Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
1980'lerden bu yana Çin, bilim ve teknoloji alanında hızlı bir gelişme yaşamış ve önemli bilimsel ve teknolojik başarılara imza atmıştır.[1] Çin hükûmeti, ülkenin sosyo-ekonomik kalkınmasının ve ulusal prestijinin önemli bir parçası olarak bilim ve teknolojinin ilerlemesine öncelik vermiş, ilerlemeyi teşvik etmek için "863 Planı" ve "Bilim ve Eğitim Yoluyla Ülkeyi Gençleştirme Stratejisi" gibi girişimleri hayata geçirmiştir. Çin eğitim, altyapı, yüksek teknolojili üretim, akademik yayıncılık, patentler ve ticari uygulamalar gibi alanlarda önemli ilerlemeler kaydetmiştir ve şu anda bazı alanlarda dünya lideri konumundadır.[1] Küresel İnovasyon Endeksi 2022 yılında Çin'i dünyanın en rekabetçi ülkelerinden biri olarak sıralamış ve küresel ölçekte 11., Asya ve Okyanusya bölgesinde 3. ve 100 milyondan fazla nüfusa sahip ülkeler arasında 2. sırada yer almıştır.[2] Çin, yerli inovasyon için aktif olarak çalışmakta ve bilim ve teknoloji sektöründe kalan zayıflıkları ele almaktadır.
Kağıt yapımı, matbaa, pusula ve barut (Dört Büyük İcat) gibi yeniliklerin Asya, Orta Doğu ve Avrupa'da ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmasıyla Çin bir zamanlar bilim ve teknolojide lider konumdaydı. Ancak Çin'in bilimsel faaliyetleri 14. yüzyılda gerilemeye başlamış, bilim ve teknolojiden ziyade edebiyat, sanat ve kamu yönetimine odaklanılmıştır. Bu düşüşün nedenleri hakkında imparatorluk denetim sistemi, matematiksel yasaların ve bilimsel bir topluluğun eksikliği gibi çeşitli teoriler bulunmaktadır.[5][5] 17. yüzyılda Avrupa ve Batı dünyası bilimsel ve teknolojik ilerlemede Çin'i geride bırakmıştır. 19. yüzyılda Japonya ve Batılı uluslar tarafından yenilgiye uğratıldıktan sonra Çin, Kendini Güçlendirme Hareketi'nin bir parçası olarak modern bilim ve teknolojiyi teşvik etmeye başladı. 1949'daki Komünist zaferden sonra, bilim ve teknoloji araştırmaları bürokrasi, merkezi planlama, uzmanlaşma ve pratik uygulamalarla karakterize edilen Sovyet modeline göre organize edildi. Kültür Devrimi Çin'de araştırma ve eğitimi sekteye uğratmış,[6] ancak Mao Zedong'un ölümünden sonra 1976 yılında bilim ve teknoloji Dört Modernizasyondan biri olarak belirlenmiştir. Çin hükûmeti bilim ve teknoloji gelişimini teşvik etmek için yabancı girişim sermayesi ile ortaklıklar, fikrî mülkiyet haklarına saygı ve artan bilgi alışverişi ve rekabet dahil olmak üzere çeşitli politikalar uygulamıştır. Ayrıca yerli bilim ve teknolojinin desteklenmesi, bilim ve teknolojinin halk tarafından daha iyi anlaşılması ve gençlerin katılımının teşvik edilmesine odaklanılmıştır.[6] Çin son yıllarda bilim ve teknoloji alanında önemli ilerlemeler kaydetmiştir, ancak bazı alanlarda hala bazı Batılı ülkelerin gerisinde kalmaktadır.[7]
"Tekno-milliyetçilik, ulusal kalkınma ve gururu teşvik etmek için teknoloji politikalarının kullanılması anlamına gelir. Bu terim 1980'lerde öncelikle Amerika Birleşik Devletleri'ni tanımlamak için kullanılıyordu, ancak o zamandan beri özellikle Asya'daki birçok ülkeye uygulanmaktadır. Özellikle Çin, ülkenin 19. yüzyılda gelişmiş ülkelerin karşısında verdiği mücadeleler nedeniyle güçlü bir tekno-milliyetçilik geçmişine sahiptir.