Namayan
From Wikipedia, the free encyclopedia
Ang Namayan ( Baybayin : Pre-Kudlit: o ( Sapa ), Post-Kudlit: ), tinatawag ding Sapa,[1] Maysapan, at kung minsan ay Lamayan,[2] ay isang malayang katutubo na politia[3][4] sa pampang ng Ilog Pasig sa Pilipinas. Ito ay pinaniniwalaan na nakamit ang pinakamataas nito noong 1175,[5] at bumagsak noong ika-13 siglo,[6] bagaman ito ay patuloy na pinaninirahan hanggang sa pagdating ng mga kolonisador ng Europa noong dekada 1570.[7]
Binuo ng isang kompederasyon ng mga barangay, ito ay isa sa ilang mga politias sa Ilog Pasig bago ang kolonisasyon ng mga Espanyol sa Pilipinas, kasama ng Tondo, Maynila, at Cainta .
Ang mga natuklasang arkeolohiko sa Santa Ana ay nakagawa ng pinakamatandang ebidensya ng patuloy na paninirahan sa pagitan ng mga pamahalaan ng Ilog Pasig, mga pre-dating artifact na matatagpuan sa loob ng mga makasaysayang lugar ng Maynila at Tondo.[1][6]
Ang mga mananalaysay na nag-aaral ng Namayan ay may kalamangan sa kakayahang gumuhit kapwa mula sa mga nakasulat na mapagkukunan at mula sa mga artifact na natuklasan sa mga kinokontrol na arkeolohikong paghuhukay. Ang pagtala sa mga ugat nito ang napapakita ng kasaysayan ng Namayan. [3][6]
Ang Pinakaimportanten gpangunahing nakasulat na mga mapagkukunan patungkol sa precolonial Namayan ay ang " Estado Geográfico, Topográfico, Estadístico, Histórico-Religioso de la Santa y Apostólica Província de San Gregorio Magno ", na inilathala noong 1865 ng Franciscanong na iskolar na si Fr. Felix de Huerta . Kasama sa kanyang paglalarawan sa Namayan ang mahahalagang detalye tulad ng lawak ng mga teritoryo ni Namayan, at ang lahi ng mga pinuno nito na dating mga hari ng kaharian.
Ang na kontrola na mga archaeological excavations na isinagawa ng National Museum of the Philippines noong 1960s, samantala, ay gumawa ng mga artifact mula sa pre-Hispanic na libingan sa loob ng Santa Ana Church complex, [1] [6] na nagbibigay ng mahalagang impormasyon tungkol sa maritime trade sa paligid ng Southeast Asia at China mula ika-12 hanggang ika-15 siglo AD, gayundin ang mga detalyadong gawi sa mortuary ng mga naninirahan sa Namayan. [6]
Tatlong lokasyon sa kasalukuyan ang kinilala bilang mga sentrong pampulitika ng Namayan. Dalawa sa mga ito ay nasa loob ngayon ng Santa Ana, Manila, at ang isa ay isa na ngayong barangay ng Mandaluyong sa kabila ng ilog mula sa iba pang mga lugar. Ito ang mga ibat ibang lugar na pinagmunomunohan ang kaharain ng Santa Ana.
Namayan, Mandaluyong
Ang Barangay ng Namayan sa Mandaluyong, ay nagtataglay ng pangalan ng kaharian, at samakatuwid ay ang upuan ng kapangyarihan ni Lakan Tagkan. Gayunpaman, ito ay isasama sa Santa Ana de Sapa bilang isang baryo noong 1578.
Ang locasyon na pinaka nauugnay sa kaharian ay ang town proper ng Santa Ana, na lumaki sa paligid ng Virgen ng Ibinandonar. Ang lugar na ito ay hindi naging pangunahing pamayanan hanggang 1578, nang itayo ng mga misyonerong Pransiskano ang unang simbahan na medyo malayo sa orihinal na bayan. Tinukoy ng lokal ang site bilang " Maysapan " o " Sapà".
