ประเทศไอร์แลนด์

"ไอร์แลนด์" เปลี่ยนทางมาที่นี่ สำหรับความหมายอื่น ดูที่ ไอร์แลนด์ (แก้ความกำกวม)

ไอร์แลนด์ (อังกฤษ: Ireland, ออกเสียง: /ˈaɪərlənd/ ^ⓘ; ไอริช: Éire, ออกเสียง: [ˈeːɾʲə] ^ⓘ) ซึ่งบางครั้งใช้คำบรรยายระบอบการปกครองของประเทศ (ไม่ใช่ชื่อทางการ) ว่า สาธารณรัฐไอร์แลนด์ (อังกฤษ: Republic of Ireland; ไอริช: Poblacht na hÉireann) เป็นประเทศในยุโรปตะวันตกเฉียงเหนือซึ่งประกอบด้วย 26 เทศมณฑลจาก 32 เทศมณฑลบนเกาะไอร์แลนด์ เมืองหลวงและเมืองที่ใหญ่ที่สุดคือดับลินซึ่งตั้งอยู่ทางฝั่งตะวันออกของเกาะ ประมาณร้อยละ 40 ของประชากร 5 ล้านคนของประเทศอาศัยอยู่ในเขตมหานครดับลิน^[10] รัฐอธิปไตยแห่งนี้มีพรมแดนทางบกเพียงแห่งเดียวร่วมกับไอร์แลนด์เหนือซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของสหราชอาณาจักร เขตแดนที่เหลือถูกล้อมรอบด้วยมหาสมุทรแอตแลนติก โดยจรดทะเลไอริชทางทิศตะวันออก จรดช่องแคบเซนต์จอร์จิสทางทิศตะวันออกเฉียงใต้ และจรดทะเลเคลติกทางทิศใต้ ไอร์แลนด์เป็นสาธารณรัฐเดี่ยวระบบรัฐสภา^[11] สภานิติบัญญัติหรือ เอรัฆตัส ประกอบด้วยสภาล่างหรือ ดาลเอเริน, สภาสูงหรือ ชานัดเอเริน และประธานาธิบดี (อวฆตาราน) ซึ่งมาจากการเลือกตั้งและทำหน้าที่ประมุขแห่งรัฐทางพิธีการเป็นส่วนใหญ่ แต่ก็มีอำนาจและหน้าที่สำคัญบางประการ หัวหน้ารัฐบาลคือ ทีเชิฆ (นายกรัฐมนตรี; แปลแบบตรงตัวว่า "หัวหน้า") ซึ่งได้รับเลือกจาก ดาลเอเริน และได้รับการแต่งตั้งจากประธานาธิบดี ทั้งนี้ ทีเชิฆ จะเป็นผู้แต่งตั้งรัฐมนตรีคนอื่น ๆ อีกทอดหนึ่ง

