Si Glenn Theodore Seaborg /ˈsiːbɔrɡ/ Abril 19, 1912 – Pebrero 25, 1999) ay isang Amerikanong kemist na ang pagkakasangkot sa pagsintesis, pagtuklas at pagsisiyasat ng sampung elementong transuranium ay nakakuha sa kanya ng bahagi ng 1951 Nobel Prize sa Kemistri.[4] Ang kanyang trabaho sa lugar na ito ay humantong din sa kanyang pagbuo ng konsepto ng aktinido at ang pag-aayos ng serye ng aktinido sa talahanayang pedryodiko ng mga elemento.
Glenn T. Seaborg | |
|---|---|
 Si Seaborg noong 1964 | |
| Kapanganakan | Glen Theodore Seaborg 19 Abril 1912 Ishpeming, Michigan, US |
| Kamatayan | 25 Pebrero 1999 (edad 86) |
| Nagtapos |
|
| Kilala sa | Mga kontribusyon sa synthesis, pagtuklas at pagsisiyasat ng sampung transuranium element. |
| Parangal |
|
| Karera sa agham | |
| Larangan | Nuclear chemistry |
| Institusyon |
|
| Tesis | The interaction of fast neutrons with lead (1937) |
| Doctoral advisor |
|
| Doctoral student |
|
| Bantog na estudyante | Margaret Melhase |
| Chairman of the United States Atomic Energy Commission | |
| Nasa puwesto March 1, 1961 – August 16, 1971 | |
| Nakaraang sinundan | John McCone |
| Sinundan ni | James R. Schlesinger |
| 2nd Chancellor of the University of California, Berkeley | |
| Nasa puwesto 1958–1961 | |
| Nakaraang sinundan | Clark Kerr |
| Sinundan ni | Edward W. Strong |
| Pirma | |
 | |
Ginugol ni Seaborg ang karamihan sa kanyang karera bilang isang tagapagturo at siyentipikong tagapanaliksik sa Unibersidad ng California, Berkeley, na nagsisilbing propesor, at, sa pagitan ng 1958 at 1961, bilang pangalawang kansilyer ng unibersidad. [5] Pinayuhan niya ang sampung pangulo ng Estados Unidos—mula kay Harry S. Truman hanggang Bill Clinton —sa patakarang nuklear at naging Tagapangulo ng Komisyon ng Enerhiyang Atomiko ng Estados Unidos mula 1961 hanggang 1971, kung saan itinulak niya ang komersyal na enerhiyang nuklear at ang mapayapang aplikasyon ng agham nukleyar. Sa buong karera niya, nagtrabaho si Seaborg para sa pagkontrol ng armas. Siya ay isang tagalagda sa Franck Report at nag-ambag sa Limited Test Ban Treaty, ang Nuclear Non-Proliferation Treaty at ang Comprehensive Test Ban Treaty. Siya ay isang kilalang tagapagtaguyod ng edukasyon sa agham at pederal na pagpopondo para sa purong pananaliksik. Sa pagtatapos ng administrasyong Eisenhower, siya ang pangunahing may-akda ng Ulat Seaborg sa akademikong agham, at, bilang miyembro ng Pambansang Komisyon sa Kahusayan sa Edukasyon ni Pangulong Ronald Reagan, siya ay isang pangunahing tagapag-ambag sa ulat nitong 1983 na "A Nation at Risk".