Ang Sapà ay ang salitang Tagalog at Kapampangan para sa isang maliit na sapa . Kasama sa mga kalapit na anyong tubig na tumutugma sa paglalarawan ang ngayon ay Estero de Tripa de Gallina (“Bunga ng Gut ng Tandang”) at isang mas maliit na sapa (Estero de Sta. Clara) sa paligid ng modernong mga kalye ng Del Pan, Havana, at Tejerón. Gayunpaman, ang matandang Santa Ana ay kilala sa pagiging "pinag lalawigan ng mga sapa", ang anumang bilang nito ay maaaring natakpan ng urbanisasyon.
Na-Kristiyanobng pangalan na baga sa Santa Ana de Sapa, ang pangalan sa kalaunan ay sumasaklaw sa modernong distrito ng Santa ana ng Lungsod ng Maynila. [5] Sinabi ni De Huerta na "kinuha ng bayang ito ang pangalan nito mula sa titular na santo at ang pagdagdag ng Sapa dahil naitatag ito sa isang lugar kaagad sa isang estero o ilog na dumadaloy mula sa Ilog Pasig, na tinawag ng mga katutubo na Sapa at ang pangalan ng bayan. mismo."
Sa halip na ang Sapa site, ang mga lokal na tradisyon ay nagsasabi na ang isang lugar na tinatawag na Lamayan (Tagalog at Kapampangan para sa "lugar kung saan ginanap ang isang wake "), sa pampang ng Pasig mismo. Sinasabing ito ang lugar ng sinaunang kabisera kung saan dating namuno sina Lakan Tagkan at Buwan. Ito ay nakikilala pa rin hanggang ngayon dahil ang modernong kalye ay nagtataglay pa rin ng pangalan nito. [2].
Ang teritoryo ng Namayan ay inilarawan sa hangganan ng Manila Bay, ang Ilog Pasig, at Laguna de Bay . [2][5] Ang isang mas tumpak na paglalarawan ng administratibong lugar ng Namayan ay ibinigay ni Fr. de Huerta, na, sa pagpuna na ang Namayan ay isang kompederasyon ng ilang mga barangay, kinilala ang mga bahaging komunidad na ito bilang sila ay pinangalanan noong kalagitnaan ng ika-19 na siglo. Ang mga distrito o Barangay na sa loob ng modernong ciudad ng Maynila
- Namayan (Ang capitoluo ni Lakan Tagkan; na nayong tinatawagang Namayan, Mandaluyong)
- Meysapan (Isang distrito ng Santa Ana, Maynila)
- Calatondangna/Calatondongan
- Dongos
- Dibag
- Punacauasan
- Yamagtogon
- Dilao (Paco, Maynila)
- Pandacan, Maynila
- Quiapo, Maynila
- Sampaloc, Maynila
- San Miguel, Maynila
Apat na pamayanan ang magkahiwalay na mga lungsod sa loob at paligid ng Metro Manila : * San Juan del Monte (Ngayon ay San Juan, Kalakhang Maynila)
* San Felipe Ner (Ngayon ay Mandaluyong) * San Pedro Macati (Ngayon ay Makati )
Ipinahihiwatig ng mga talaan ng administrismo na pulitikal ng Kastila na Maynila na ang mga pamayanang ito na binanggit bilang mga teritoryo ng Namayan ay naitala noong 1578 bilang mga bahagi at pagbisita (satellite settlements) ng Sta. Ana de Sapa. [2]
Hindi na ginagamit ngayon ang ilan sa mga pangalan ng mga pamayanang ito, ngunit ang Pambansang Alagad ng Sining ng Pilipinas na si Nick Joaquin, sa kanyang aklat na "Manila My Manila: A History for the Young", ay nagsasabi na ang mga teritoryo ng kaharian ay kinabibilangan ng Santa Ana, Quiapo., San Miguel, Sampaloc, Santa Mesa, Paco, Pandacan sa Maynila; Mandaluyong, San Juan, Makati, Pasay, Pateros, Taguig, Taytay, at Parañaque. [8]
Inilalarawan ni Huerta ang sinang una na pamayanan sa Santa Ana bilang isang barrio ng pangingisda na may iba pang industriya kabilang ang pagkakarpintero, pagmamason, pagbuburda ng piña (tela ng pinya), tinapá, tabako, ladrilyo, asukal at tinapay.
