Hokkien

Ang Hokkien /hɒˈkiɛn/ (Tsinong tradisyonal: 福建話; Tsinong pinapayak: 福建话; pinyin: Fújiànhuà; Pe̍h-ōe-jī: Hok-kiàn oē) o Quanzhang (Quanzhou–Zhangzhou / Chinchew–Changchew; BP: Zuánziū–Ziāngziū) ay isang pangkat ng mga mutwal na intelihibleng wikain ng Min Nan na ginagamit sa Taiwan, Timog-Silangang Asya, at sa ibang lugar na pinaninirhan ng mga Tsinong inmigrante at ng mga kaapu-apuhan nila. Nagmula ang Hokkien mula sa wikain ng timog silangan ng Fujian. Baga ma't malapit man ito sa Wikang Teochew, ngunit lubhang mahirap ang mutwal na pagkakaunawaan, at medyo kahawig nito ang Hainanes. Bukod sa mismong Hokkien, mayroon pang mga wikain ang Min sa Fujian na hindi mutwal na intelihible sa Hokkien.

Tingnan din: Min Nan

Hokkien
Quanzhang, Fukien, Fookien
福建话/閩南語(泉漳片) Hō-ló-oē/Hô-ló-uē
Katutubo sa	Tsina, Taiwan, Hong Kong, Pilipinas, Kambodya, Malaysia, Indonesya, Singgapura, Brunei, Taylandya, Estados Unidos, at iba pang lugar na pinanirhan ng Hoklo
Rehiyon	katimugan ng lalawigan ng Fujian at iba pang timog-silangang dalampasigang lugar ng Tsina, Taiwan, Timog-Silangang Asya
Pangkat-etniko	Hoklo (Isang pangkat ng Tsinong Han)
Pamilya	Sino-Tibetano Tsino Min Min Nan Hokkien
Mga diyalekto	Quanzhou (Chinchew) Amoy Zhangzhou (Changchew) Zhenan Longyan Min Taiwanes Penang Hokkien Hokkien Pilipino
Opisyal na katayuan
Opisyal na wika sa	Wala (Isa sa mga wikang estatuaryo (ayon sa batas) para sa mga paalalang pampublikong sakayan ng Republika ng Tsina[1])
Pinapamahalaan ng	Wala
Mga kodigong pangwika
ISO 639-3	–
Glottolog	hokk1242 fuki1235
Pagkakakalat-kalat mga wikain ng Min Nan. Naka-mariing luntian ang Hokkien.
Naglalaman ang artikulong ito ng mga simbolong ponetiko ng IPA Posible po kayong makakita ng mga tandang pananong, kahon, o iba pang mga simbolo imbes ng mga karakter ng Unicode dahil sa kakulangan ng suporta sa pag-render sa mga ito. Para sa isang panimulang gabay sa mga simbolong IPA, tingnan ang en:Help:IPA.

Hokkien
Tradisyunal na Tsino	福建話
Pinapayak na Tsino	福建话
Mga transkripsyon Pamantayang Mandarin Hanyu Pinyin Fújiànhuà Wu Romanisasyon Foh ji ghae ho Hakka Romanisasyon Fuk5-gien4-fa4 Yue: Kantones Romanisasyong Yale Fuk1-gin3-wa6 Southern Min Hokkien POJ Hok-kiàn-oē Eastern Min Fuzhou BUC Hók-gióng-uâ
Alternatibong pangalang Tsino
Tradisyunal na Tsino	福佬話
Pinapayak na Tsino	福佬话
Mga transkripsyon Pamantayang Mandarin Hanyu Pinyin Fúlǎohuà Wu Romanisasyon Foh loh ghae ho Hakka Romanisasyon Fuk5-lau3-fa4 Yue: Kantones Romanisasyong Yale Fuk1-lou2-wa6 Southern Min Hokkien POJ Hok-ló-oē Eastern Min Fuzhou BUC Hók-ló-uâ

Mga Pangalan

Ang katagang Hokkien (福建; hɔk˥˥kɪɛn˨˩) ay mismong terminong hindi ginagamit sa Tsino upang bigyang-tukoy ang diyalekto, sapagka't ang Lalawigan ng Fujian ang literal na kahulugan nito, at ginagamit ang katagang ito sa Timog-Silangang upang bigyang-tukoy nga ang mga wikain ng Min Nan. Sa Aghamwikang Tsino, batid ang mga wikaing ito sa kanilang pagkakahanay sa ilalim ng Dibisyong Quanzhang (Tsino: 泉漳片; pinyin: Quánzhāng piàn) ng Min Nan, na nanggaling mula sa mga unang karakter ng Quanzhou at Zhangzhou, dalawang pangunahing lungsod ng Hokkien. Batid din ang naturang baryante sa iba pang mga kataga katulad ng Min Nan (Tsinong tradisyonal: 閩南語, 閩南話; Tsinong pinapayak: 闽南语, 闽南话; pinyin: Mǐnnányǔ, Mǐnnánhuà; Pe̍h-ōe-jī: Bân-lâm-gí, Bân-lâm-oē) o Timog Min, at Fulaohua (Tsinong tradisyonal: 福佬話; Tsinong pinapayak: 福佬话; pinyin: Fúlǎohuà; Pe̍h-ōe-jī: Hō-ló-oē).