Si Seaborg ang tagapanguna o kasamang tumuklas ng sampung elemento: plutonyo, amerisyo, kyuryo, berkilyo, kalifornyo, enstenyo, permiyo, mendelivyo, nobelyo at ang elementong 106, na, noong siya ay nabubuhay pa, ay pinangalanang siborgyo bilang karangalan sa kanya. Sinabi niya tungkol sa pagpapangalan na ito, "Ito ang pinakadakilang karangalan na ipinagkaloob sa akin--mas mabuti pa, sa palagay ko, kaysa manalo ng Nobel Prize o Gantimpalang Nobel. Ang hinaharap na mga mag-aaral ng kimika, sa pag-aaral tungkol sa talahanayang pedryodiko, ay maaaring may dahilan upang magtanong kung bakit ang elemento ay pinangalanan para sa akin, at sa gayon ay matuto nang higit pa tungkol sa aking trabaho."[6] Natuklasan din niya ang higit sa 100 isotopo ng mga elemento ng transuranium at kinikilalang may mahalagang kontribusyon sa kemistri ng plutonium, na orihinal na bahagi ng Proyektong Manhattan kung saan binuo niya ang proseso ng pagkuha na ginamit upang ihiwalay ang langis na plutonyo para sa implosion-type atomic bomb. Sa unang bahagi ng kanyang karera, siya ay isa sa mga nagpasimula ng nukleyar na medisina at natuklasan ang mga isotopo ng mga elemento na may mahahalagang aplikasyon sa pagsusuri at paggamot ng mga sakit, kabilang ang iodine-131, na ginagamit sa paggamot ng sakit sa tiroideo. Bilang karagdagan sa kanyang teoretikal na gawain sa pagbuo ng konsepto ng aktinido, na naglagay ng serye ng aktinido sa ilalim ng serye ng lantanido sa talahanayang pedryodiko, ipinalagay niya ang pagkakaroon ng mga sobrang bigat na mga elemento sa serye ng transactinide at superactinide.
Matapos ibahagi ang 1951 Nobel Prize sa Kemistri kay Edwin McMillan, nakatanggap siya ng humigit-kumulang 50 honorary doctorates at maraming iba pang mga gawad at parangal . Ang listahan ng mga bagay na ipinangalan sa Seaborg ay mula sa elementong kemikal na siborgiyo hanggang sa asteroyd na 4856 Seaborg . Siya ay isang mahusay na may-akda, kung saan nagsulat siya ng maraming mga libro at 500 mga artikulo sa dyornal, madalas sa pakikipagtulungan sa iba. Minsan siyang naitala sa Guinness Book of World Records bilang taong may pinakamahabang entry sa Who's Who in America. [6]
Maagang buhay
Si Glenn Theodore Seaborg ay ipinanganak sa Ishpeming, Michigan, noong Abril 19, 1912. Siya ang anak nina Herman Theodore (Ted) at Selma Olivia Erickson Seaborg. Mayroon siyang isang kapatid na babae, si Jeanette, na mas bata ng dalawang taon. Ang kanyang pamilya ay nagsasalita ng wikang Suweko sa bahay. Noong bata pa si Glenn Seaborg, lumipat ang pamilya sa Los Angeles County, California, nanirahan sa isang subdibisyon na tinatawag na Home Gardens, na kalaunan ay pinagsama sa Lungsod ng South Gate, California. Sa mga panahong ito, binago niya ang pagbaybay ng kanyang unang pangalan mula sa Glen tungo sa Glenn.[7]
Nagtatago si Seaborg ng pang-araw-araw niyang dyornal mula 1927 hanggang sa na-stroke siya noong 1998.[8] Noong kanyang kabataan, si Seaborg ay parehong tapat na tagahanga ng isports at isang masugid na mahilig sa pelikula. Hinikayat siya ng kanyang ina na maging isang bookkeeper dahil pakiramdam niya ay hindi praktikal ang kanyang mga interes sa panitikan. Hindi siya nagkaroon ng interes sa agham hanggang sa kanyang junior year nang siya ay nagkaroon ng inspirasyon mula kay Dwight Logan Reid, isang guro sa kimika at pisika sa David Starr Jordan High School sa Watts.[9]
