cesetlerine ulaşılmasının ardından sona erdi.[33]
İran Silahlı Kuvvetleri kazanın nedeninin araştırılması sorumluluğunu üstlendi. Türkiye Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Türkiye'nin acil müdahale sorumluluk alanının İran'ı da kapsadığını belirterek, helikopterin düştüğü haberini aldıktan sonra helikopterden sinyal alamadıklarını, bunun da helikopterin sinyal sisteminin açık olmadığını ya da böyle bir sisteme sahip olmadığını düşündürdüğünü söyledi.[34]
Eski Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif verdiği bir röportajda kazadan ABD'nin İran'a uçak ve uçak parçaları satışına uyguladığı ambargonun "ABD'nin İran halkına karşı işlediği suçlar listesine kaydedileceğini" söyledi.[35]
.jpg)
Reisi, 1981 yılında bir bombalı saldırıda öldürülen Muhammed Ali Recai'nin ardından görev başında ölen ikinci İran cumhurbaşkanı oldu.[36] İran yasalarına göre cumhurbaşkanlığı koltuğunun boşalması durumunda yetkinin bu şekilde cumhurbaşkanı yardımcısına devredilmesi gerekmektedir. Ayrıca yasalara göre göre 50 gün yeni bir cumhurbaşkanlığı seçimi yapılması gerekmektedir.[37] 20 Mayıs'ta İran kabinesi "en ufak bir aksama olmadan" çalışmaya devam edeceğini söyledi. Aynı gün Cumhurbaşkanı yardımcısı Muhammed Muhbir, Dini Lider Ali Hamaney tarafından resmen cumhurbaşkanı vekili olarak atanırken, Ali Bakıri de dışişleri bakanı vekili olarak atandı.[35]
Hamaney kazanın ardından "Ülkenin idaresi hiçbir şekilde aksamayacağı için ulusun endişelenmesine ya da kaygılanmasına gerek yoktur." şeklinde açıklamada bulundu.[38][39] Vatandaşlar ülkenin birçok şehrinde Reisi için dua etmek için toplandı.[40] Dua eden insanları devlet televizyonu yayınladı ve Fars Haber Ajansı da insanları dua etmeye davet etti. Bunların yanı sıra kutlama yapan ve havai fişek kullanan insanların videoları sosyal medyada dolaşıma girdi.[41] Planlanan kabine toplantısını iptal edildi. Reisi'nin koltuğunun boş bırakıldığı ve siyah bir kuşakla örtüldüğünün görüldüğü bir toplantı düzenledi.[42][43] Milli Güvenlik Yüksek Konseyi'nin üst düzey yetkilileri Tebriz'e gitti.[44] Reisi'nin ölümünün teyit edilmesinin ardından Hamaney beş günlük ulusal yas ilan etti.[35] Reisi'nin cenaze töreninin 21 Mayıs'ta Tebriz'de yapılması planlanıyor.
İran eski Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, verdiği bir röportajda kazadan ABD'yi sorumlu tutarak, ABD'nin İran'a uçak ve havacılık parçaları satışına uyguladığı ambargonun "ABD'nin İran halkına karşı işlediği suçlar listesine kaydedileceğini" söyledi.[35] İran'ın askeri hava filosunun büyük bir kısmı 1979'daki İran İslam Devrimi'nden önce edinilmiştir. Ülkeye yönelik uluslararası yaptırımlar nedeniyle gerekli parçaların temininde zorluklarla karşılaşılmıştır.