[8] Dolayısıyla Çin'in liderleri teknolojik gelişmeyi ekonomik refah, ulusal güvenlik ve ulusal prestij için çok önemli görmektedir. Son yıllarda Çin hükûmeti, yerli inovasyonu ve teknolojik gelişmeyi teşvik etmek için Ulusal Orta ve Uzun Vadeli Bilim ve Teknoloji Geliştirme Programı ve Made in China 2025 Programı gibi çeşitli girişimleri uygulamaya koymuştur. Bu politikalar genellikle öncelikli sektörlerin ve firmaların korunmasını ve yönlendirilmesini, yabancı teknolojinin yerli teknoloji ile değiştirilmesini ve yabancı şirketlerin Çin'de teknoloji transferi ve araştırma ve geliştirme yapmaları için teşvikler sağlanmasını içermektedir. Bu eylemler gelişmiş ülkelerle, özellikle de ABD ile çatışmalara neden olmuş, hatta Çin bazen zorluklar karşısında politikalarını değiştirmeye razı olmuştur.[9] Çin'deki tekno-milliyetçilik, Marksizm etkisini kaybettikçe rejimin milliyetçi başarıları toplumsal uyumu sürdürmenin bir yolu olarak kullanmasıyla da ilişkilendirilmiştir.[10][11] Çin'deki bazı bilim ve teknoloji projeleri, pratiklikten ziyade propaganda amacıyla yapıldığı için eleştirilmektedir. Örneğin 2019 yılında Çin hükûmetinin devlet dairelerindeki tüm yabancı bilgisayar donanımlarının ve işletim sistemlerinin üç yıl içinde değiştirilmesini emrettiği ve teknoloji firmalarına yönelik sübvansiyonları arttırdığı bildirilmiştir.[12][12]
Bilim ve Teknolojinin Geliştirilmesi için Orta ve Uzun Vadeli Plan'a (2006-2020) göre Çin, 2020 yılına kadar GSYİH'sinin %2,5'ini araştırma ve geliştirmeye yatırma hedefi koymuştur.[13] 2003 ve 2012 yılları arasında ülkenin araştırma ve geliştirmeye yönelik gayri safi yurtiçi harcamaları (GERD) GSYH'nin %1,13'ünden %1,98'ine yükselerek Çin'in hedefine ulaşma yolunda ilerlediğini göstermiştir. Bununla birlikte, araştırma şirketi Battelle, Çin'in GERD'sinin 2023 yılına kadar ABD'nin GERD'sini geçeceğini öngörmüştür.[14] Ancak 2014 yılında Çin'in ekonomik büyümesindeki yavaşlama, 2012 yılından bu yana sanayi üretimindeki düşüş ve 2015 yılının ortalarında borsadaki önemli düşüş gibi çeşitli faktörler bu tahminin doğruluğu konusunda şüpheler yarattı. 2015 yılında GERD, GSYH'nin %2,07'si seviyesinde sabitlenmiştir.[15] UNESCO İstatistik Enstitüsü'ne göre Çin 2015 yılında toplam araştırma harcamalarının %5,1'ini temel araştırmalara ayırmıştır; bu oran son on yılın ortalaması olan %4,8'e göre bir artış olmakla birlikte 2004 yılına göre (%6,0) daha düşüktür. Çin politikasında deneysel geliştirmeye yapılan vurgu, işletmelerin Çin'in araştırma harcamalarının çoğuna katkıda bulunmasıyla sonuçlanmıştır. 2015 yılında Ar-Ge'ye yapılan toplam harcamaların %77'si işletmelerden gelmiştir. İşletmeler ayrıca 2015 yılında toplam araştırma harcamalarının %97'sini oluşturan deneysel geliştirmeye odaklanma eğilimindedir. Ticari işletmeler 2000 yılında GERD'nin %60'ına, 2008 yılında ise %74'üne katkıda bulunmuştur. 2004 yılında GERD'nin %74'ü deneysel geliştirmeye ayrılmıştır. Çin, 2020 yılına kadar temel araştırmaların toplam araştırma harcamaları içindeki payını %15'e çıkarmayı hedeflemektedir.[16]
Çinli öğrencilerin uluslararası öğrenci değerlendirme testi olan 2009 Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı'na ilk katılımında, Şangay'dan 15 yaşındaki öğrenciler matematik, fen ve okuma olmak üzere her üç kategoride de birinci sırada yer aldı. Çinli öğrenciler, diğer uluslara kıyasla özellikle matematikte yüksek puanlar almışlardır. Bunun olası bir açıklaması, Çin kültüründe eğitime ve rekabetçi sınavlara verilen önemin yanı sıra spor gibi faaliyetlere daha az katılım nedeniyle ders çalışmaya