อนุสติ

อนุสติ (บาลี: อนุสฺสติ) หมายถึง กรรมฐานเป็นเครื่องระลึกถึง มี 10 อย่าง ได้แก่

1. พุทธานุสติ การระลึกถึงพระคุณของพระพุทธเจ้า
2. ธัมมานุสติ การระลึกถึงพระคุณของพระธรรม
3. สังฆานุสติ การระลึกถึงพระคุณของพระสงฆ์
4. สีลานุสติ การระลึกถึงศีล
5. จาคานุสติ การระลึกถึงทาน ความดีที่ตนสร้างไว้
6. เทวตานุสติ การระลึกถึงคุณที่ทำให้คนเป็นเทวดา เช่น หิริ โอตตัปปะ
7. อุปสมานุสติ การระลึกถึงพระคุณของพระนิพพาน
8. มรณสติ^[1][2] การระลึกถึงความตาย
9. อานาปานสติ การระลึกถึงลมหายใจเข้าออก (อานาปาน + อนุสสติ = อานาปานุสสติ)
10. กายคตาสติ การระลึกถึงความไม่งามปฏิกูลของอาการ 32 มีผม ขน เล็บ ฟัน หนัง เป็นต้น

เป็น 10 กรรมฐานในกรรมฐาน 40 กองได้แก่ กสิน 10, อนุสสติ 10, อสุภะ 10, พรหมวิหาร 4, อรูปฌาน 4, จตุธาตุววัตถาน 1, อาหาเรปฏิกูลสัญญา 1

วิสุทธิมรรคระบุว่า พุทธานุสติ ธัมมานุสติ สังฆานุสติ สีลานุสติ จาคานุสติ เทวตานุสติ อุปสมานุสติ มรณสติ เป็นอารมณ์นิมิตทำสมาธิได้สูงสุดที่ระดับอุปจารสมาธิ กายคตาสติเป็นอารมณ์นิมิตรทำสมาธิได้สูงสุดที่ระดับปฐมฌาน (ฌานที่ 1) และอานาปานสติเป็นอารมณ์นิมิตรทำสมาธิได้สูงสุดที่ระดับจตุตถฌาน (ฌานที่ 4)

อ้างอิง

1. อรรถกถา ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท โลกวรรคที่ ๑๓
2. พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๑๕ อังคุตตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต