Loading AI tools
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
สัทอักษรสากล (อังกฤษ: International Phonetic Alphabet: IPA) คือสัทอักษรชุดหนึ่งที่พัฒนาโดยสมาคมสัทศาสตร์สากล โดยมุ่งหมายให้เป็นสัญกรณ์มาตรฐานสำหรับการแทนเสียงพูดในทุกภาษา นักภาษาศาสตร์ใช้สัทอักษรสากลเพื่อแทนหน่วยเสียงต่าง ๆ ที่อวัยวะออกเสียงของมนุษย์สามารถเปล่งเสียงได้ โดยแทนหน่วยเสียงแต่ละหน่วยเสียงด้วยสัญลักษณ์เฉพาะที่ไม่ซ้ำกัน สัญลักษณ์ในสัทอักษรสากลนั้นส่วนใหญ่นำมาจากหรือดัดแปลงจากอักษรโรมัน สัญลักษณ์บางตัวนำมาจากอักษรกรีก และบางตัวประดิษฐ์ขึ้นใหม่โดยไม่สัมพันธ์กับอักษรภาษาใดเลย สำหรับ ตารางสัทอักษรในภาษาไทย ดูได้ที่ ภาษาไทย
สัทอักษรสากล | |
---|---|
"IPA" ใน IPA ([aɪ pʰiː eɪ]) | |
ชนิด | อักษร
บางส่วนเป็นลักษณะเฉพาะ |
ช่วงยุค | ตั้งแต่ ค.ศ.1888 |
ภาษาพูด | ใช้เป็นสัทศาสตร์และหน่วยเสียงของแต่ละภาษา |
อักษรที่เกี่ยวข้อง | |
ระบบแม่ | Palaeotype alphabet, English Phonotypic Alphabet
|
ISO 15924 | |
ISO 15924 | Latn (215), Latin |
ยูนิโคด | |
ยูนิโคดแฝง | Latin |
สัทอักษรสากลเมื่อเริ่มแรกพัฒนาขึ้นโดยคณะของครูสอนภาษาอังกฤษและภาษาฝรั่งเศส ซึ่งนำโดย พอล แพสซี พร้อม ๆ กับการก่อตั้งสมาคมสัทศาสตร์สากลขึ้นในกรุงปารีสเมื่อ ค.ศ. 1886 (ทั้งสมาคมและสัทอักษรสากลใช้คำย่อในภาษาอังกฤษว่า IPA เหมือนกัน) สัทอักษรสากลรุ่นแรกอย่างเป็นทางการได้รับการตีพิมพ์ใน Passy (1888) โดยคณะผู้พัฒนาใช้อักษรโรมิก (Romic alphabet) ของ เฮนรี สวีต (Sweet 1880-1881, 1971) เป็นพื้นฐาน ซึ่งอักษรโรมิกนั้นก็นำรูปแบบมาจากอักษรฟอนอไทปิก (Phonotypic Alphabet) ของ ไอแซก พิตแมน และ แอลิกแซนเดอร์ จอห์น เอลลิส อีกทีหนึ่ง (Kelly 1981)
หลังจากนั้น สัทอักษรสากลได้ผ่านการชำระปรับปรุงอีกหลายครั้ง โดยครั้งที่สำคัญที่สุดครั้งหนึ่งมีขึ้นในการประชุมของสมาคมฯ ที่คีลเมื่อ ค.ศ. 1989 การชำระครั้งล่าสุดมีขึ้นใน ค.ศ. 1993 และมีการปรับปรุงอีกครั้งใน ค.ศ. 1996