daha fazla zaman harcanması olabilir. Öğretmenlik de Çin'de daha yüksek statülü bir meslek haline gelmiştir. Önemli eğitim reformları geçirmiş sanayileşmiş bir şehir olan Şangay'ın Çin'in geri kalanını temsil etmese de çok sayıda göçmen çektiği ve özellikle yetenekli öğrencilerin şehirde eğitim görmesine olanak sağlamış olabileceği unutulmamalıdır. OECD test direktörü Andreas Schleicher, sonuçların şaşkınlık yaratmasının beklendiğini ve uluslararası uzmanlar tarafından doğruluk açısından incelendiğini belirtti. Schleicher ayrıca sonuçların "Çin'in sadece ezberci eğitim verdiği yönündeki yaygın hipotezi çürüttüğünü" ve "bu öğrencilerin büyük bir kısmının bildiklerinden çıkarım yapma ve bilgilerini yeni durumlarda çok yaratıcı bir şekilde uygulama becerilerini gösterdiklerini" savundu.[17] 2018 yılında Çin'in dört büyük bölgesi (Pekin, Şangay, Jiangsu ve Zhejiang) okuma, matematik ve fen bilimlerinde sıralamalarda en üst sıralarda yer aldı.[18] Çin aynı zamanda araştırma ve geliştirme personeli için de önemli bir kaynak haline gelmiştir. 2000 ve 2008 yılları arasında mühendis ve bilim adamı sayısı iki kattan fazla artarak 1.59 milyona ulaşmıştır. Bilim ve mühendislik alanında verilen doktora ödüllerinin sayısı da 1990'ların başından bu yana on kat artmıştır. Ayrıca, Çin'deki üniversitelerde okuyan öğrenci sayısı 1998 ile 2007 yılları arasında 1 milyondan 5,4 milyona yükselmiştir. Sadece 2009 yılında Çin, mühendislik, matematik, bilgi teknolojileri ve bilgisayar bilimleri gibi alanlarda 10.000'in üzerinde doktora mezunu ve 500.000 kadar lisans mezunu vermiştir - bu sayı diğer tüm ülkelerden daha fazladır.[13][19][20] Çin'in Ivy Ligi olarak bilinen C9 Ligi, yüksek miktarda ulusal araştırma fonu alan ve ulusal araştırma çıktısının önemli bir kısmını üreten dokuz seçkin Çin üniversitesinden oluşan bir ittifaktır. Çin üniversiteleri aynı zamanda patentlerin önemli bir kısmına katkıda bulunmakta ve araştırma ve geliştirme fonlarının yaklaşık yarısını özel işletmelerden almaktadır. Son olarak, aralarında ÇKP Genel Sekreteri Hu Jintao'nun da bulunduğu Çin Komünist Partisi Politbüro Daimi Komitesi'nin dokuz üyesinden sekizi mühendislik diplomasına sahiptir. 1978 yılından bu yana 2,25 milyon öğrenci yurtdışında eğitim görmüştür. 2011 yılında yurtdışında eğitim gören öğrenci sayısı 340.000'dir ve bir önceki yıla göre %20 artış göstermiştir. Toplam 818.400 öğrenci Çin'e geri dönmüş olup, 2011 yılında dönenlerin sayısı 186.200'dür - bir önceki yıla göre %38'lik bir artış. Çin, yurtdışından dönen yüksek vasıflı bireyler için ilerleme fırsatları ve kendi işlerini kurma imkanı da dahil olmak üzere çeşitli avantajlar sunmaktadır.[21]
2022'deki Küresel İnovasyon Endeksi'ne göre Çin, dünyada 11., Asya ve Okyanusya bölgesinde 3. ve 100 milyondan fazla nüfusa sahip ülkeler arasında 2. sırada yer alarak dünyanın en rekabetçi ülkelerinden biri olmuştur.[22] Çin ilk 30'daki tek orta gelirli ekonomi ve tek yeni sanayileşmiş ekonomi'dir. Küresel olarak 35. sırada yer aldığı 2013 yılından bu yana sıralamasını önemli ölçüde yükseltmiştir.[23][24][25][26] Çin patent, faydalı model, ticari marka, endüstriyel tasarım ve yaratıcı ürün ihracatında dünya genelinde 1. sırada yer almaktadır. Ayrıca, küresel en iyi 5 bilim ve teknoloji kümesinden ikisine (Shenzhen-Hong Kong-Guangzhou ve Beijing sırasıyla 2. ve 3. sırada) sahiptir ki bu sayı diğer tüm ülkelerden fazladır.[27]
Çin, yabancı fikrî mülkiyeti korumamakla ve bu tür teknolojilerin kopyalanmasına ve Çin fikrî mülkiyeti olduğu iddia edilmesine dolaylı olarak izin vermekle suçlanıyor,[28][29] ve hatta yabancı teknolojik fikrî mülkiyetin şirketlerden Çinli şirketlere transferini doğrudan kolaylaştırmakla suçlanıyor.[30] Şirketler, ulusal güvenlik adına birçok teknolojinin iç işleyişini Çinli yetkililere ifşa etmekle yükümlüdür ve Çin güvenlik güçleri bu teknolojiyi sivil endüstrilerle yasadışı olarak paylaşmakla suçlanmaktadır.[31]
Royal Society tarafından 2011 yılında yayınlanan bir rapora göre, İngilizce bilimsel araştırma makalelerinin payında ABD lider ülke konumundayken, onu Çin, İngiltere, Almanya, Japonya, Fransa ve Kanada takip etmektedir. Çin'in bu alanda ABD'yi 2020'den önce, muhtemelen 2013 gibi erken bir tarihte geçeceği tahmin ediliyordu. Bu tahmin, Kanadalı bir veri analiz şirketi olan Science-Metrix tarafından da desteklenmiş ve Çin'in 2010 yılında ABD kadar doğa bilimleri ve mühendislik alanında hakemli makale yayınlayacağı belirtilmiştir. 2015 yılında Çin'in tüm alanlarda ABD kadar makale yayınlayacağı ve 2030 yılına kadar Çin'in yaşam ve sosyal bilimlerde ABD'yi geçeceği öngörülmüştür.[32] 2017 yılında Çin, en fazla bilimsel yayın yapan ülke olarak ABD'yi resmen geride bıraktı.[33] ISI Web of Knowledge verilerinin analizi de Çin'in en çok atıf alan bilim makalelerindeki payının 2001'de %1,85 iken 2011'de %11,3'e yükseldiğini gösterdi. 2019 yılına gelindiğinde Çin, Web of Science tarafından yayınlanan "yazılı atıf alan araştırmacılar" tablosunda İngiltere'yi geride bırakarak ABD'nin ardından ikinci sıraya yerleşti.[34] Çin'in malzeme bilimi, kimya ve mühendislik teknolojisi alanlarındaki araştırma makaleleri de son on yılda dünyada en çok atıf alan makaleler oldu. Bununla birlikte, Çin'in Sosyal Bilimler Atıf Endeksi'ne (SSCI) katkısı 1999 ve 2007 yılları arasında artmış olsa da, 2007 yılında çalışmaların yalnızca %1,39'unu oluşturmuş ve Çin anakarası 2006 yılında Hong Kong'u geçmiştir.[35] Doğa bilimlerine kıyasla sosyal bilimlerin payının düşük olması, Asya ülkelerindeki yaygın bir modelden, Çinli sosyal bilimcilerin SSCI'ya dahil olmayan ulusal dergilerde yayın yapmayı tercih etmelerinden ve sosyal bilimlerde devlet ideolojisi ve kontrolünün öneminden kaynaklanıyor olabilir. Çin'de yayınlanan ve PubMed tarafından indekslenen klinik araştırma ve temel tıp bilimi makaleleri de 2000 ve 2009 yılları arasında her yıl ortalama %31,2 ve %22 oranında artmıştır, ancak bu hala dünya çapındaki klinik araştırma makalelerinin ve randomize klinik çalışmaların yalnızca küçük bir yüzdesini temsil etmektedir. Çin dergilerinin kalitesi ve hakem değerlendirmesinin yanı sıra intihal ve sahtekarlıkla ilgili sorunlar da mevcuttur ve hükûmet bu sorunları daha sıkı düzenlemeler ve büyük yayın gruplarının oluşturulması yoluyla çözmeye çalışmaktadır.[36][37]
Çin son yıllarda çeşitli araştırma ve geliştirme (AR-GE) alanlarında önemli ilerlemeler kaydetmiştir.[38][39][40] Çin'deki bazı özel Ar-Ge alanları şunlardır:
Tarım: Çin, pirinç, buğday, patates ve pamuk dahil olmak üzere birçok tarım ürününde dünyanın en büyük üreticisidir. Son yıllarda Çin, genetiği değiştirilmiş mahsullerin geliştirilmesinde ve mahsul verimini artırmak ve böcek ilacı ve gübre kullanımını azaltmak için hassas tarım tekniklerinin kullanılmasında önemli ilerlemeler kaydetmiştir.
