Abadan, Iran

Huwag ikalito sa Ibadan.

Para sa ibang mga gamit, tingnan ang Abadan (paglilinaw).

Ang Ābādān ( pakinggan  Persa: آبادان‎, pronounced [ʔɒːbɒːˈdɒːn]) ay isang lungsod sa lalawigan ng Khuzestan sa timog-kanlurang Iran. Kabisera ito ng Kondado ng Abadan. Ito ay nasa Pulo ng Abadan (68 kilometro ang haba, 3–19 kilometro o 2–12 milya ang lapad), at ang pulo ay hinahangganan ng daanang tubig na Shatt al-Arab sa kanluran at ng labasan ng tubig ng Ilog Karun na Bahmanshir (ang Arvand Rood) sa silangan. Nasa layo itong 53 kilometro (33 mi) mula sa Golpong Persiko,^[2] malapit sa hangganang Iran-Irak.

Abadan آبادان
Lungsod
Ābādān
Tanaw mula sa Abadan Oil Faculty
Abadan Kinaroroonan sa Iran at Asya
Mga koordinado: 30°20′21″N 48°18′15″E
Bansa	Iran
Lalawigan	Khuzestan
Kondado	Abadan
Distrito	Central
Pamahalaan
• Alkalde	Hosein Hamid-Pour
Lawak
• Urban	1,275 km2 (492 milya kuwadrado)
Taas	3 m (10 tal)
Populasyon  (Senso 2016)
• Kapal	167/km2 (430/milya kuwadrado)
• Urban	231,476 [1]
• Ranggo ng populasyon sa Iran	Pang−40
Demonym	Abadani (en)
Sona ng oras	UTC+03:30 (IRST)
• Tag-init (DST)	UTC+04:30 (IRDT)
Kodigo ng lugar	(+98) 061
Klima	BSk
Websayt	www.Abadan.ir

Demograpiya

Historical population

Taon	Pop.	±%
1910	400	—
1949	173,000	+43150.0%
1956	220,000	+27.2%
1980	300,000	+36.4%
1986	6	−100.0%
1991	84,774	+1412800.0%
2001	206,073	+143.1%
2006	217,988	+5.8%
2016	231,476	+6.2%
1949:[3], 1991:[4], 2006:[5], 2016: [1]

Bumaba sa halos sero ang sibilyang populasyon ng lungsod sa loob ng walong taon ng Digmaang Iran-Irak (1980–1988). Naitala lamang ng Senso 1986 ang anim na katao. Noong 1991, bumalik upang tumira sa lungsod ang 84,774 na katao.^[4] Pagsapit ng 2001, tumaas ang populasyon sa 206,073 katao, at sang-ayon sa Senso 2006 ito ay nasa 217,988 katao na may 48,061 mga pamilya.^[5] Isa sa pinakamalaki sa mundo ang Abadan Refinery. Umabot sa halos 350,000 katao ang populasyon sa kasalukuyan.

Abadan Oil Refinery noong 1970

Tanging 9% mga tagapangasiwa ng kompanya ng langis ay mula sa Khuzestan. Tumaas ang proporsiyon ng mga katutubong buhat sa Tehran, sa Caspian, Azarbaijan at Kurdistan mula 4% ng mga obrero (blue-collar workers) sa 22% ng mga manggagawa sa opisina (white-collar workers) sa 45% ng mga tagapangasiwa, kaya natitipon lamang ang mga nagsasalita ng Arabe sa mababang mga antas ng lakas paggawa. Madalas na pinadadala sa lungsod mula sa malayong mga pook ang mga tagapangasiwa.^[6] Mayroon din nag-iisang simbahang Armenyo sa gitna ng lungsod.