Sürgünde olan muhalif lider Meryem Recavi, kazayı "mollaların lideri Ali Hamaney ve tüm rejim için muazzam ve onarılamaz bir stratejik darbe" olarak nitelendirdi ve kazanın yönetim içinde "bir dizi yankıları olacağını" söyledi. Reisi'nin 1988 yılında İranlı siyasi mahkumların idam edilmesindeki rolüyle hatırlanacağını da sözlerine ekledi.[45]
Ölenlerin cenaze törenleri 21 Mayıs'ta Tebriz'de başladı. Bir kamyon üzerinde taşınan cenazelerin geçit törenine onbinlerce olduğu tahmin edilen bir kalabalık katıldı ve İçişleri Bakanı Ahmed Vahidi bir konuşma yaptı.[46] Reisi ve Emirabdullahiyan'ın naaşları daha sonra Tahran'a götürülerek Kum'a nakledildi ve 22 Mayıs'ta Hamaney'in başkanlık ettiği, Muhbir ve yabancı devlet adamlarının katıldığı bir başka cenaze töreni için Tahran Üniversitesi'ne geri getirildi. Törende konuşma yapan Hamas lideri İsmail Haniye, Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif ve Afganistan Dışişleri Bakanı Emir Han Muttaki liderliğindeki Taliban heyetinden bazı kişiler törene katıldı.[47] Törenin ardından cenazeler Azadi Meydanı'na götürüldü ve bu sırada "Amerika'ya ölüm" sloganları atıldı.[48] Devlet daireleri ve özel işletmeler 22 Mayıs'ta kapatıldı.[49]
Reisi'nin naaşı 23 Mayıs'ta Bircend'e götürülecek ve buradan memleketi Meşhed'e nakledilerek aynı gün İmam Rıza Türbesi'nde toprağa verildi.[50][51]
Hindistan başbakanı Narendra Modi,[55] Pakistan başbakanı Şehbaz Şerif,[56] Türkiye cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan[57], Afganistan, Kuveyt, Rusya,[58] Suudi Arabistan ve Katar Dışişleri Bakanlıkları ve[59][60] Maldivler devlet başkanı Muhammed Muizzu,[61] Küba devlet başkanı Miguel Díaz-Canel,[62] Irak kabinesi,[63] Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres'ten iyi dilekler ve destek teklifleri geldi.[63][64][65][66][67] ABD Dışişleri Bakanlığı da durumu yakından takip ettiğini belirtirken, Başkan Joe Biden olayla ilgili olarak bilgilendirildi.[63]
Reisi ve diğer yolcuların ölümlerinin teyit edilmesinin ardından, aralarında Afganistan Başbakan Vekili Hasan Ahund'un da bulunduğu çok sayıda ülke ve uluslararası kuruluşun lider ve yetkilileri taziye ve başsağlığı dileklerini iletti:[68] Ermenistan başbakanı Nikol Paşinyan,[69] Azerbaycan cumhurbaşkanı İlham Aliyev,[70] Bangladeş devlet başkanı Muhammed Şahabuddin[71], Bosna-Hersek Cumhurbaşkanlığı Konseyi üyesi Željko Komšić,[72] Çin devlet başkanı Şi Cinping,[73] Küba devlet başkanı Miguel Díaz-Canel,[74] Mısır devlet başkanı Abdülfettah es-Sisi,[75] Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel,[73] Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt,[68] Hindistan başbakanı Narendra Modi,[76] Irak başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani,[77] Japonya hükûmet sözcüsü Yoshimasa Hayashi,[68] Ürdün Kralı II. Abdullah,[78] Lübnan Parlamentosu Başkanı Nebih Berri,[79] Malezya başbakanı Enver İbrahim,[76] Maldivler devlet başkanı Muhammed Muizzu,[80][81] OPEC Genel Sekreteri Heysem el-Gays, Pakistan başbakanı Şahbaz Şerif,[76][82] Filistin devlet başkanı Mahmud Abbas,[68] Filipinler devlet başkanı Bongbong Marcos,[83] Katar emiri Temim bin Hamed es-Sani,[73] Rusya devlet başkanı Vladimir Putin,[76] Suudi kralı Selman ve Kraliyet prensi Muhammed bin Selman,[84] Sri Lanka devlet başkanı Ranil Wickremesinghe,[85] Güney afrika devlet başkanı Cyril Ramaphosa,[86] Sudan askeri lideri Abdülfettah el-Burhan,[68] Suriye devlet başkanı Beşşar Esad,[87] Türkiye cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan,[88] Birleşik Arap Emirlikleri devlet başkanı Muhammed bin Zayid en-Nehyan,[73] ve Venezuela devlet başkanı Nicolás Maduro.[89] İtalya başbakanı Giorgia Meloni, bir televizyon yayınında, oluşturulacak yeni İran yönetiminin "bölgenin istikrarı ve barışına katkı sunması" umudunu dile getirdi.[68] Ayrıca, Lübnan, Pakistan, Türkiye ve Suriye'de resmi yas ilan edildi.
İddialara karşı İsrailli bir yetkili İsrail'in olayla ilgisini olmadığını belirtti.[90][91][92][93][94] Hükûmetten resmi bir tepki gelmemesine rağmen, muhalif siyasetçi Avigdor Liberman olayın İran'ın İsrail'e yönelik politikasını etkilemeyeceğini söyledi ve Reisi'nin ölümü için "gözyaşı dökmeyeceğiz" dedi.[91]
İran tarafından desteklenen birçok silahlı örgüt başsağlığı diledi. Husilerin İçişleri Bakanı Muhammed el-Husi, İran halkına, yönetimine ve ölenlerin ailelerine başsağlığı diledi. Hamas yaptığı açıklamada "onurlu bir destekçinin" kaybının yasını tuttu.[95] Hizbullah Reisi'yi Direniş Ekseni'nin koruyucusu olarak tanımladı.[96]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