ไอร์แลนด์[a] Éire (ไอริช) Ireland (อังกฤษ)
ธงชาติ ตราแผ่นดิน
เพลงชาติ: "เอารานนาวีอัน"
ที่ตั้งของ ประเทศไอร์แลนด์  (เขียวเข้ม) – ในทวีปยุโรป  (เขียว & เทาเข้ม) – ในสหภาพยุโรป  (เขียว)
เมืองหลวง และเมืองใหญ่สุด	ดับลิน 53°20.65′N 6°16.05′W53°N 8°W
ภาษาราชการ	ไอริช,[b] อังกฤษ[1]
กลุ่มชาติพันธุ์ (ค.ศ. 2016[2])	92.4% ชนผิวขาว 2.1% เอเชีย 1.3% ชนผิวดำ 1.5% อื่น ๆ 2.6% ไม่ระบุ
ศาสนา (ค.ศ. 2016[3])	85.1% คริสต์ —78.3% โรมันคาทอลิก —2.6% คริสตจักรแห่งไอร์แลนด์ —4.2% นิกายอื่น ๆ 10.1% ไม่มี 2.0% อื่น ๆ 2.8% ไม่ระบุ
การปกครอง	รัฐเดี่ยว สาธารณรัฐระบบประธานาธิบดี
• ประธานาธิบดี	ไมเคิล ดี. ฮิกกินส์
• ทีเชิฆ	ไซมอน แฮร์ริส
• ทาเนิชเตอ	ไมเคิล มาร์ติน
• ประธานศาลสูงสุด	โดนัล โอดอนเนลล์
สภานิติบัญญัติ	เอรัฆตัส
• สภาสูง	ชานัด
• สภาล่าง	ดาล
เอกราช  จากสหราชอาณาจักร
• คำประกาศสาธารณรัฐไอริช	24 เมษายน ค.ศ. 1916
• คำประกาศเอกราชไอริช	21 มกราคม ค.ศ. 1919
• สนธิสัญญาอังกฤษ-ไอริช	6 ธันวาคม ค.ศ. 1921
• รัฐธรรมนูญ ค.ศ. 1922	6 ธันวาคม ค.ศ. 1922
• รัฐธรรมนูญ ค.ศ. 1937	29 ธันวาคม ค.ศ. 1937
• รัฐบัญญัติสาธารณรัฐ	18 เมษายน ค.ศ. 1949
พื้นที่
• รวม	70,273 ตารางกิโลเมตร (27,133 ตารางไมล์) (อันดับที่ 118)
• แหล่งน้ำ (%)	2.0%
ประชากร
• ค.ศ. 2021 ประมาณ	5,011,500[4] (อันดับที่ 122)
• สำมะโนประชากร ค.ศ. 2016	4,761,865[5]
• ความหนาแน่น	71.3 ต่อตารางกิโลเมตร (184.7 ต่อตารางไมล์) (อันดับที่ 113)
จีดีพี (อำนาจซื้อ)	ค.ศ. 2021 (ประมาณ)
• รวม	561,000 ล้านดอลลาร์[6] (อันดับที่ 44)
• ต่อหัว	111,360 ดอลลาร์[6] (อันดับที่ 3)
จีดีพี (ราคาตลาด)	ค.ศ. 2021 (ประมาณ)
• รวม	516,000 ล้านดอลลาร์[6] (อันดับที่ 29)
• ต่อหัว	102,394 ดอลลาร์[6] (อันดับที่ 3)
จีนี (ค.ศ. 2019)	28.3[7] ต่ำ · อันดับที่ 23
เอชดีไอ (ค.ศ. 2019)	0.955[8] สูงมาก · อันดับที่ 2
สกุลเงิน	ยูโร (€)[c] (EUR)
เขตเวลา	UTC (GMT)
• ฤดูร้อน (เวลาออมแสง)	UTC+1 (IST)
รูปแบบวันที่	วว/ดด/ปปปป
ขับรถด้าน	ซ้ายมือ
รหัสโทรศัพท์	+353
โดเมนบนสุด	.ie[d]
^ มาตรา 4 ของรัฐธรรมนูญไอร์แลนด์ระบุว่าชื่อของรัฐคือ ไอร์แลนด์; มาตรา 2 ของรัฐบัญญัติสาธารณรัฐไอร์แลนด์ ค.ศ. 1948 ระบุว่า สาธารณรัฐไอร์แลนด์ เป็น "คำบรรยายรัฐ"[9] ^ นอกจากนี้ยังเป็น "ภาษาประจำชาติ" ตามมาตรา 2 ของรัฐบัญญัติภาษาราชการ ค.ศ. 2003 ^ ก่อน ค.ศ. 2002 ไอร์แลนด์ใช้เงินปอนด์ไอริชเป็นสกุลเงินหมุนเวียน มีการนำยูโรมาใช้เป็นสกุลเงินทางบัญชีมาตั้งแต่ ค.ศ. 1999 ^ มีการใช้โดเมน .eu ร่วมกับประเทศสมาชิกสหภาพยุโรปอื่น ๆ