Nagtapos si Seaborg mula sa Jordan noong 1929 sa tuktok ng kanyang klase at nakatanggap ng digring Batsilyer sa Sining (BA) sa kemist mula sa Unibersidad ng California, Los Angeles, noong 1933.[7] Nagtrabaho siya sa paaralan bilang isang stevedore at isang tagatulong sa laboratoryo sa Firestone.[10] Natanggap ni Seaborg ang kanyang PhD sa kimika sa Unibersidad ng California, Berkeley, noong 1937 na may tesis ng doktor sa "Interaction of Fast Neutrons with Lead",[11][12] kung saan nilikha niya ang terminong "nuclear spallation".[13]
Si Seaborg ay miyembro ng propesyonal na praternidad sa kemistring Alpha Chi Sigma. Bilang isang nagtapos na estudyante noong 1930s, nagsagawa si Seaborg ng wet chemistry research para sa kanyang tagapayo na si Gilbert Newton Lewis,[13] at naglathala ng tatlong papel kasama niya sa teorya ng mga acid at base.[14][15][16] Pinag-aralan ni Seaborg ang tekstong Applied Radiochemistry ni Otto Hahn, ng Kaiser Wilhelm Institute for Chemistry sa Berlin, at nagkaroon ito ng malaking epekto sa kanyang pagbuo ng mga interes bilang isang siyentistang tagapanaliksik. Sa loob ng ilang taon, nagsagawa ng mahalagang pananaliksik si Seaborg sa artipisyal na radyaktibidad gamit ang Lawrence cyclotron sa UC Berkeley. Siya ay nasasabik na malaman mula sa iba na ang nuclear fission ay posible-ngunit nalungkot din, dahil ang kanyang sariling pananaliksik ay maaaring humantong sa kanya sa parehong pagtuklas.[17]
Si Seaborg ay naging isang mahusay na kausap ng pisikong si Robert Oppenheimer sa Berkeley. Si Oppenheimer ay may nakakatakot na reputasyon at madalas na sinasagot ang tanong ng isang junior na kasamahan bago pa man ito nasabi. Kadalasan ang tanong na sinagot ay mas malalim kaysa sa itinanong, ngunit kakaunti ang praktikal na tulong. Natutunan ni Seaborg na sabihin ang kanyang mga tanong kay Oppenheimer nang mabilis at maikli.[18]
Nangungunang gawa sa kimikang nukleyar
Nanatili si Seaborg sa Unibersidad ng California, Berkeley, para sa post-doctoral na pag-aaral. Sinundan niya ang gawain ni Frederick Soddy sa pagsisiyasat ng mga isotopo at nag-ambag sa pagtuklas ng higit sa 100 mga isotopo ng mga elemento. Gamit ang isa sa mga makabagong cyclotron ni Ernest Lawrence, sina John Livingood, Fred Fairbrother, at Seaborg ay lumikha ng isang bagong isotopo ng bakal, iron-59 noong 1937. Ang Iron-59 ay kapaki-pakinabang sa pag-aaral ng hemoglobin sa dugo ng tao. Noong 1938, nagtulungan sina Livingood at Seaborg (tulad ng ginawa nila sa loob ng limang taon) upang lumikha ng isang mahalagang isotopo ng yodo, ang iodine-131, na ginagamit pa rin sa paggamot sa sakit sa tiroideo.[19] (Maraming taon ang nakalipas, ito ay kredito sa pagpapahaba ng buhay ng ina ni Seaborg.) Bilang resulta ng mga ito at iba pang mga kontribusyon, ang Seaborg ay itinuturing na isang tagapanguna sa medisinang nukleyar at isa sa mga pinakamasipag na nakatuklas ng isotopo.[20]