Klima

Ang klima sa Abadan ay matigang (Köppen climate classification BWh) at katulad mpng sa Baghdad, ngunit bahagyang mas-mainit dahil sa mas-mababang latitud ng lungsod. Tuyo at napakainit ang mga tag-init na may mga temperaturang mataas pa sa 45 °C (113 °F) halos araw-araw, at halos madalas ang mga temperaturang mataas pa sa 50 °C (122 °F). Kilala ang Abadan bilang isa sa pinakamainit na mga tinitirhang pook sa mundo at nakararanas ng maraming mga bagyo ng buhangin at alikabok. Banayad na mabasa-basa at malatagsibol ang mga taglamig, bagamat maaaring magkaroon ng napakalamig na mga panahon. Nasa 16–20 °C (61–68 °F) ang mga temperatura kapag taglamig. Ang kumpirmadong pinakamataas na temperatura sa mundo ay isang biglaang pagtaas ng temperatura sa kasagsagan ng isang heat burst noong Hunyo 1967, na may temperaturang 87 °C (189 °F).^[7] Ang pinakamababang naitalang antas ng temperatura sa lungsod ay −4 °C (25 °F) na naitala noong Enero 20, 1964 at Pebrero 3, 1967, habang pinakamataas naman ang 53 °C (127 °F) na naitala noong Hulyo 11, 1951 at Agosto 9, 1981.^[8]

Datos ng klima para sa Abadan (1951-2010)
Buwan	Ene	Peb	Mar	Abr	May	Hun	Hul	Ago	Set	Okt	Nob	Dis	Taon
Sukdulang taas °S (°P)	29.0 (84.2)	34.0 (93.2)	39.2 (102.6)	42.8 (109)	48.4 (119.1)	53.0 (127.4)	53.0 (127.4)	53.0 (127.4)	49.4 (120.9)	43.2 (109.8)	37.0 (98.6)	29.8 (85.6)	53 (127.4)
Katamtamang taas °S (°P)	18.1 (64.6)	20.9 (69.6)	25.9 (78.6)	32.2 (90)	39.2 (102.6)	43.8 (110.8)	45.4 (113.7)	45.4 (113.7)	42.5 (108.5)	36.1 (97)	26.8 (80.2)	19.9 (67.8)	33.0 (91.4)
Arawang tamtaman °S (°P)	12.7 (54.9)	15.0 (59)	19.4 (66.9)	25.2 (77.4)	31.2 (88.2)	35.2 (95.4)	36.7 (98.1)	36.3 (97.3)	33.0 (91.4)	27.5 (81.5)	20.0 (68)	14.3 (57.7)	25.5 (77.9)
Katamtamang baba °S (°P)	7.3 (45.1)	9.1 (48.4)	13.0 (55.4)	18.1 (64.6)	23.3 (73.9)	26.5 (79.7)	28.0 (82.4)	27.3 (81.1)	23.4 (74.1)	18.9 (66)	13.2 (55.8)	8.7 (47.7)	18.1 (64.6)
Sukdulang baba °S (°P)	−4.0 (24.8)	−4.0 (24.8)	−1.0 (30.2)	7.0 (44.6)	12.0 (53.6)	17.0 (62.6)	17.0 (62.6)	19.4 (66.9)	14.0 (57.2)	7.0 (44.6)	−1.6 (29.1)	−1.0 (30.2)	−4.0 (24.8)
Katamtamang presipitasyon mm (pulgada)	35.5 (1.398)	20.0 (0.787)	19.2 (0.756)	14.4 (0.567)	3.2 (0.126)	0.1 (0.004)	0.0 (0)	0.0 (0)	0.1 (0.004)	3.9 (0.154)	20.5 (0.807)	36.4 (1.433)	153.3 (6.035)
Araw ng katamtamang pag-ulan	4.7	3.4	3.3	2.2	0.9	0.0	0.0	0.0	0.0	0.6	2.6	4.6	22.3
Katamtamang kahalumigmigang relatibo (%)	70	61	51	44	33	26	28	31	34	45	58	69	45
Buwanang tamtaman ng sikat ng araw	180.6	195.0	222.3	221.6	262.9	292.1	305.1	290.4	290.4	263.4	202.4	182.5	2,908.7
Sanggunian: Iran Meteorological Organization (records),[8] (temperatures),[9] (precipitation),[10] (humidity),[11] (days with precipitation),[12] (sunshine)[13]