เสรีรัฐไอริชได้รับการจัดตั้งขึ้นโดยมีฐานะเป็นประเทศในเครือจักรภพเมื่อ ค.ศ. 1922 ภายหลังสนธิสัญญาอังกฤษ-ไอริช ต่อมาเมื่อ ค.ศ. 1937 มีการประกาศใช้รัฐธรรมนูญฉบับใหม่ซึ่งมีผลให้รัฐนี้ใช้ชื่อว่า "ไอร์แลนด์" และใช้การปกครองแบบสาธารณรัฐโดยมีประธานาธิบดีที่มาจากการเลือกตั้งแต่ไม่มีอำนาจบริหาร ไอร์แลนด์ได้รับการประกาศให้เป็นสาธารณรัฐอย่างเป็นทางการเมื่อ ค.ศ. 1949 หลังจากการประกาศใช้รัฐบัญญัติแห่งสาธารณรัฐไอร์แลนด์ ค.ศ. 1948 ไอร์แลนด์เข้าเป็นสมาชิกของสหประชาชาติเมื่อเดือนธันวาคม ค.ศ. 1955 และเข้าร่วมประชาคมยุโรป (ซึ่งเป็นต้นกำเนิดของสหภาพยุโรป) เมื่อ ค.ศ. 1973 รัฐนี้ไม่มีความสัมพันธ์อย่างเป็นทางการกับไอร์แลนด์เหนือเกือบตลอดคริสต์ศตวรรษที่ 20 แต่ในคริสต์ทศวรรษ 1980 และคริสต์ทศวรรษ 1990 รัฐบาลสหราชอาณาจักรและรัฐบาลไอร์แลนด์ได้ประสานงานกับพรรคการเมืองในไอร์แลนด์เหนือเพื่อแก้ไขความขัดแย้งหรือ เดอะทรับเบิลส์ นับตั้งแต่การลงนามในความตกลงวันศุกร์ประเสริฐเมื่อ ค.ศ. 1998 รัฐบาลไอร์แลนด์และฝ่ายบริหารไอร์แลนด์เหนือได้ร่วมมือกันในนโยบายหลายด้านภายใต้สภามนตรีเหนือ/ใต้ซึ่งจัดตั้งขึ้นตามความตกลงดังกล่าว

หนึ่งในศูนย์กลางทางการเงินที่สำคัญของยุโรปตั้งอยู่ที่ดับลิน ไอร์แลนด์เป็นหนึ่งในสิบประเทศที่มั่งคังที่สุดในโลกในแง่จีดีพีต่อหัว แต่สาเหตุที่เป็นเช่นนี้ส่วนหนึ่งมาจากกลยุทธ์การเลี่ยงภาษีอัตราสูงของบริษัทข้ามชาติต่าง ๆ ที่ดำเนินการในไอร์แลนด์^{[12][13][14][15]} ตั้งแต่ ค.ศ. 2017 เป็นต้นมา ธนาคารกลางแห่งไอร์แลนด์ได้ประกาศรายได้มวลรวมประชาชาติแปลงอัตรา (จีเอ็นไอ*) เนื่องจากเห็นว่าค่าเบี่ยงเบนมาตรฐานได้ผิดเพี้ยนอย่างมีนัยสำคัญเกินกว่าจะชี้วัดหรือเป็นตัวแทนของเศรษฐกิจไอร์แลนด์ได้อย่างแม่นยำ^[16][17] หลังจากที่เข้าร่วมประชาคมยุโรป รัฐบาลไอร์แลนด์ได้ประกาศใช้นโยบายเศรษฐกิจแบบเสรีนิยมซึ่งส่งผลให้มีการเติบโตทางเศรษฐกิจระหว่าง ค.ศ. 1995 ถึง ค.ศ. 2007 (ในปัจจุบันเป็นที่รู้จักกันในชื่อ "ยุคเสือเคลต์") ก่อนที่จะมาพลิกผันในช่วงภาวะเศรษฐกิจถดถอยครั้งใหญ่^[18]

