อำเภอหนองขาหย่าง

หนองขาหย่าง เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดอุทัยธานี

อำเภอหนองขาหย่าง
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Nong Khayang
คำขวัญ:  ยุคทวารวดีบ้านคูเมือง ผ้าทอฟูเฟื่องบ้านห้วยรอบ เพลงพื้นบ้านชื่นชอบบ้านท่าโพ สัญลักษณ์อักโขกะโซ้หนองขาหย่าง
แผนที่จังหวัดอุทัยธานี เน้นอำเภอหนองขาหย่าง
พิกัด: 15°21′51″N 99°55′45″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	อุทัยธานี
พื้นที่
• ทั้งหมด	221.958 ตร.กม. (85.698 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2565)
• ทั้งหมด	15,849 คน
• ความหนาแน่น	71.40 คน/ตร.กม. (184.9 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	61130
รหัสภูมิศาสตร์	6105
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอหนองขาหย่าง เลขที่ 25 หมู่ที่ 2 ถนนอุทัยธานี-หนองฉาง ตำบลหนองขาหย่าง อำเภอหนองขาหย่าง จังหวัดอุทัยธานี 61130
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ประวัติ

อำเภอหนองขาหย่าง เป็นเขตปกครองท้องที่ในปีพุทธศักราช 2440 ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 แต่เดิมมีชื่อเรียกว่า แขวงหนองพลวง ตั้งอยู่ทิศตะวันออกของที่ตั้งอำเภอปัจจุบันประมาณ 1 กิโลเมตร มีหลวงทิพย์โพธิ์ เป็นนายอำเภอคนแรกปี 2462 พระยาสัจจาภิรมย์ภักดี ผู้ว่าราชการจังหวัด และรองอำมาตย์เอกหลวงธัญผลพิทักษ์ นายอำเภอคนที่ 3 ได้ย้ายที่ว่าการอำเภอมาไว้ที่ตั้งปัจจุบัน เพราะที่เดิมเป็นที่ลุ่มและมีบริเวณคับแคบ ห่างไกลชุมชน การก่อสร้างที่ว่าการอำเภอแห่งใหม่เสร็จสิ้นลงในเดีอนมกราคม 2460 ใช้เวลาในการก่อสร้าง 1 เดีอนเศษ โดยอาศัยแรงงานจากประชาชนและเปลี่ยนชี่อใหม่ว่าอำเภอหนองขาหย่าง

คำว่า "หนองขาหย่าง" มาจากในพื้นที่มีหนองน้ำมาก ประชาชนได้ตั้งเครื่องมือใช้สำหรับวิดน้ำ คือ "ขาหยั่ง" เป็นไม้ 3 ขาผูกติดกัน มีตัวกระโซ้สานด้วยไม้ไผ่ผูกติดกับไม้เป็นด้ามมีเชือกผูกติดไม้สามขา ห้อยลงมาอยู่ระหว่างไม้สามขาใช้ในการวิดน้ำ เมื่อเลิกใช้จะเก็บกระโซ้ไว้ เหลือแต่ไม้สามขาทิ้งไว้ตามหนองน้ำทั่วไป จึงเรียกชื่อว่า "หนองขาหยั่ง" และต่อมาเรียกเพี้ยนเป็น "หนองขาหย่าง" ในปัจจุบัน^[1]

• วันที่ 24 กันยายน 2442 ตั้งนายอำเภอคนแรก ประจำอำเภอหนองพลวง^[2] แขวงเมืองอุทัยธานี มณฑลนครสวรรค์
• วันที่ 11 มิถุนายน 2448 ย้ายนายอำเภอหนองกระดี่ (อำเภอทัพทัน) ให้มาเป็นนายอำเภอหนองพลวง^[3] ที่ตำแหน่งยังว่างอยู่
• วันที่ 29 เมษายน 2460 เปลี่ยนแปลงชื่ออำเภอหนองพลวง จังหวัดอุทัยธานี เป็น อำเภอหนองขาหย่าง^[4]
• วันที่ 26 กุมภาพันธ์ 2464 มีฐานะเป็นอำเภอหนองขาหย่าง จังหวัดอุทัยธานี มณฑลนครสวรรค์ มีทั้งหมด 9 ตำบล ได้แก่ ตำบลหนองขาหย่าง ตำบลหนองไผ่ ตำบลห้วยรอบ ตำบลดอนกลอย ตำบลทุ่งพึ่ง ตำบลท่าโพ ตำบลดงขวาง ตำบลหลุมเข้า และตำบลหมกแถว^[5]
• วันที่ 31 ธันวาคม 2483 ยุบตำบลห้วยรอบ รวมกับท้องที่ตำบลดอนกลอย และยุบตำบลหมกแถว รวมกับท้องที่ตำบลท่าโพ
• วันที่ 30 กันยายน 2490 ตั้งตำบลห้วยรอบ แยกออกจากตำบลดอนกลอย และตั้งตำบลหมกแถว แยกออกจากตำบลท่าโพ^[6]
• วันที่ 28 พฤศจิกายน 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลหนองขาหย่าง ในท้องที่บางส่วนของหมู่ที่ 5 ตำบลหนองขาหย่าง^[7]
• วันที่ 20 สิงหาคม 2511 ตั้งที่ทำการไปรษณีย์หนองขาหย่าง^[8] อำเภอหนองขาหย่าง จังหวัดอุทัยธานี
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะสุขาภิบาลหนองขาหย่าง เป็นเทศบาลตำบลหนองขาหย่าง^[9] ด้วยผลของกฎหมาย
• วันที่ 6 กรกฎาคม 2547 ยุบสภาตำบลหมกแถว รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลท่าโพ และยุบสภาตำบลดอนกลอย รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลหนองขาหย่าง^[10]
• วันที่ 24 กันยายน 2547 ยุบสภาตำบลตำบลทุ่งพึ่ง และสภาตำบลห้วยรอบ รวมกับองค์การบริหารส่วนตำบลหนองขาหย่าง^[11]