Pagkakahanay

Tahanang ang Timog ng Fujian sa tatlong pangunahing wikain ng Hokkien. Batid sila ayon sa kinalalagyang pangheograpiko kung saan sila natugma (nakatala mula hilaga patimog):

• Quanzhou (Chinchew, 泉州 Zuánziū)
• Xiamen (Amoy, 廈門 Êbbńg)
• Zhangzhou (Chiangchew, 漳州 Ziāngziū)

Dahil pangunahing lungsod ang Xiamen (Amoy) sa Timog Fujian, itinuturing ang Wikang Amoy na pinakamahalaga, at maging isang prestihiyong wikain, ng Hokkien. Iyon ang bukod-tanging baryante ng mga wikaing Quanzhou at Zhangzhou. Nagkaroon ito ng maimpluwensyang papel sa kasaysayan, lalo na sa mga ugnayang ng mga kanluraning bansa sa Tsina, at isa sa mga higit na madalas na natututunan sa lahat ng mga baryanteng Tsino ng mga taga Kanluran noong ikalawang kalahati ng ika-19 siglo at maagang bahagi ng ika-20 siglo.

Ang mga baryante ng Hokkien na ginagamit sa Taiwan ay pareho lamang sa tatlong baryante ng Fujian, at bilang isa ay batid din bilang Taiwanes. Ginagamit ang Taiwanes ng karamihan sa populasyon doon, at nagdadala ng higit na kahalagahan mula sa perspektibong pang-sosyo-politika, na bumubuong ikalawang (at malamang ang pinaka-signipikante ngayon) pangunahing saligan ng wika dahil sa kasikatan ni sa media ng Taiwan.

Pagsusulat

May ilang sistema para isulat ang wikang Hokkien: mga logogramang may kasamang mga Bopomofo, mga logogramang may kasamang mga Katakana, mga logograma, mga logogramang may kasamang mga letrang Romano, at ilang sistemang ginagamit ang mga letrang Romano lamang: Pe̍h-ōe-jī (POJ), Bbánlám pìngyīm, Daighi tongiong pingim, Modernong Literal na Taywanes (MLT), Phofsit Daibuun, Tâi-uân Lô-má-jī Phing-im Hong-àn, at Taywang Lengguwaheng Ponetikong Alpabeto (TLPA). Mayroong hindi mababa sa 11 metodong pagsusulat ang wikang Hokkien.

• 
  May kasamang Katakana ang logograma ang Hokkien sa Taiwan
• 
  Sa Taiwan, Hokkien sa logograma at sa letrang Romano at sa kombinasyon
• 
  Pe̍h-ōe-jī (POJ) na Romanisasyon ng Hokkien

Wikipedia

Edisyon ng Wikipedia sa Hokkien

Sanggunian

1. 大眾運輸工具播音語言平等保障法 - 维基文库，自由的图书馆 (sa wikang Tsino). Zh.wikisource.org. Nakuha noong 2010-09-16.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)

Kawing Panlabas

• Lìzhī jì 荔枝記 Litchi Mirror Tale Naka-arkibo 2017-02-07 sa Wayback Machine. A playscript from the late 16th century.
• Doctrina Christiana. Manila. 1607.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Hokkien translation of the Doctrina Christiana.
• Arte de la Lengua Chio-chiu. Manila. 1620.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link) A manual for learning Hokkien written by a Spanish missionary in the Philippines.
• Huìjí yǎ sú tōng shíwǔ yīn 彙集雅俗通十五音 Compilation of the fifteen elegant and vulgar sounds The oldest known (1818) rhyme dictionary of a Zhangzhou dialect.
• Medhurst, Walter Henry (1832). A dictionary of the Hok-këèn dialect of the Chinese language, according to the reading and colloquial idioms. Macao: C.J. Steyn.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• Douglas, Carstairs (1899). Chinese-English dictionary of the vernacular or spoken language of Amoy. London: Presbyterian Church of England.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
• 當代泉州音字彙 Naka-arkibo 2012-11-16 sa Wayback Machine., a dictionary of Quanzhou speech
• Voyager - Spacecraft - Golden Record - Greetings From Earth - Amoy, includes translation and sound clip

  (The voyager clip says: Thài-khong pêng-iú, lín-hó. Lín chia̍h-pá--bē? Ū-êng, to̍h lâi gún chia chē--ô͘! 太空朋友，恁好。恁食飽未？有閒著來阮遮坐哦!)

Ang lathalaing ito na tungkol sa Wika, Tsina at Taiwan ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.