Eudicots

Ang mga Eudicot, Eudicota, Eudicotidae o mga Eudicotyledon ay isang monopiletikong panlupang (klade o ebolusyonaryong magkakaugnay na pangkat) ng mga halamang namumulaklak na tinawag na mga tricolpate o mga "hindi magnoliid na mga dicot" ng dating mga may-akda. Ang mga katagang pambotanika ay ipinakilala noong 1991 ng ebolusyonaryong botanistang si James A. Doyle at ng paleobotanistang si Carol L. Hotton upang bigyan ng diin ang lumaong pagkakaiba-iba o kasamu't sariang pang-ebolusyon ng mga dikotang trikolpado (mga tricolpate dicot) magmula sa mas maagang hindi gaanong espesyalisadong mga dikota.^[1] Ang malapit na pagkakaugnay ng mga halamang namumulaklak sa piling ng mga butil o grano ng mga bulo ng bulaklak (mga pollen) na trikolpado ay unang nakita sa mga pag-aaral na pangmorpolohiya ng pinagsasaluhang mga katangiang nahango. Ang mga halamang ito ay mayroong bukod-tanging katangian sa kanilang mga butil ng bulo na nagtatanghal ng tatlong mga colpi o mga uka na pumapantay sa aksis (palaikutan) na pampolo (polar). Ang dumating pagdaka na mga katibayang pangmolekula ang tumiyak sa batayang henetiko para sa mga ugnayang pang-ebolusyon sa piling ng namumulaklak na mga halaman na mayroong mga grano ng bulong trikolpado at mga katangiang dikotiledanoso. Ang kataga ay mayroong kahulugan na "tunay na mga dikotiledon" dahil laman nito ang karamihan sa mga halaman na itinuturing bilang mga dikota at mayroong mga katangian ng mga dikota. Sa pagdka, ang katagang "eudikota" ay malawakang inampon o ginamit sa botanika upang tukuyin ang isa sa dalawang mga malalaking mga klade ng mga angiosperma (na binubuo ng mahigit sa 70% mga espesye), na ang isa pa ay ang mga monokota. Ang natitira pang mga angiosperma ay paminsan-minsang tinutukoy bilang mga angiospermang basal (mga angiospermang batayan) o mga paleodikota, subalit ang mga katagang ito ay hindi malawakan o hindi palagiang ginagamit dahil hindi tumutukoy ang mga ito sa isang pangkat na monopiletiko.

Eudicots Temporal na saklaw: Maagang Kretasyo - Kamakailan
Primula hortensis, isang eudicota
Klasipikasyong pang-agham
Kaharian:	Plantae
Klado:	Tracheophytes
Klado:	Angiosperms
Klado:	Eudicots
Mga clade
Mga eudicotang may paanan o batayan (mga basal eudicot, Eudicotinae): Ranunculales Sabiales Proteales Trochodendrales Buxales Mga pangkaibuturang eudicota (mga core eudicot, Rosinae): Gunnerales Pentapetalae: Dilleniaceae (hindi pa naihahanay) Superasteridae: Berberidopsidales Caryophyllales Santalales Asterids, na may humigit-kumulang sa 10 mga orden Superrosidae: Saxifragales Vitales Rosids, na may humigit-kumulang sa 16 na mga orden

Ang isa pang pangalan para sa mga eudikota ay bilang mga tricolpate (mga trikolpado), isang pangalan na tumutukoy sa mga kayariang mayroong uka ng mga bulo ng bulaklak. Ang mga kasapi sa pangkat ay mayroong mga pollen na trikolpado, o mga porma o anyo na hinango magmula rito. Ang mga bulo na ito ay mayroong tatlo o mas marami pang mga napakaliliit na mga butas na nakahanay sa loob ng mga tudling o mga kulubot na tinatawag na mga colpi. Sa kabaligtaran, karamihan sa iba pang mga halamang may buto (iyong mga gymnosperm, ang mga monocot at ang mga paleodicot) ay gumagawa ng mga bulo na monosulkado (monosulcate), na mayroong nag-iisang maliit na butas na nakatalaga na kakaiba ang pagharap ng uka na tinatawag bilang sulcus. Ang pangalang tricolpate ay mas ninanais ng ilang mga botaniko upang maiwasan ang kalituhan sa piling ng mga dikota, na isang pangkat na hindi monopiletiko (Judd & Olmstead 2004).