ไอร์แลนด์เป็นประเทศที่พัฒนาแล้ว โดยได้รับการจัดอันดับว่าเป็นหนึ่งในประเทศที่มีคุณภาพชีวิตสูงที่สุดในโลกและมีผลการดำเนินงานที่ดีในตัวชี้วัดสมรรถนะระดับชาติหลายประการ ซึ่งรวมถึงบริการสุขภาพ เสรีภาพทางเศรษฐกิจ และเสรีภาพทางสื่อ^[19][20] ไอร์แลนด์เป็นสมาชิกของสหภาพยุโรปและเป็นสมาชิกก่อตั้งสภายุโรปและองค์การเพื่อความร่วมมือและการพัฒนาทางเศรษฐกิจ (โออีซีดี) รัฐบาลไอริชได้ปฏิบัติตามนโยบายความเป็นกลางทางทหารผ่านท่าทีไม่ฝักใฝ่ฝ่ายใดมาตั้งแต่ก่อนสงครามโลกครั้งที่ 2 ด้วยเหตุนี้ไอร์แลนด์จึงไม่ได้เป็นสมาชิกขององค์การสนธิสัญญาแอตแลนติกเหนือ (เนโท)^[21] ถึงแม้จะเป็นสมาชิกของแผนงานความเป็นหุ้นส่วนเพื่อสันติภาพ (พีเอฟพี) และขอบเขตต่าง ๆ ภายในกรอบความร่วมมือโครงสร้างถาวร (เพสโก) ก็ตาม

การเมืองการปกครอง

การแบ่งเขตการปกครอง

ประเทศไอร์แลนด์แบ่งเขตการปกครองออกเป็น 31 เทศมณฑล ได้แก่

เทศมณฑลฟิงกัล ดับลินซิตี เทศมณฑลดันเลียรี-แรทดาวน์ เทศมณฑลเซาท์ดับลิน เทศมณฑลวิกโลว์ เทศมณฑลเวกซ์ฟอร์ด เทศมณฑลคาร์โลว์ เทศมณฑลคิลแดร์ เทศมณฑลมีท เทศมณฑลเลาท์ เทศมณฑลมอนาฮัน เทศมณฑลแควัน เทศมณฑลลองฟอร์ด เทศมณฑลเวสต์มีท เทศมณฑลออฟฟาลี เทศมณฑลลีช เทศมณฑลคิลล์เคนนี เทศมณฑลวอเตอร์ฟอร์ด คอร์กซิตี เทศมณฑลคอร์ก เทศมณฑลเคร์รี เทศมณฑลลิเมอริก เทศมณฑลทิปเพอแรรี เทศมณฑลแคลร์ เทศมณฑลกอลเวย์ กอลเวย์ซิตี เทศมณฑลเมโย เทศมณฑลรอสคอมมอน เทศมณฑลสไลโก เทศมณฑลลีทริม เทศมณฑลดอนิกอล

การศึกษา

ไอร์แลนด์มีสามระดับการศึกษา คือระดับประถมศึกษา, มัธยมศึกษา และอุดมศึกษา ระบบการศึกษาเป็นส่วนใหญ่อยู่ภายใต้แนวทางของรัฐบาล โดยผ่านทางรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการและวิทยาศาสตร์ ซึ่งได้รับการยอมรับในระดับประถมและมัธยมศึกษา ที่จะต้องปฏิบัติตามหลักสูตรที่จัดตั้งขึ้นโดยหน่วยงานที่มีอำนาจที่ได้กำหนดให้ เด็กทุกคนจะต้องได้รับการศึกษาภาคบังคับ ซึ่งมีช่วงอายุระหว่างหกและสิบห้าปี เด็กทุกคนที่มีอายุไม่เกินสิบแปดปีจะต้องสำเร็จการศึกษาระดับชั้นสามปีแรกของมัธยมศึกษา รวมทั้งต้องมีหนังสือรับรองการสอบที่มีชื่อว่าจูเนียร์ เซอร์ทิฟิเคท^[22]