ในชุดสัทอักษรสากล ส่วนใหญ่ของสัญลักษณ์แทนหน่วยเสียงพยัญชนะที่มีรูปร่างเหมือนกับพยัญชนะในอักษรละตินนั้น จะมีค่าของเสียง (sound-value) สัมพันธ์กับเสียงของพยัญชนะเดียวกันในภาษายุโรปส่วนใหญ่ รวมทั้งภาษาอังกฤษด้วย สัญลักษณ์ในประเภทนี้ประกอบด้วย [p], [b], [t], [d], [k], [g], [m], [n], [f], [v], [s], [h], [z], [l] และ [w]
สัญลักษณ์แทนหน่วยเสียงสระที่มีรูปร่างเหมือนกับสระในอักษรละติน ซึ่งได้แก่ [a], [e], [i], [o], [u] จะมีค่าของเสียงสัมพันธ์กับสระเดียวกันในภาษาเยอรมัน สเปน หรืออิตาลี โดยประมาณ หรืออาจเทียบกับเสียงสระในภาษาไทยได้เป็น อะ, เอะ, อิ, โอะ และ อุ ตามลำดับ
สัญลักษณ์อื่น ๆ ที่เหลือในส่วนที่นำมาจากอักษรละตินนั้น เช่น [j], [r], [c] และ [y] จะสัมพันธ์กับเสียงของตัวอักษรเดียวกันในภาษาอื่นที่ไม่ใช่ภาษาอังกฤษ เช่น [j] มีค่าของเสียงเหมือนกับ j ในภาษาเยอรมัน สแกนดิเนเวีย หรือดัตช์ หรืออาจเทียบได้กับเสียง ย ในภาษาไทย เป็นต้น ข้อสำคัญของหลักเกณฑ์การกำหนดใช้สัทอักษรสากลคือ ใช้สัญลักษณ์เพียงตัวเดียวสำหรับหน่วยเสียงแต่ละหน่วย โดยหลีกเลี่ยงการประสมอักษรอย่างเช่น sh และ th ในการเขียนภาษาอังกฤษ
อักษรหลายตัวมาจากอักษรกรีก แต่ส่วนมากจะถูกดัดแปลง ได้แก่ ⟨ɑ⟩, ⟨ꞵ⟩, ⟨ɣ⟩, ⟨ɛ⟩, ⟨ɸ⟩, ⟨ꭓ⟩, และ ⟨ʋ⟩ ซึ่งอยู่ในยูนิโคดแยกต่างหาก ยกเว้น ⟨θ⟩
อักษรที่มีตะขอด้านขวา ⟨ʈ ɖ ɳ ɽ ʂ ʐ ɻ ɭ⟩ บอกถึงปลายลิ้นม้วน มาจากตัว r
บทความนี้มีสัญลักษณ์สัทอักษรสากลปรากฏอยู่ คุณอาจต้องการไทป์เฟซที่รองรับยูนิโคดเพื่อการแสดงผลที่สมบูรณ์ |
ตำแหน่งเกิดเสียง → | ริมฝีปาก | ลิ้นส่วนหน้า | ลิ้นส่วนหลัง | โคนลิ้น | (ไม่มี) | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ลักษณะการออกเสียง ↓ | ริมฝีปาก | ริมฝีปากกับฟัน | ฟัน | ปุ่มเหงือก | หลังปุ่มเหงือก | ปลายลิ้นม้วน | เพดานแข็ง | เพดานอ่อน | ลิ้นไก่ | ช่องคอ | ลิ้นปิดกล่องเสียง | เส้นเสียง | |||||
นาสิก | m | ɱ | n | ɳ | ɲ | ŋ | ɴ | ||||||||||
ระเบิด | p b | p̪ b̪ | t d | ʈ ɖ | c ɟ | k ɡ | q ɢ | ʡ | ʔ | ||||||||
เสียดแทรก | ɸ β | f v | θ ð | s z | ʃ ʒ | ʂ ʐ | ç ʝ | x ɣ | χ | ʁ | ħ | ʕ | ʜ | ʢ | h ɦ | ||