Noong 1939 siya ay naging isang instruktor sa kimika sa Berkeley, na-promote bilang katulong na propesor noong 1941 at propesor noong 1945.[21] Pinangunahan ng pisiko ng University of California, Berkeley na si Edwin McMillan ang isang pangkat na nakatuklas ng elementong 93, na pinangalanan niyang neptunyo noong 1940. Noong Nobyembre, hinikayat siyang umalis pansamantala sa Berkeley upang tumulong sa agarang pananaliksik sa teknolohiya ng radar. Dahil naperpekto ni Seaborg at ng kanyang mga kasamahan ang pamamaraan ng pagbabawas ng oksihenasyong McMillan para sa paghihiwalay ng neptunyo, humingi siya ng pahintulot kay McMillan na ipagpatuloy ang pananaliksik at paghahanap ng elemento 94. Sumang-ayon si McMillan sa pakikipagtulungan.[22] Si Seaborg ang unang nag-ulat ng alpha decay na proporsyonal sa isang bahagi lamang ng elementong 93 sa ilalim ng pagmamasid. Ang unang ipotesis para sa akumulasyon ng alpha particle na ito ay kontaminasyon ng uranyo, na gumagawa ng mga partikulo ng alpha-decay; Ang pagsusuri sa mga partikulo ng alpha-decay ay pinasiyahan ito. Ipinagpalagay ni Seaborg na ang isang natatanging elementong gumagawa ng alpha ay nabuo mula sa elemento 93.[23]
Noong Pebrero 1941, si Seaborg at ang kanyang mga katuwang ay gumawa ng plutonium-239 sa pamamagitan ng pambobomba ng uranyo. Sa kanilang mga eksperimento na binomba ang uranyo ng mga deuteron, napagmasdan nila ang paglikha ng neptunyo, elemento 93. Ngunit pagkatapos ay sumailalim ito sa beta-decay, na bumubuo ng isang bagong elemento, ang plutonyo, na may 94 na mga proton. Ang plutonyo ay medyo matatag, ngunit sumasailalim sa alpha-decay, na nagpapaliwanag ng pagkakaroon ng mga partikulong alpha na nagmumula sa neptunyo.[23] Kaya, noong Marso 28, 1941, naipakita ni Seaborg, pisikong si Emilio Segrè at kimika galing Berkeley na si Joseph W. Kennedy na ang plutonyo (na kilala lamang bilang elemento 94) ay fissile, isang mahalagang pagkakaiba na importante sa mga desisyong ginawa sa pamamahala ng pananaliksik sa Proyektong Manhattan.[24] Noong 1966, ang Room 307 ng Gilman Hall sa campus sa Berkeley, kung saan ginawa ni Seaborg ang kanyang trabaho, ay idineklara na isang US National Historic Landmark.[25]
Bilang karagdagan sa plutonyo, siya ay kinikilala bilang isang tapangunang tagapagtuklas ng amerisyo, kyuryo, at berkilyo, at bilang isang kasamahang tagapagtuklas ng kalifornyo, enstenyo, permiyo, mendelivyo, nobelyo at siborgyo, ang unang elemento na ipinangalan sa isang buhay na tao.[26] Ibinahagi niya ang Nobel Prize sa Kemistri noong 1951 kay Edwin McMillan para sa "kanilang mga pagtuklas sa kimika ng mga unang elementong transuranium."[4]
Siyentipikong kontribusyon habang nasa Proyektong Manhattan
Noong Abril 19, 1942, nakarating si Seaborg sa Chicago at sumali sa grupo ng kimika sa Metalurhiyang Laboratoryo ng Proyektong Manhattan sa Unibersidad ng Chicago, kung saan si Enrico Fermi at ang kanyang grupo ay magko-convert sa uranium-238 sa plutonium-239 sa isang kinokontrol na reaksyong nuclear chain. Ang tungkulin ni Seaborg ay alamin kung paano kunin ang maliit na piraso ng plutonyo mula sa masa ng uranyo. Ang plutonium-239 ay nahiwalay sa mga nakikitang halaga gamit ang isang reaksyong transmutasyon noong Agosto 20, 1942, at tinimbang noong Setyembre 10, 1942, sa laboratoryo ni Seaborg sa Chicago. Siya ang may pananagutan sa maraming yugto ng proseso ng kemikal na naghihiwalay, nagkonsentrato at nagbukod ng plutonium. Ang prosesong ito ay higit na binuo sa Clinton Engineering Works sa Oak Ridge, Tennessee, at pagkatapos ay pumasok sa full-scale na produksyon sa Hanford Engineer Works, sa Richland, Washington.[27]
Ang teoretikal na pag-unlad ni Seaborg ukol sa konsepto ng aktinido ay nagresulta sa muling pagguhit ng talahanayang pedryodiko sa kasalukuyang conpigurasyon nito na may serye ng aktinido na lumilitaw sa ibaba ng serye ng lantanido. Binuo ni Seaborg ang mga elementong kemikal na amerisyo at kyuryo habang siya'y nasa Chicago. Nagawa niyang makakuha ng mga patent para sa parehong elemento. Ang kanyang patent sa kyuryo ay hindi kailanman napatunayang mabubuhay sa komersyo dahil sa maikling kalahating buhay ng elemento, ngunit ang amerisyo ay karaniwang ginagamit sa mga smoke detector ng sambahayan at sa gayon ay nagbigay ng magandang pinagmumulan ng kinikitang royalty para kay Seaborg sa mga sumunod na taon. Bago ang pagsubok ng unang sandatang nuklear, sumama si Seaborg sa ilang iba pang nangungunang siyentipiko sa isang nakasulat na pahayag na kilala bilang ang Ulat Franck o Frank Report (lihim noong panahong iyon ngunit mula nang nai-publish) na hindi matagumpay na nanawagan kay Pangulong Truman na magsagawa ng pampublikong demonstrasyon ng bombang atomiko na nasaksihan ng mga Hapones.[28]
Mga piniling akda
- Seaborg, G. T.; James, R.A.; Morgan, L.O. (Enero 1948). The New Element Americium (Atomic Number 95). US Atomic Energy Commission. doi:10.2172/4435330. OSTI 4435330.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - Seaborg, G. T.; James, R.A.; Ghiorso, A. (Enero 1948). The New Element Curium (Atomic Number 96). US Atomic Energy Commission. OSTI 4421946.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - Seaborg, G. T.; Thompson, S.G.; Ghiorso, A. (Abril 1950). The New Element Berkelium (Atomic Number 97). UC Berkeley, Radiation Laboratory. doi:10.2172/4421999. OSTI 4421999.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - Seaborg, G. T.; Thompson, S.G.; Street, K. Jr.; Ghiroso, A. (Hunyo 1950). The New Element Californium (Atomic Number 98). UC Berkeley, Radiation Laboratory. doi:10.2172/932819. hdl:2027/mdp.39015086449165. OSTI 932819.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - Seaborg, G. T. (Disyembre 1951). The Transuranium Elements – Present Status: Nobel Lecture. UC Berkeley, Radiation Laboratory. doi:10.2172/4406579. OSTI 4406579.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - Seaborg, G. T.; Thompson, S.G.; Harvey, B.G.; Choppin, G.R. (Hulyo 1954). Chemical Properties of Elements 99 and 100 (Einsteinium and Fermium). UC Berkeley, Radiation Laboratory. doi:10.2172/4405197. OSTI 4405197. S2CID 54678232.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - Seaborg, G. T. (Setyembre 1967). The First Weighing of Plutonium. US Atomic Energy Commission. OSTI 814965.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - Seaborg, G. T. (Hulyo 1970). Peaceful Uses of Nuclear Energy: A Collection of Speeches. US Atomic Energy Commission. OSTI 4042849.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - Seaborg, G. T. (ed ). (Enero 1980). Seaborg, G. T. (pat.). Symposium Commemorating the 25th Anniversary of the Discovery of Mendelevium. Lawrence Berkeley National Laboratory. OSTI 6468225.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - Seaborg, G. T. (Agosto 1990). Transuranium Elements: a Half Century. Lawrence Berkeley National Laboratory. OSTI 6604648.
{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - Seaborg, G. T. (Marso 1995). "My career as a radioisotope hunter". Journal of the American Medical Association. 273 (12): 961–964. doi:10.1001/jama.273.12.961. PMID 7884957.
{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
Mga sanggunian
Mga kawing panlabas
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