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอหนองขาหย่างมีอาณาเขตติดต่อกับอำเภอข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอทัพทัน
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอเมืองอุทัยธานี
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอวัดสิงห์และอำเภอหนองมะโมง (จังหวัดชัยนาท)
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอหนองฉาง

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอหนองขาหย่างแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 9 ตำบล 53 หมู่บ้าน ได้แก่

ลำดับ	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนหมู่บ้าน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)[12]
1.	หนองขาหย่าง	Nong Khayang	8	2,600
2.	หนองไผ่	Nong Phai	9	2,430
3.	ดอนกลอย	Don Kloi	6	1,173
4.	ห้วยรอบ	Huai Rop	3	435
5.	ทุ่งพึ่ง	Thung Phueng	7	1,439
6.	ท่าโพ	Tha Pho	4	2,250
7.	หมกแถว	Mok Thaeo	3	799
8.	หลุมเข้า	Lum Khao	7	2,501
9.	ดงขวาง	Dong Khwang	6	2,222

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอหนองขาหย่างประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 6 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลหนองขาหย่าง ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลหนองขาหย่าง
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองขาหย่าง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดอนกลอย ตำบลห้วยรอบ และตำบลทุ่งพึ่งทั้งตำบล รวมทั้งตำบลหนองขาหย่าง (นอกเขตเทศบาลตำบลหนองขาหย่าง)
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองไผ่ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองไผ่ทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าโพ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าโพและตำบลหมกแถวทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหลุมเข้า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหลุมเข้าทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลดงขวาง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลดงขวางทั้งตำบล

อ้างอิง

1. เก็บถาวร 2020-02-17 ที่ เวย์แบ็กแมชชีนประวัติความเป็นมาอำเภอหนองขาหย่าง
2. "แจ้งความกระทรวงมหาดไทย [ประกาศการตั้งนายอำเภอตำบลหนองพลวง แขวงเมืองอุไทยธานีที่ว่างอยู่]" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 16 (26): 382–383. September 24, 1899.
3. "แจ้งความกระทรวงมหาดไทย [ย้ายขุนบำรุงอุไทยสถานนายอำเภอหนองกระดี่ เป็นนายอำเภอหนองพลวง ให้หลวงศรีราชยศพธำมรง เมืองอุทัยธานี เป็นนายอำเภอหนองกระดี่]" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 22 (11): 219. June 11, 1905.
4. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง เปลี่ยนชื่ออำเภอ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 34 (0 ก): 40–68. April 29, 1917. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-11-07. สืบค้นเมื่อ 2020-04-26.
5. "ประกาศกระทรวงศึกษาธิการ เรื่อง ใช้พระราชบัญญัติประถมศึกษา พ.ศ. ๒๔๖๔ ในท้องที่มณฑลนครสวรรค์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 38 (0 ก): 576–583. February 26, 1921.
6. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง ตั้งตำบลในจังหวัดต่าง ๆ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 64 (46 ง): 2507–2533. September 30, 1947.
7. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง จัดตั้งสุขาภิบาลหนองขาหย่าง อำเภอหนองขาหย่าง จังหวัดอุทัยธานี" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 73 (99 ง): (ฉบับพิเศษ) 98-99. November 28, 1956.
8. "ประกาศกระทรวงคมนาคม เรื่อง เปิดที่ทำการไปรษณีย์โทรเลขปากเกร็ด, หนองขาหย่าง, กมลาไสย, และขนอม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 85 (74 ง): 2590. August 11, 1968.
9. "พระราชบัญญัติเปลี่ยนแปลงฐานะของสุขาภิบาลเป็นเทศบาล พ.ศ. ๒๕๔๒" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 116 (9 ก): 1–4. February 24, 1999. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2008-04-09. สืบค้นเมื่อ 2020-04-26.
10. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การยุบรวมสภาตำบลกับองค์การบริหารส่วนตำบล" (PDF). July 1, 2004: 1–3. {{cite journal}}: Cite journal ต้องการ |journal= (help)
11. "ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรื่อง การยุบรวมสภาตำบลกับองค์การบริหารส่วนตำบล" (PDF). September 24, 2004: 1–2. {{cite journal}}: Cite journal ต้องการ |journal= (help)
12. "ระบบสารสนเทศเพื่อการบริหาร". stat.bora.dopa.go.th.