เปิด | β̞ | ʋ | ɹ | ɻ | j | ɰ | |||||||||||
รัว | ʙ | r | * | ʀ | * | ||||||||||||
ลิ้นกระทบหรือลิ้นสะบัด | ̟ (ѵ̟) | (ѵ) | ɾ | ɽ | * | ||||||||||||
เสียดแทรกข้างลิ้น | ɬ ɮ | * | * | * | |||||||||||||
เปิดข้างลิ้น | l | ɭ | ʎ | ʟ | |||||||||||||
สะบัดข้างลิ้น | ɺ | * | * | * |
เสียงเดาะ | กักเส้นเสียงลมเข้า | กักเส้นเสียงลมออก | |||
---|---|---|---|---|---|
ʘ | ริมฝีปาก | ɓ | ริมฝีปาก | ʼ | ตัวอย่าง: |
ǀ | ฟัน | ɗ | ฟัน/ปุ่มเหงือก | pʼ | ริมฝีปาก |
ǃ | (หลัง)ปุ่มเหงือก | ʄ | เพดานแข็ง | tʼ | ฟัน/ปุ่มเหงือก |
ǂ | เพดานแข็ง | ɠ | เพดานอ่อน | kʼ | เพดานอ่อน |
ǁ | ปุ่มเหงือก
เปิดข้างลิ้น |
ʛ | ลิ้นไก่ | sʼ | เสียงแทรก
ที่ปุ่มเหงือก |
หน้า | กลาง | หลัง | |||
---|---|---|---|---|---|
ปิด | i y | ɨ ʉ | ɯ u | ||
ɪ ʏ | - ʊ | ||||
กึ่งปิด | e ø | ɘ ɵ | ɤ o | ||
e̞ ø̞ | ə | ɤ̞ o̞ | |||
กึ่งเปิด | ɛ œ | ɜ ɞ | ʌ ɔ | ||
æ | ɐ | ||||
เปิด | a ɶ | ä - | ɑ ɒ |
ในตำแหน่งที่มีสัทธอักษรสองตัว อักษรทางขวาเป็นสระปากห่อ
ริมฝีปาก | ปุ่มเหงือก | ลิ้นปิดกล่องเสียง | ||
---|---|---|---|---|
เพดานอ่อน | เพดานแข็ง | |||
เสียดแทรก | ʍ | ɕ ʑ | ʜ ʢ | |
เปิด | w | ก้อง: ɥ | กัก: ʡ | |
ʃ กับ x พร้อมกัน: ɧ | กระดกลิ้นแบบก้องเปิดข้างลิ้น: ɺ |
หากจำเป็น สามารถบรรยายเสียงกักเสียดแทรกและเสียงร่วมฐานกรณ์ได้โดยการเขียนเส้นโยงระหว่างอักษรทั้งสองตัว t͜s k͡p
ความเป็นพยางค์ในตัว | |||||
---|---|---|---|---|---|
◌̩ | ɹ̩ n̩ | เป็นพยางค์ | ◌̯ | ɪ̯ ʊ̯ | ไม่เป็นพยางค์ |
◌̍ | ɻ̍ ŋ̍ | ◌̑ | y̑ | ||
การปล่อยเสียง | |||||
◌ʰ | tʰ | เสียงพ่นลม | ◌̚ | p̚ | ปล่อยโดยไร้เสียง |
◌ⁿ | dⁿ | ปล่อยทางจมูก | ◌ˡ | dˡ | ปล่อยทางข้างลิ้น |
การออกเสียงก้อง | |||||
◌̥ | n̥ d̥ | เสียงไม่ก้อง | ◌̬ | s̬ t̬ | เสียงก้อง |
◌̊ | ɻ̊ ŋ̊ | ||||
◌̤ | b̤ a̤ | เสียงก้องต่ำทุ้ม | ◌̰ | b̰ a̰ | เสียงก้องเครียด |
ตำแหน่งลิ้น | |||||
◌̪ | t̪ d̪ | สัมผัสฟัน | ◌̼ | t̼ d̼ | เสียงลิ้นกับริมฝีปากบน |