Mga sanggunian

1. "Statistical Center of Iran > Home". www.amar.org.ir.
2. "Abadan." Encyclopædia Britannica. 18 Pebrero 2007
3. Hein & Sedighi 2016.
4. Lagassé 2000, p. 2
5. Vadahti 2006.
6. Elwell-Sutton & de Planhol 1982, pp. 55–56
7. Burt 2004, p. 36
8. • "Highest record temperature in Abadan by Month 1951–2010". Iran Meteorological Organization. Inarkibo mula sa orihinal noong Nobiyembre 27, 2015. Nakuha noong April 8, 2015. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (tulong)
   • "Lowest record temperature in Abadan by Month 1951–2010". Iran Meteorological Organization. Inarkibo mula sa orihinal noong Nobiyembre 27, 2015. Nakuha noong April 8, 2015. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (tulong)
9. • "Average Maximum temperature in Abadan by Month 1951–2010". Iran Meteorological Organization. Inarkibo mula sa orihinal noong 27 Nobyembre 2015. Nakuha noong Abril 8, 2015. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
   • "Average Mean Daily temperature in Abadan by Month 1951–2010". Iran Meteorological Organization. Inarkibo mula sa orihinal noong Disyembre 8, 2015. Nakuha noong Abril 8, 2015.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
   • "Average Minimum temperature in Abadan by Month 1951–2010". Iran Meteorological Organization. Inarkibo mula sa orihinal noong 27 Nobyembre 2015. Nakuha noong Abril 8, 2015. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
10. "Monthly Total Precipitation in Abadan by Month 1951–2010". Iran Meteorological Organization. Inarkibo mula sa orihinal noong Disyembre 3, 2015. Nakuha noong Abril 8, 2015.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
11. "Average relative humidity in Abadan by Month 1951–2010". Iran Meteorological Organization. Inarkibo mula sa orihinal noong 26 Nobyembre 2015. Nakuha noong Abril 8, 2015. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
12. "No. Of days with precipitation equal to or greater than 1 mm in Abadan by Month 1951–2010". Iran Meteorological Organization. Inarkibo mula sa orihinal noong 27 Nobyembre 2015. Nakuha noong Abril 8, 2015. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
13. "Monthly total sunshine hours in ABADAN by Month 1951–2010". Iran Meteorological Organization. Nakuha noong Abril 8, 2015.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)^{[patay na link]}

Mga akda at websayt

References

• Abrahamian, Ervand (2008). A History of Modern Iran. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-52891-7. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Axworthy, Michael (2013). Revolutionary Iran: A History of the Islamic Republic. Oxford, UK: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-932226-8. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Burt, Christopher C. (2004). Extreme Weather: A Guide & Record Book. New York, NY: W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-32658-1. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Chelkowski, Peter (1991). "21: Popular Entertainment, Media and Social Change in Twentieth-century Iran". Sa Avery, Peter; Hambly, Gavin; Melville, Charles (mga pat.). The Cambridge History of Iran. Bol. 7: From Nadir Shah to the Islamic Republic. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20095-0. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Daniel, Elton L. (2001). The History of Iran. Westport, CT: Greenwood Press. ISBN 978-0-313-30731-7. ISSN 1096-2905. LCCN 00-033132. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Elwell-Sutton, L. P.; de Planhol, X. (1982). "Ābādān". Sa Yarshater, Ehsan (pat.). Encyclopædia Iranica. Bol. I: Āb-Abd-al-HamĪd. Routledge & Kegan Paul. pp. 51–57. ISBN 978-0710090904. Inarkibo mula sa orihinal noong 6 Agosto 2014. Nakuha noong 6 Agosto 2014. {{cite ensiklopedya}}: Invalid |ref=harv (tulong); Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Ferrier, Ronald (1991). "18: The Iranian Oil Industry". Sa Avery, Peter; Hambly, Gavin; Melville, Charles (mga pat.). The Cambridge History of Iran. Bol. 7: From Nadir Shah to the Islamic Republic. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20095-0. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Greaves, Rose (1991). "11: Iranian Relations with Britain and British India, 1798-1921". Sa Avery, Peter; Hambly, Gavin; Melville, Charles (mga pat.). The Cambridge History of Iran. Bol. 7: From Nadir Shah to the Islamic Republic. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20095-0. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Hein, Carola; Sedighi, Mohamad (2016). "Iran's Global Petroleumscape: The Role of Oil in Shaping Khuzestan and Tehran". Architectural Theory Review. 21 (3): 349–374. doi:10.1080/13264826.2018.1379110. {{cite journal}}: Invalid |ref=harv (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Hoeschel, David; Heracleensis, Marcianus; von Karyanda, Skylax; Messenius, Dicaearchus; Characenus, Isidorus (1600). Geographica Marciani Heracleotae, Scylacis caryandensis, artemidoriephesii, dicaearchi messenii, isidori characeni. Augsburg. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Hoiberg, Dale H., pat. (2010). "Ābādān". Encyclopædia Britannica. Bol. 1: A-ak Bayes (ika-15th (na) edisyon). Chicago, Illinois: Encyclopædia Britannica, Inc. pp. 6–7. ISBN 978-0-85229-961-6. LCCN 2002113989. {{cite ensiklopedya}}: Invalid |ref=harv (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Issawi, Charles (1991). "16: European Economic Penetration, 1872-1921". Sa Avery, Peter; Hambly, Gavin; Melville, Charles (mga pat.). The Cambridge History of Iran. Bol. 7: From Nadir Shah to the Islamic Republic. Cambridge, UK: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-20095-0. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Keddie, Nikki R. (2003). Modern Iran: Roots and Results of Revolution (ika-Revised (na) edisyon). New Haven, CT: Yale University Press. ISBN 978-0-300-09856-3. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Lagassé, Paul, pat. (2000). "Abadan". The Columbia Encyclopedia (ika-6th (na) edisyon). New York, NY: Columbia University Press. ISBN 978-0-7876-5015-5. LCCN 00-027927. {{cite ensiklopedya}}: Invalid |ref=harv (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• MacPherson, Angus (1989). "3: The Economy". Sa Metz, Helen Chapin (pat.). Iran: A Country Study. Area Handbook Series (ika-4th (na) edisyon). Washington, DC: Government Printing Office. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Mather, Yassamine (19 Nobyembre 2009). "Workers organise against regime". Communist Party of Great Britain. Weekly Worker. Inarkibo mula sa orihinal noong 6 Agosto 2014. Nakuha noong 6 Agosto 2014. {{cite web}}: Invalid |ref=harv (tulong); Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Melamid, Alexander (1997). "Abadan". Sa Johnston, Bernard (pat.). Collier's Encyclopedia. Bol. I: A to Ameland (ika-1st (na) edisyon). New York, NY: P. F. Collier. {{cite ensiklopedya}}: Invalid |ref=harv (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• NOAA (2013). "Abadan Climate Normals 1961-1990". National Oceanic and Atmospheric Administration. Nakuha noong 6 Agosto 2014. {{cite web}}: Invalid |ref=harv (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Satrapi, Marjane (2003). Persepolis: The Story of a Childhood. New York, NY: Pantheon Books. ISBN 978-0-375-71457-3. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Vadahti, M. (2006). "سرشماري عمومي نفوس و مسكن 1385 (بدون احتساب خانوارهاي موسسه اي و غيرساكن)" [Census of Population and Housing 1385 (excluding institutional households and nomads)]. Inarkibo mula sa orihinal (Excel) noong 2011-11-11. {{cite web}}: Invalid |ref=harv (tulong); Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
• Wilber, Donald N. (1984) [1948]. Iran: Past and Present: From Monarchy to Islamic Republic (ika-9th (na) edisyon). Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-00025-1. {{cite book}}: Invalid |ref=harv (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)