Malaki ang kaibahan nito sa mga gawaing pang-ekonomiya ng magkasabay na pulitika ng Tondo at Maynila, na nagmonopolyo sa pagdagsa ng mga kalakal na nagmumula sa China, at nagmonopoliya sa muling pagbebenta ng parehong mga kalakal ng China sa iba pang mga daungan sa kapuluan, ayon sa pagkakabanggit.
Ang mga Namayan, tulad ng Tondo, ay gumamit ng Piloncitos, maliliit na gintong ingot na kasing laki ng butil ng mais—at tumitimbang mula 0.09 hanggang 2.65 gramo. Ang malalaking Piloncitos na tumitimbang ng 2.65 gramo ay tinatayang ang bigat ng isang masa. Ang mga Piloncitos ay nahukay mula sa Mandaluyong, Bataan at sa pampang ng Ilog Pasig. [9]
Maliban sa Piloncitos, gumamit din ang mga Namayan ng mga gintong singsing, o mga singsing na tulad ng gintong singsing, na halos kapareho ng mga unang barya na naimbento sa Kaharian ng Lydia sa kasalukuyang Turkey. Ang mga barter ring ay ipinakalat sa Pilipinas hanggang sa ika-16 na siglo. [10]
Itinala din ni Fray Huerta ang talaangkanan ng naghaharing pamilya ni Namayan, na sinundan ito sa isang Lakan Tagkan (kilala rin bilang Lacantagcan, o Lakan Takhan sa ilang oral na kasaysayan), at ang kanyang asawang si Buan. Sa ilalim ng pamagat na " Santa Ana ", itinala niya:
"Sa pinagmulan ng mga katutubo ng bayang ito ay nagmula sa isang pinuno ( "regulo" ) na tinatawag na Lacantagcan, at ang kanyang asawa na nagngangalang Bouan, mga panginoon ( "señores" ) ng mga teritoryo ng Namayan [...] Ang unang pangalan ng Kristiyano na matatagpuan sa genealogical puno ng dakilang pamilyang ito ("gran") ay isang tiyak na Martin sa ganitong anyo.Martin, anak ni Calamayin: Calamayin, anak ni Laboy, Laboy, anak ni Palaba, at Palaba, panganay na anak ng pinuno ( "regulo") Lacantagcan at ang kanyang asawang si Bouan."
Ang mananalaysay na si William Henry Scott ay nagsabi na ang "Rajah Kalamayin" ay ang pangalan ng pinuno ng Namayan sa punto ng kolonyal na pakikipag-ugnayan noong unang bahagi ng 1570s, at dito itinala ni Huerta na ang kanyang anak ay nabautismuhan na "Martin" sa pagbabalik-loob sa Romano Katolisismo . Sinusubaybayan lamang ni Huerta ang genealogical tree ng Lacan Tagcan pabalik kay Martin, at sa gayon ay binanggit lamang ang panganay sa mga anak ni Tagcan at Bouan, si Palaba. Ang iba pang apat na anak na lalaki ng Tagcan ay hindi pinangalanan, at walang mga anak na babae na binanggit. Si Huerta ay nagpatuloy, gayunpaman, sa pagbanggit na si Tagcan ay may isa pang lalaking anak, na pinangalanang Pasay, na ang ina ay isang alipin ng Borneo:
"Ang nasabing Lacantagcan, bukod pa sa limang anak ng kanyang lehitimong asawang si Bouan, ay may isang bastardo ( "bastardo" ) na may isang alipin ng lahi ng Borneo ( "esclava de casta bornea" ), na tinatawag na Pasay, na siyang pinagmulan ng bayan na kilala. sa parehong pangalan, dahil naayos niya doon ang kanyang tirahan bilang may-ari ng lupa, na sinusuportahan ng kanyang ama."
Bagama't tiyak na itinakda ni Huerta na ang mga pinuno ng Namayan at ang pamayanang tinatawag na Pasay ay magkamag-anak, ang tiyak na katangian ng kanilang relasyon noong 1500s ay hindi malinaw: Itinala ni Scott na sa panahong iyon, ang mga pinuno ng Pasay ay nakipag-ugnayan sa mga Espanyol mismo sa halip na "Rajah Kalamayin" nagsasalita sa kanilang ngalan.