Su ürünleri yetiştiriciliği ve balıkçılık: Çin dünyanın en büyük balık ve deniz ürünleri üreticisidir ve su ürünleri yetiştiriciliği ülkedeki balık üretiminin %70'inden fazlasını oluşturmaktadır. Çin, balık yetiştiriciliğinin çevresel etkisini azaltmak için devridaim su ürünleri yetiştiriciliği sistemlerinin kullanımı da dahil olmak üzere sürdürülebilir ve verimli su ürünleri yetiştiriciliği uygulamalarının geliştirilmesinde önemli ilerleme kaydetmiştir.
Kimya, malzeme bilimi ve nanoteknoloji: Çin, kimyasal madde üretiminde dünya lideridir ve dünyanın toplam kimyasal madde üretiminde önemli bir paya sahiptir. Ülke ayrıca grafen ve karbon nanotüpler de dahil olmak üzere gelişmiş malzemelerin geliştirilmesinde ve nanoteknolojinin enerji, elektronik ve tıp gibi çeşitli alanlarda uygulanmasında önemli ilerlemeler kaydetmiştir.
Derin deniz araştırmaları: Çin, derin deniz dalgıçlarının geliştirilmesi ve dünyanın en büyük derin deniz araştırma gemisinin inşası da dahil olmak üzere son yıllarda derin deniz araştırmalarında önemli ilerlemeler kaydetmiştir.
Elektronik ve bilgi teknolojisi: Çin, dünyanın toplam akıllı telefon, tablet ve kişisel bilgisayar üretiminde önemli bir paya sahip olarak elektronik ve bilgi teknolojisi ürünlerinin üretiminde küresel bir liderdir. Ülke ayrıca yapay zeka, insansız hava araçları ve robot teknolojilerinin geliştirilmesinde ve yazılım sektöründe de önemli ilerlemeler kaydetmiştir. Çin ayrıca mikroişlemci, süper bilgisayar ve yarı iletken üretiminde de lider konumdadır.
Eğlence sektörü: Çin'deki eğlence sektörü son yıllarda önemli bir büyüme kaydetti ve ülke küresel film ve televizyon pazarlarında önemli bir oyuncu haline geldi.
Çevre dostu teknolojiler: Çin, güneş panelleri ve rüzgar türbinleri gibi yenilenebilir enerji teknolojileri ve LED aydınlatma ve elektrikli araçlar gibi enerji tasarruflu teknolojiler de dahil olmak üzere daha çevre dostu teknolojilerin geliştirilmesinde önemli ilerlemeler kaydetmiştir.
Sağlık: Çin son yıllarda biyoteknoloji ve genetik, beyin araştırmaları, ilaç ve tıbbi teknoloji alanlarındaki gelişmeler de dahil olmak üzere sağlık alanında önemli ilerlemeler kaydetmiştir.
Makine aletleri: Çin'deki takım tezgahları endüstrisi son yıllarda önemli bir büyüme göstermiş ve ülke küresel takım tezgahları pazarında önemli bir oyuncu haline gelmiştir.
Askeri teknoloji: Çin, hidrojen bombasının geliştirilmesi de dahil olmak üzere son yıllarda askeri teknolojinin geliştirilmesinde önemli ilerlemeler kaydetmiştir.
Madencilik ve nadir toprak endüstrisi: Çin, akıllı telefonlar, rüzgar türbinleri ve elektrikli araçlar da dahil olmak üzere çeşitli yüksek teknoloji ürünlerinde kullanılan nadir toprak minerallerinin önemli bir üreticisidir. Ülke son yıllarda madencilik ve nadir toprak endüstrisinin gelişiminde önemli ilerlemeler kaydetmiştir.
.jpg)
Kutup araştırmaları: Çin, hem Kuzey Kutbu hem de Antarktika bölgelerinde araştırma istasyonlarının kurulması da dahil olmak üzere son yıllarda kutup araştırmalarında önemli ilerlemeler kaydetmiştir.
Uzay bilimi: Çin, bir dizi uydunun fırlatılması ve bir uzay istasyonunun inşası da dahil olmak üzere son yıllarda uzay bilimlerinde önemli ilerlemeler kaydetmiştir.
Tekstil: Çin'deki tekstil endüstrisi son yıllarda önemli bir büyüme kaydetti ve ülke küresel tekstil pazarında önemli bir oyuncu haline geldi.
Ulaştırma: Çin son yıllarda ulaşım teknolojilerinin geliştirilmesinde, ticari uçak, motorlu taşıt üretimi de dahil olmak üzere önemli ilerlemeler kaydetmiştir.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