◌͆ | ɮ͆ | ||||
◌̺ | t̺ d̺ | สัมผัสด้วยสุดปลายลิ้น | ◌̻ | t̻ d̻ | สัมผัสด้วยปลายลิ้น |
◌̟ | u̟ t̟ | ค่อนไปข้างหน้า | ◌̠ | i̠ t̠ | ค่อนไปข้างหลัง |
◌˖ | ɡ˖ | ◌˗ | y˗ ŋ˗ | ||
◌̈ | ë ä | ค่อนไปตรงกลาง | ◌̽ | e̽ ɯ̽ | ค่อนไปที่ศูนย์กลาง |
◌̝ | e̝ r̝ | สูงกว่าปกติ | ◌̞ | e̞ β̞ | ต่ำกว่าปกติ |
◌˔ | ɭ˔ | ◌˕ | y˕ ɣ˕ | ||
การออกเสียงร่วม | |||||
◌̹ | ɔ̹ x̹ | ห่อปากมากกว่า | ◌̜ | ɔ̜ xʷ̜ | ห่อปากน้อยกว่า |
◌͗ | y͗ χ͗ | ◌͑ | y͑ χ͑ʷ | ||
◌ʷ | tʷ dʷ | ฐานกรณ์ร่วมที่ริมฝีปาก | ◌ʲ | tʲ dʲ | ฐานกรณ์ร่วมที่เพดานแข็ง |
◌ˠ | tˠ dˠ | ฐานกรณ์ร่วมที่เพดานอ่อน | ◌̴ | ɫ ᵶ | ฐานกรณ์ร่วมที่
เพดานอ่อนหรือช่องคอ |
◌ˤ | tˤ aˤ | ฐานกรณ์ร่วมที่ช่องคอ | |||
◌̘ | e̘ o̘ | ยื่นโคนลิ้น | ◌̙ | e̙ o̙ | หดโคนลิ้น |
◌̃ | ẽ z̃ | นาสิก | ◌˞ | ɚ ɝ | ปลายลิ้นม้วนกลับ |
ระดับคงที่ | เปลี่ยนระดับ | ||||
---|---|---|---|---|---|
e̋ | ˥ | สูง | ě | ˩˥ | ขึ้น |
é | ˦ | ค่อนข้างสูง | ê | ˥˩ | ลง |
ē | ˧ | กลาง | ᷄e | ˧˥ | ขึ้นจากระดับสูง |
è | ˨ | ค่อนข้างต่ำ | ᷅e | ˩˧ | ขึ้นจากระดับต่ำ |
ȅ | ˩ | ต่ำ | ᷈e | ˧˦˨ | ขึ้นแล้วลง |
ꜜ | ลดระดับ | ↗ | ทำนองเสียงขึ้น | ||
ꜛ | ยกระดับ | ↘ | ทำนองเสียงลง |
ˈ | เสียงเน้นหลัก |
ˌ | เสียงเน้นรอง |
ː | เสียงยาว |
ˑ | เสียงกึ่งยาว |
˘ | เสียงสั้นพิเศษ |
. | แยกพยางค์ของเสียง |
| | กลุ่มย่อย (foot) |
‖ | กลุ่มหลัก (intonation) |
‿ | เสียงต่อเนื่อง |
การอธิบายถึงสัทอักษรสากล ใช้เครื่องหมายปิดหน้าหลังสองรูปแบบได้แก่
ตัวอย่างเช่น หน่วยเสียง /p/ ในคำว่า pin และ spin ของภาษาอังกฤษ โดยแท้จริงออกเสียงแตกต่างกันเล็กน้อย ความแตกต่างนี้ไม่มีนัยสำคัญในภาษาอังกฤษ (แต่ก็อาจมีนัยสำคัญในภาษาอื่น) ดังนั้นการอธิบายการออกเสียงเชิงหน่วยเสียงจึงเป็น /pɪn/ และ /spɪn/ ซึ่งแสดงด้วยหน่วยเสียง /p/ เหมือนกัน อย่างไรก็ดี เพื่อให้เห็นความแตกต่างดังกล่าว (เสียงแปรต่าง ๆ ของ /p/) สามารถอธิบายเชิงสัทศาสตร์ได้เป็น [pʰɪn] และ [spɪn]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.