Ang ilang mga lokal na tradisyon sa bibig ay binanggit ang anak ni Tagkan na si Pasay bilang isang anak na babae, na pinagkalooban siya ng titulong " Dayang-dayang " ("prinsesa"). [5] Gayunpaman, ang descriptor na " bastardo " (bastard), na ginamit ni Huerta, ay panlalaki sa anyo.
Binanggit ng mananalaysay na si Grace Odal-Devora na binanggit din ng mga oral na kasaysayan ng Kapampangan ang isang "Sultana Kalangitan", na inilarawan bilang "The Lady of the Pasig" na namuno sa Kaharian ng Namayan. Siya raw ang naging lola ni "Prinsipe Balagtas" (o Bagtas), at sinasabi ng alamat na ang mga Kapampangan ay nagmula sa kanya. Sinabi ni Odal na ito ay nagpapakita ng pagkakaugnay ng mga naghaharing elite sa Tagalog.
Ang mga pinuno ng Namayan mula sa panahon ng kolonyal na pakikipag-ugnayan (mga 1570s) pabalik sa tatlong naunang henerasyon, ay dokumentado ni Franciscan Historian Fray Felix Huerta sa akdang Estado geográfico, topográfico, estadístico, histórico-religioso de la santa y apostólica Provincia de San Gregorio Magno ("Heograpikal, topograpikal, estadistika, makasaysayan at relihiyosong estado ng banal at apostolikong lalawigan ng St. Gregory the Great"), isang talaan ng mga kasaysayan ng mga misyon ng Pransiskano na ngayon ay pangunahing mapagkukunan para sa mga lokal na kasaysayan ng mga munisipalidad ng Pilipinas .
| Pamagat | Pangalan | Mga Tala | Dokumentadong Panahon ng Pamumuno | Pangunahing pinagmumulan |
|---|---|---|---|---|
| Lakan | Tagkan[11] | Pinangalanang "Lacantagcan" ni Huerta at inilarawan bilang pinuno kung kanino ang mga "orihinal na residente" ng Namayan ay natunton ang kanilang pinagmulan [11] | eksaktong mga taon na hindi naitala; tatlong henerasyon bago ang Calamayin (na ipinapalagay noong 1460s-1490s) | Huerta |
| Lakan [11] ) | Palaba | Binanggit ni Huerta [11] bilang "Principal Son" ng Lakan Tagkan. | eksaktong mga taon na hindi naitala; dalawang henerasyon bago ang Calamayin (na ipinapalagay na 1500s-1530s) [11] | Huerta |
| Lakan [11] ) | Laboy | Nabanggit ng mga talaang talaangkanan ng Franciscano bilang anak ni Lakan Palaba, at ama ni Lakan Kalamayin. [11] | eksaktong mga taon na hindi naitala; isang henerasyon bago ang Calamayin (na ipinapalagay na 1540s hanggang mga huling bahagi ng 1560s) [11] | Huerta |
| Lakan | Kalamayin | tinutukoy ni Scott (1984) bilang Lakan Kalamayin . [7] </br> Inilarawan ni Scott (1984) [7] bilang pinakamahalagang pinuno ng Namayan sa panahon ng pakikipag-ugnayang kolonyal. |
kaagad bago at pagkatapos ng pakikipag-ugnayan ng kolonyal na Espanyol (ca. 1571–1575) [7] | Huerta |
| (walang pamagat na dokumentado ni Huerta [11] ) | Martin * | * Hindi binanggit ni Huerta [11] kung ang anak ni Kalamayin, na binyagan na si "Martin", ay humawak ng posisyon sa gobyerno noong unang bahagi ng panahon ng kolonyal na Espanyol. | unang panahon ng kolonyal na Espanyol | Huerta |
Nang ang parokya ng Sta. Ang Ana de Sapa ay itinatag noong 1578, pinili ng mga misyonerong Pransiskano na itayo ang kanilang simbahan, at kalaunan ay isa pang pamayanan, medyo malayo sa sinaunang bayan. Ang resulta ay ang kasalukuyang Santa Ana ay wala na sa orihinal na lugar. Nagdulot ito ng ilang katanungan tungkol sa mga libingan bago ang kolonyal na kamakailang nahukay malapit sa simbahan ng Santa Ana. [2]
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