Maraming mga halamang pangkaraniwan na eudikota, kabilang na ang mararaming mga pangkaraniwang halaman, mga puno, at mga ornamental (pampalamuti) na nakakain. Ang ilan sa mga pangkaraniwan at madaling makilalang mga eudikota ay kinabibilangan ng mga miyembro ng mag-anak ng mirasol (pamilya ng mga sunflower), katulad ng pangkaraniwang dandelion, ng halamang kung tawagin ay huwag mo akong kalimutan (o huwag mo akong limutin), ng repolyo at iba pang mga kasapi sa mag-anak nito, ng mansanas, ng "kopa ng mantekilya", ng maple at ng macadamia. Ang karamihan sa mga punong madahon na nasa mga pook na nasa panggitnang mga latitud ng mundo ay kasali rin sa mga eudikota, na mayroong natatanging mga hindi isinasali na katulad ng mga magnolia, at ng Ginkgo biloba na hindi naman talaga isang angiosperma.

Ang pangalang "eudicots" (maramihan ng "eudicot" sa wikang Ingles) ay ginagamit sa sistemang APG ng 1998, at sa sistemang APG II ng 2003, para sa klasipikasyon ng mga angiosperm. Inilalapat ito sa isang clade, isang pangkat na monopiletiko, na kinasasamahan ng karamihan sa mga (dating) mga dikota.

Mga subdibisyon

Ang eudicots ay maaaring hatiin sa dalawang grupo: ang basal eudicots at ang ccore eudicots.^[2] Basal eudicot ay impormal na pangalan para sa isang grupong paraphyletic. Ang core eudicots ay isang grupong monophyletic.^[3] Iminungkahi ng isang pag-aaral noong 2010 na ang core eudicots ay maaaring hatiin sa dalawang clade, Gunnerales at isang clade na tinatawag na "Pentapetalae", na binubuo ng natitirang core eudicots.

Ang Pentapetalae maaaring hatiin sa tatlong clade:

• Dilleniaceae
• superrosids na binubuo ng Saxifragales at rosids (sa APG IV system kasama ang Vitales sa rosids)
• superasterids na binubuo ng Santalales, Berberidopsidales, Caryophyllales at asterids

Ang paghahating ito eudicots ay ipinapakita ng sumusunod na cladogram:^[4]

eudicots	basal eudicots (paraphyletic group: Ranunculales, Proteales, Trochodendrales, Buxales) core eudicots Gunnerales Pentapetalae Dilleniaceae superrosids Saxifragales rosids Vitales eurosids superasterids Santalales Berberidopsidales Caryophyllales asterids

Ang sumusunod ay mas detalyadong dibisyon ayon sa APG IV, na ipinapakita ang loob ng bawat clade at order:^[5]

• clade Eudicots

  order Ranunculales

  order Proteales

  order Trochodendrales

  order Buxales

  clade Core eudicots

  order Gunnerales

  order Dilleniales

  clade Superrosids

  order Saxifragales

  clade Rosids

  order Vitales

  clade Fabids

  order Fabales

  order Rosales

  order Fagales

  order Cucurbitales

  order Oxalidales

  order Malpighiales

  order Celastrales

  order Zygophyllales

  clade Malvids

  order Geraniales

  order Myrtales

  order Crossosomatales

  order Picramniales

  order Malvales

  order Brassicales

  order Huerteales

  order Sapindales

  clade Superasterids

  order Berberidopsidales

  order Santalales

  order Caryophyllales

  clade Asterids

  order Cornales

  order Ericales

  clade Campanulids

  order Aquifoliales

  order Asterales

  order Escalloniales

  order Bruniales

  order Apiales

  order Dipsacales

  order Paracryphiales

  clade Lamiids

  order Solanales

  order Lamiales

  order Vahliales

  order Gentianales

  order Boraginales

  order Garryales

  order Metteniusales

  order Icacinales

Mga sanggunian

1. Endress, Peter K. (Oktubre 2002). "Morphology and Angiosperm Systematics in the Molecular Era". Botanical Review. Structural Botany in Systematics: A Symposium in Memory of William C. Dickison. 68 (4).{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
2. Worberg A, Quandt D, Barniske A-M, Löhne C, Hilu KW, Borsch T (2007) Phylogeny of basal eudicots: insights from non-coding and rapidly evolving DNA. Organisms, Diversity and Evolution 7 (1), 55-77.
3. Douglas E. Soltis, Pamela S. Soltis, Peter K. Endress, and Mark W. Chase. Phylogeny and Evolution of Angiosperms. Sinauer Associates: Sunderland, MA, USA. (2005).
4. Based on:
   Stevens, P.F. (2001–2014). "Trees". Angiosperm Phylogeny Website. Nakuha noong 2014-11-17.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
   Stevens, P.F. (2001–2016). "Eudicots". Angiosperm Phylogeny Website. Nakuha noong 2014-11-17.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
5. Angiosperm Phylogeny Group (2016). "An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV" (PDF). Botanical Journal of the Linnean Society. 181 (1): 1–20. doi:10.1111/boj.12385. Nakuha noong 2016-04-10.{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link)